گسترش عجیب دورههای آموزش جمعی آنلاین باعث شده برخی به این فکر بیفتند که آیا دانشگاههای واقعی و پردیسهای فیزیکی باید نگران نابودی خود باشند؟ دسترسی آموزش آنلاین به بیش از میلیونها دانشجوی بالقوه انگار به کابوس دانشگاههایی تبدیل شده که حیات خود را مدیون دانشجویان حضوری هستند و البته مدیون پولی که این دانشجویان پرداخت میکنند.
شهریههای دانشگاههای آنلاین پایین است و بعضی از آنها رایگاناند. هر کسی میتواند در آنها ثبتنام کند. در محیطی که شهریههای دانشگاهی همیشه در حال رشد است این موضوع دانشگاه را نگران وضع اقتصاد تحصیل و آینده پردیسها کرده است.
اسمهای بزرگی در برابر آموزش آنلاین وسوسه شدهاند؛ هاروارد، امآیتی و استنفورد در این نوع آموزش وارد شدهاند. در انگلستان انواع گستردهای از موکها توسط دانشگاههایی از لیدز تا لیچستر فعال هستند. بسیاری افراد خطر نابودی دانشگاههای سنتی و حضوری را در موکها میبینند.
حتی سیاستمداران هم درباره جایگزینی این شیوه درس خواندن در برابر شیوه گران و نخبهگرا ابراز نگرانی کردهاند. اما موکها بنا به خاصیت ذاتیشان میلیونها نفر را هدف آموزش قرار دادهاند و در این مورد بسیار قدرتمندتر و فراگیرتر از دانشگاههای سنتی هستند.
اگر دانشجویی بتواند در دانشگاهی مثل پرینستون یک دوره رایگان را بگذراند، سوال این است که چرا او باید برای همین دوره در محل دانشگاه پول بپردازد؟ سوال بزرگتری که میشود پرسید این است که اصلا چرا با وجود چنین دورههای فشردهای دانشجویان لازم است یک رشته را بخوانند و یک دوره تحصیلی را تمام کنند؟
بعضی دیگر از مزایای دورههای از راه دور، به مزیت ارزان بودن تحصیل در این دورهها اضافه میشود؛ از جمله انعطافپذیری آنکه باعث میشود دانشجویان در هر زمانی که برایشان مناسب است به سراغ کلاسها و منابع بروند؛ شرایطی که در کلاسهای حضوری دانشگاهها فراهم نیست. مکان یادگیری در آموزش از راه دور فرقی نمیکند. فقط باید دسترسی به اینترنت وجود داشته باشد و کمی تمرکز که به دست آوردنش کار سختی نیست.
بعضی تحقیقات نشان دادهاند که یادگیری آنلاین حتی بازدهی بالاتری نسبت به یادگیری در کلاس درس دارد و اگر تاثیر آن بیشتر از کلاسهای حضوری نباشد کمتر نیست. با وجود این، بعضی دیگر از تحقیقات هم به عوامل پرتی حواس و مزاحمت موقع یادگیری در بعضی از روشهای آنلاین اشاره میکنند که در برابر نظرات قبلی قرار دارد.
بسیاری از افرادی که موک را انتخاب میکنند توان رفتن به دانشگاه را ندارند؛ بخشی از آنها به دلیل نداشتن امکانات کافی و منابع مالی و بخشی دیگر به خاطر ورود به بازار کار و نداشتن زمان کافی. البته بسیاری میگویند برای دانشجویانی که گزینه دیگری دارند موک انتخاب مناسبی نیست. یعنی تا مجبور نشده باشند نباید درس خواندن از راه دور را انتخاب کنند و از خیر حضور در دانشگاه و تجربه این فضا بگذرند.
البته تمام این نگرانیها هم تا این حد موضوعیت ندارد. موکها هنوز درصد بالایی از دانشجویان را از دانشگاهها ندزدیدهاند و هنوز دانشجویان بسیاری هستند که آنها را به رسمیت نمیشناسند. آنها میخواهند مدرک حضوری دانشگاههای معتبر را به دست بیاورند و هدف بسیاری از آنها از تحصیل دانشگاهی تنها گذراندن یک دوره نیست.
بسیاری از شواهد نشان میدهد دانشجویان این دورهها را در کنار دوره اصلی خود میگذرانند و بسیاری از آنها تمایل ندارند که تنها بهصورت آنلاین درس بخوانند. تاکید بر دانشگاه بهعنوان جایی خارج از خانه و محل زندگی برای آنها مهم است و تعداد دانشجویانی که دوست دارند در خوابگاه دانشگاه زندگی کنند، روبه افزایش است.
همه چیز حاکی از این است که دانشجویان زندگی در فضای دانشجویی را دوست دارند و تمایل ندارند آن را با فضای تکراری خانه عوض کنند. تنها 6 درصد دانشجویان دوست دارند در خانه بمانند و درس بخوانند. 94درصد گفتهاند که دوست دارند برای تحصیل جایی دیگر بروند و از فضای خانه دور باشند. اینها دانشجویان نسل اینترنت هستند و با این حال علاقهمندند که در فضای واقعی دانشگاه حضور داشته باشند. بنابراین به نظر میرسد بخشی از نگرانیها چندان به جا نباشد.
بعضی از محققان آموزشی میگویند در شرایطی که شهریههای دانشگاهها روزبهروز در حال افزایش است، نمیتوان پیشبینی کرد که در آینده اقبال دانشجویان به موکها بیشتر میشود و از پردیسهای فیزیکی دل میکنند یا نه. پاسخ دادن به این پرسش که آیا موک دانشگاهها را از بین میبرد ساده نیست. به این خاطر که مشخص نیست آیا مقبولیت آن در آینده به اهمیت حضور در پردیس و لمس کردن زندگی دانشجویی در یک محیط فیزیکی خواهد چربید یا اینکه موکها به شکل پروژهای شکست خورده در تاریخ ثبت میشوند.