تولیدکننده نباید صادرکننده هم باشد

صحبت از تولید که باشد بحث بازارهای هدف هم برجسته می‌شود؛ چه بازارهای داخلی و چه بازارهای خارجی. اما سوالی که وجود دارد این است که چه کسی باید تولید کند و چه کسی صادر؟ زیرا که بازارهای خارجی هم معمولا در تیررس بازار هدف سرمایه‌گذار قرار دارند. تجار در این میان چه می‌گویند و نقش دولت چیست؟ پرسش‌هایی از این دست را با هاشم عزتی، تولیدکننده و صادرکننده محصولات غذایی و ماکارونی در میان نهاده‌ایم.

وی در این باره «فرصت امروز» می‌گوید: بسیاری از کشورهای موفق درباره صادرات محصولات خود مبحث صادرات را از تولید مجزا کرده‌اند و درباره صادرات شرکت‌های تخصصی مشغول به فعالیت هستند درحالی که در کشورمان بنا به دلایلی کاملا روشن خود تولیدکنندگان وارد چرخه صادراتی شده و بعضا دچار مشکلاتی عمده می‌شوند. عزتی درباره مشکلات صادراتی محصولات کشورمان می‌افزاید: اکنون بسیاری از کارشناسان موضوع تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران را دلیل اصلی کاهش صادرات محصولات عنوان می‌کنند درحالی که این تنها عامل نیست و باید بیشتر به سیاست‌های دولت و مسئولان در این زمینه توجه داشته باشیم.

به‌عنوان مثال اگرچه اکنون بعضا تولیدکنندگان مجبور هستند ابتدا محصولات خود را به یکی از بنادر کشورهای جنوبی حاشیه خلیج فارس بفرستند و سپس از آنجا دوباره بارگیری و به مقصد صادراتی خود ارسال کنند اما سیاست‌های گمرکی دولت و همچنین موضوع ممنوعیت صادرات در بسیاری از موارد تولیدکنندگان را به مرز ورشکستگی رسانده است.

وی درباره اینکه نباید تولیدکننده وارد چرخه صادرات شود، یا نه می‌گوید: چرخه صادراتی پروسه‌ای زمانبر و البته تخصصی است که اگر تولیدکنندگان درگیر آن شوند حجم قابل توجهی از سرمایه‌ و انرژی خود را در واقع بلوکه کرده‌اند که فعلا در شرایط کنونی برای تولیدکنندگان ایرانی این موضوع دست و پا گیر است.بنابراین همانند کشورهای موفق در زمینه صادرات محصولات مانند کشور چین، تولیدکننده باید بیشتر درگیر تولید انبوه و کاهش هزینه‌های سربار باشد و اجازه دهد متخصصان صادرات برای محصولاتش بازاریابی کنند.

این فعال صنفی تصریح می‌کند: موضوع صادرات ماکارونی در پاره‌ای از موارد به دلیل حمایت‌های بدون برنامه دولت به جای اینکه واقعا حمایت شود زمین خورده است، چون دولت برای تنظیم بازار داخلی گاهی با اعمال تعرفه و همچنین ممنوعیت در صادرات سیاست جلوگیری از افزایش قیمت محصول را در بازار داخلی دارد درحالی که این روش فقط باعث از بین رفتن فرصت‌های صادراتی خواهد شد، چون مشتریان خارجی گزینه‌های زیادی پیش روی خود دارند که در صورت بدقولی تولیدکننده ایرانی به سرعت با دیگران وارد معامله می‌شوند.

به‌عنوان مثال آذر سال 91 بخشنامه‌ای مبنی بر ممنوعیت صادرات ماکارونی صادر شد و بعد تعرفه 15درصدی بر مبنای قیمت پایه بالغ بر 800 دلار گذاشتند، ‌در صورتی که قیمت صادراتی ماکارونی در حدود 600 دلار است، یعنی در واقع 15درصد و حتی بالغ بر 20درصد تعرفه است، این شرایط درحالی رقم می‌خورد که در بحث صادرات یک‌درصد یا چند سنت تعیین‌کننده است.

عزتی در ادامه به واردات برخی برندهای خارجی از طریق بازارچه‌های مرزی کشورمان نیز اشاره می‌کند: در صنعت تولید ماکارونی خوشبختانه واردات آنچنان کوچک است که می‌توان از آن چشم‌پوشی کرد و همان میزان اندک واردات هم تنها از طریق بازارچه‌های مرزی وارد خاک کشورمان شده است این درحالی است که کیفیت و قیمت محصولات کشورمان امتیازاتی دارد که روند ورود این محصولات عموما از ترکیه را غیراقتصادی کرده و کمتر کسی به فکر این کار خواهد بود.

تولید ماکارونی مصداقی برای اقتصاد مقاومتی

وی صنعت تولید ماکارونی را یکی از بارزترین نمادها برای اقتصاد مقاومتی دانسته و می‌افزاید: به گفته رهبری باید برای اقتصاد کشورمان به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که کمترین میزان وابستگی را به خارج از مرزهای کشورمان داشته باشیم.

بنابراین با اندک توجهی به صنعت تولید ماکارونی درخواهیم یافت متناسب با نیازهای خارجی این صنعت، یکی از مصادیق اصلی اقتصاد مقاومتی را می‌توان در پویایی صنعت تولید ماکارونی دانست، چون بیشتر مواد مورد نیاز این صنعت در کشورمان موجود است و با توجه به تقاضای موجود برای محصولات باکیفیت ایرانی در بازارهای هدف فعلی و شناسایی بازارهای هدف جدید در صورت هماهنگی ارگان‌ها و دستگاه‌های مربوطه برای رونق صادرات ارزش افزوده قابل ملاحظه‌ای را تجربه خواهیم کرد.

به اعتقاد این فعال صنفی یارانه آرد و نان یکی از مهم‌ترین معضلات رونق تولید ماکارونی در ایران است درحالی که این صنعت هیچ وابستگی به دولت یا مبالغ دولتی ندارد به همین دلیل به‌طور کلی بهتر است دولت به جای اعمال سیاست‌های غیرکارشناسی خود در زمینه تولید ماکارونی بدون اینکه تصمیم به حمایت از طریق یارانه در صنعت تولید ماکارونی داشته باشد نسبت به تغییر سیاست‌های غیراصولی و هموارکردن شرایط صادرات برای تولیدات با کیفیت کشورمان باشد، چون ارائه و پرداخت یارانه ثابت شده نه تنها مشکل‌گشا نیست بلکه رانتی مضر برای اقتصاد ایران خواهد بود.

عزتی درباره نحوه بازاریابی و اهمیت آن در صنعت ماکارونی نیز می‌گوید: بازاریابی یکی از کلیدی‌ترین بخش‌های تولید صنعتی ماکارونی داخل یا خارج از مرزهای کشورمان است چون استفاده از نوع (مدل) و حتی طعم ماکارونی امری کاملا سلیقه‌ای است. به‌عنوان مثال اکنون طعم گس آرد سمولینا در بازار ایران زیاد طرفدار ندارد درحالی که مصرف‌کنندگان در بسیاری از کشورها مثل ایتالیا معتقدند که سمولینا تنها ماده اولیه پاستا یا ماکارونی است. بنابراین اهمیت دادن به سلیقه و ذائقه بازار هدف می‌تواند کلیدی‌ترین موضوع پس از قیمت محصولات باشد.