دین فناوری بر گردن آب / درمان‌ های جدید برای بی‌ آبی زمین

برای پاسخگویی به نیاز جمعیت رو‌ به ‌افزایش دنیای امروز، اقتصاد جهان چاره‌ای جز تداوم رشد ندارد. آب نقشی حیاتی در آینده جهان و رشد اقتصادی آن دارد، اما همزمان می‌تواند مهم‌ترین ترمز برای رشد اقتصاد جهانی باشد. برای مثال، کسب‌وکارهای فعال در مناطقی که کمبود آب دارند، خطر نابودی را حس می‌کنند.

در نتیجه این روزها سرمایه‌گذاران در فرآیند تصمیم‌گیری‌های خود توجه فزاینده‌ای به نحوه عرضه آب نشان می‌دهند.

باتوجه به رویکرد جهان امروز به مدیریت مصرف آب، تنها رشد بالا است که می‌تواند پایدار باقی بماند. دست یافتن به دستاوردهایی برای کارایی و بهره‌وری در مدیریت آب و استفاده از آن می‌تواند این خطرات را کاهش داده و سطح بالاتری از رشد پایدار را رقم بزند. اما رشد چقدر باید بالاتر باشد؟ رسیدن به رشد پایدار تا کی زمان می‌برد؟

اکنون بسیاری از مناطق جهان در تنش آبی به‌سر می‌برند چون اقتصاد و جمعیت همزمان در حال رشد هستند. 2/5میلیارد نفر (36درصد جمعیت جهان) در مناطق دارای تنش آبی زندگی می‌کنند و بیش از 20درصد از تولید ناخالص داخلی جهان اکنون در خطر قرار گرفته، تولید در مناطقی که کمبود آب دارند تحت تاثیر قرار است و شرکت‌‎هایی بیشتر معروف می‌شوند که در رقابت برای بهبود مصرف آب پیشرفت می‌کنند.

با سرعتی که انسان امروز در حال ‌پیشرفت است و ضعفی که مدیریت معضلات دارد و نیز با حضور پررنگ کمبود منابع آبی در زندگی انسان عصر حاضر، مشکلات آینده چندان هم دور نیستند و انگار پشت در منتظر ما نشسته‌اند. چه مدل‌های دولتی به‌ کار گرفته شود و چه سیستم‌های زیرساختی قدرتمند شوند، سال‌ها و شاید دهه‌ها زمان می‌برد تا تغییراتی در کمبود آب ایجاد شود.

آزاردهندگی این معضل زمانی بیشتر می‌شود که نگاهی به آمار موسسه تحقیقات بین‌المللی سیاست‌های غذایی (IFPRI)  بیندازیم. براساس یافته‌های این موسسه، تا سال 2050 میلادی 4/8میلیارد نفر از مردم جهان (معادل بیش از نیمی از جمعیت دنیا) و تقریبا نیمی از تولید جهانی غلات در نتیجه تنش آبی در خطر قرار خواهند گرفت، اگر رفتار کسب‌کاری با همین روند ادامه یابد.

یافته‌های IFPRI همچنین نشان می‌دهد تا سال 2050 میلادی 45درصد کل تولید ناخالص ملی (63تریلیون دلار) در نتیجه تنش آبی در خطر قرار خواهد گرفت. این رقم 5/1 برابر کل حجم اقتصاد جهان در حال حاضر است.

با کمتر هدر دادن، کمتر آلوده کردن، استفاده بیشتر، مدیریت کارآمد و بهره‌وری بیشتر در مصرف آب در تمامی بخش‌ها از مصارف شخصی و جمعی گرفته تا سطح صنعتی و کشاورزی می‌توان به سطح بالاتری از بهره‌وری در آب (تولید اقتصادی به ازای هر قطره) و کاهش تنش‌های ترسناک آبی دست یافت.

از طرفی تداوم پیشرفت در فناوری‌ها و زیرساخت‌ها ظرفیت عرضه آب را برای شهرها و صنایع بالا خواهد برد و همزمان به رسیدن آب سالم به مناطق روستایی و مناطق فقیرنشین شهری کمک بزرگی خواهد کرد.

فناوری فریادرس تنش‌های آبی

تحقیقات مـوسسـه McKinsey&Company نشان می‌دهد تا سال 2030 عرضه آب تنها کفاف 60درصد تقاضای جهانی را خواهد داد. بر همین اساس کمتر از 50درصد نیاز آبی در بسیاری از مناطق درحال توسعه که عرضه آب درحال حاضر با تنش همراه است شامل چین، هند و آفریقا تامین خواهد شد.

در این شرایط به خدمت گرفتن فناوری بهترین راهکار برای کم کردن تنش‌های آبی است. «پایداری هوشمند» یکی از راهکارهای فناوری‌های امروز است که می‌تواند مدیریت مصرف آب را در زندگی امروز ممکن کند. پایداری یعنی دسترسی همه به آب سالم و بهسازی درست، استفاده بهتر از منابع آبی محلی، استفاده از انرژی‌های طبیعی، پررنگ‌تر کردن نقش مدیریت مواد مغذی و استفاده از صنایع همگانی از نظر مالی باثبات.

فناوری‌های هوشمند نیز نقش حیاتی در مدیریت کارآمد منابع آبی، توزیع و مصرف آنها دارد. با ICT یا همان فناوری اطلاعات و ارتباطات کار سنجش، نظارت، اندازه‌گیری و کنترل منابع آبی می‌تواند با کمترین هزینه ممکن و دقت بالاتر انجام گیرد. ماهواره‌های سنجش از راه دور، رایانش ابری و سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی نمونه‌های آشنای فناوری‌های جاافتاده‌ای هستند که اطلاعات دقیقی از میزان دقیق مصرف آب را به‌دست آورده و در اختیار مسئولان هر کشور قرار می‌دهند. سیستم‌های هوشمند اندازه‌گیری آب می‌توانند مصرف واقعی آب را اندازه گرفته و رسیدن به اهداف نظارتی و مالی را راحت‌تر کنند.

خدمت فناوری به منابع آب به اینجا ختم نمی‌شود، کنار هم قرار گرفتن اندازه‌گیری هوشمند آب و موبایل بانک‌ها یک راهکار بسیار خوب برای شفاف‌سازی در میزان مصرف واقعی آب است. با این کار شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات آب می‌توانند از میزان دقیق مصرف مصرف‌کننده خود آگاه شوند. این باعث کاهش هزینه‌های شفاف‌سازی در پرداخت‌ها و هزینه‌های اداری می‌شود.

اما مدیریت هوشمند آب نیاز به شهرها و مناطق هوشمند دارد. ساکنان این شهرها و مناطق باید به‌دنبال بهره‌وری بیشتر آب و مشارکت بیشتر در افزایش راهکارهای پایداری هوشمند باشند. برای مثال در کانادا، دولت ایالتی بریتیش کلمبیا یک برنامه هوشمند آب برای نظارت بر پایداری منابع آبی ارائه کرده است. این طرح استانی 11 وزیر و سهامدار شرکت را درگیر کرده و باعث سرمایه‌گذاری در هوشمندسازی زیرساخت‌ها شده است.

سیستم‌های هوشمندسازی همچنین امکان گزارش نشتی آب، خرابی لوله‌ها و شرایط کانال‌های آب و زیرساخت‌ها را به شهروندان می‌دهند.

نمونه‌های موفق آمریکا

شرکت IBM هم نرم‌افزاری برای مدیریت هوشمند آب ساخته است. این نرم‌افزار به شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات آب کمک می‌کند میزان آب را کنترل، نشتی‌ها را شناسایی و از سرریز فاضلاب‌ها جلوگیری کنند. این نرم‌افزار همچنین زیرساخت‌ها، منابع و فعالیت‌های آبی را مدیریت می‌کند. این ابزار همچنین با گرفتن حجم عظیم داده‌ها از دستگاه‌ها، سیستم‌ها و سازمان‌های ذی‌نفع به ارائه گزارش‌های دقیق برای تصمیم‌گیری بهتر درباره منابع آب کمک می‌کند.

براساس گزارش سازمان آب و فاضلاب کلمبیای آمریکا از یک مطالعه موردی سیستم‌های هوشمند مورداستفاده در این سازمان باعث افزایش درآمد 7درصدی برای آن شده و هزینه‌های خواندن کنتورهای آب را از بیش از 4 دلار به کمتر از یک دلار رسانده است. پروژه‌های اندازه‌گیری هوشمند آب عمدتا در اروپا و آمریکای شمالی کلید زده شدند و در بازار فروش 89درصد سهم بازار را در اختیار دارند.

هلند

بیش از نیمی از جمعیت هلند در مناطق سیل‌خیز زندگی می‌کنند. بنابراین مدیریت سیل یکی از وظایف اصلی مقامات هلندی است. هزینه بالای مدیریت آب دولت را وادار کرد به نوآوری Digital Delta (دیجیتال دلتا) روی آورد. تعدادی از سازمان‌ها و دانشگاه‌ها در هلند دست به دست IBM دادند تا سیستمی برای جمع‌آوری داده با هدف کنترل سیل و مدیریت سیستم آبی کشور ایجاد کنند.

این سیستم مبتنی بر رایانش ابری هوشمند توانست هزینه‌های مدیریت آب در هلند را 15درصد کاهش دهد. هلندی‌ها همچنین از مزایای شبکه هوشمند و مولفه‌های اندازه‌گیری آب مربوط به «مشارکت نوآورانه اروپایی‌ها در برنامه آب» که از سوی کمیسیون اروپا ایجاد شده، استفاده کردند.

کنیا

در مناطق روستایی آفریقا میلیون‌ها نفر برای تامین آب مصرفی خود به چاه‌های آبی وابسته هستند که با پمپ‌های دستی کار می‌کنند. اما برآورد شده که یک‌سوم این پمپ‌ها می‌شکنند و تعمیر آنها حتی تا یک ماه به طول می‌انجامد. دسترسی به شبکه‌های تلفن همراه اما به یک موضوع عادی در آفریقا تبدیل شده است. همین دسترسی محققان دانشگاه هاروارد را بر آن داشت که با استفاده از شبکه‌های موبایلی متوجه شوند چه زمانی پمپ‌ها از کار می‌افتند.

این محققان از نوآوری‌ای استفاده کردند که در آن داده‌های تلفن همراه از طریق دسته روی پمپ تامین و میزان جریان آب اندازه‌گیری می‌شود. این فناوری به شرکت‌‎های خدمات آب کمک کرده اطلاعات درستی دریافت کنند و بتوانند به مناطق روستایی و فقیرنشین برای دسترسی به آب سالم کمک کنند.