تبلیغات در گذر زمان

آنچه امروز به‌عنوان تبلیغات نو و جدید می‌شناسیم، ریشه در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در کشور ایالات متحده دارد. اما به طور کلی برای تبلیغات اعم از سیاسی یا تجاری می‌توان سه دوره تاریخی قبل از انقلاب گوتنبرگ، اختراع و تکمیل ماشین چاپ در سال ۱۴۵۰ را در نظر گرفت. تاریخچه تبلیغات در ایران را می‌توان به طور کلی به دو دوره تاریخی تقسیم کرد:

الف) تبلیغات دوره باستان که به طور کلی تحت تاثیر کشاورزی و ویژگی‌های آن است، یک نوع ارتباطات شفاهی است و مانند سایر کشورهای دیگر باستان، دیوار نوشته‌ها و جارچی‌ها مهم‌ترین شیوه‌های پیام‌رسانی و آگهی به شمار می‌روند.

ب) عصر جدید: با ورود دستگاه چاپ به ایران و انتشار نخستین روزنامه (کاغذ اخبار) در عصر قاجاریه، اندک‌اندک آگهی‌های تجاری نیز به نشریات راه یافتند. بدین ترتیب آگهی در رسانه‌های جمعی ایران از دیوارکوب شروع شد و به نشریه‌های ادواری، کتاب، سینما، رادیو و سرانجام تلویزیون راه یافت.

 * نخستین روزنامه‌ای که مبادرت به درج آگهی کرد روزنامه وقایع اتفاقیه در سال ۱۲۶۷ شمسی بود.

* نخستین کانون آگهی در سال ۱۳۱۶ با عنوان کانون تبلیغاتی زیبا به مدیر مسئولی حمزه نعمتی راه‌اندازی شد و نخستین موسسه تبلیغاتی ایران است که به طور رسمی به عضویت اتحادیه موسسات تبلیغاتی انگلستان و اتحادیه بین‌المللی تبلیغات ایالات متحده درآمد. در سال ۱۳۱۹ شمسی اداره کل تبلیغات و انتشارات توسط عیسی صدیق تاسیس شد و به دنبال آن باید شروع فعالیت تبلیغات تجاری به معنای واقعی را سال ۱۳۲۵ دانست، زیرا در سال ۱۳۳۷ هجری شمسی در تهران ۱۸ کانون آگهی مشغول فعالیت بودند.

با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ فعالیت شرکت‌های تبلیغاتی عملا به نوعی متوقف شد. ولی با وجود این در سال ۱۳۵۸ شورای انقلاب با تصویب آیین‌نامه تاسیس و نظارت بر نحوه کار و فعالیت کانون‌های آگهی و تبلیغاتی بر فعالیت جدید کانون‌های تبلیغاتی صحه گذاشت. سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۹ شور و شوق انقلابی سراسر کشور را فرا‌گرفته بود و از نظر روان‌شناسی یک نوع بی‌نیازی به لحاظ شعارهای اولیه انقلاب بین مردم وجود داشت،

این بی‌نیازی از مسائل اقتصادی با ارائه روحیه همکاری به تعاون، مساعدت، کمک و اطمینان و اعتماد به آینده بهتر، معنا پیدا می‌کرد که این موضوع به کم‌رنگ شدن فعالیت‌های تبلیغاتی منجر شد و به دنبال آن با شروع جنگ تحمیلی عمده فعالیت و نظر رسانه‌های داخلی بر محور اخبار مربوط به دفع تهاجم دشمن و حفظ کشور شد، در این دوران با نگرش خاص احزاب، سازمان‌ها و گروه‌های مختلف کشور روی این رویداد مهم، فضای جامعه به فضای بدون تبلیغات بازرگانی مبدل شد و تبلیغات به طور طبیعی در اختیار جنگ قرار گرفت.

با خاتمه جنگ تحمیلی و با آغاز دوران سازندگی و رشد فعالیت‌های اقتصادی در سال‌های ۷۰ – ۶۹ تبلیغات تجاری افزایش چشمگیر و قابل توجهی یافت، به طوری که در مدت دو سال، توجه مسئولان معاونت امور مطبوعاتی را به‌خود معطوف کرد و این معاونت نیز از سال ۱۳۷۲ امر ساماندهی فعالیت کانون‌های تبلیغاتی را مطابق وظایف قانونی خود در دستور کار قرار داد و بر این اساس اداره کانون‌های تبلیغاتی تشکیل و موظف به ساماندهی موضوع تبلیغات بازرگانی و امور مربوط به آن شد. هم‌اکنون اداره کانون‌های آگهی و تبلیغات بازرگانی که بخشی از اداره کل تبلیغات و اطلاع‌رسانی معاونت مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی است، برای ایجاد هماهنگی دقیق و اعمال منظم سیاست‌ها به جمع‌آوری آمار و اطلاعات قابل اعتماد از کمیت و کیفیت شرکت‌های تبلیغاتی اقدام کرده است، چنان‌که از سال ۱۳۷۳ تا پایان سال ۱۳۸۴ طبق آمار به‌دست آمده،

در مجموع ۳۵۶۴ هزار کانون تبلیغاتی در سراسر کشور فعالیت داشته‌اند. امروز شرکت‌های تبلیغاتی با الگوبرداری از شرکت‌های خارجی ساختار مدرن‌تری را به خود گرفته‌اند و تلاش می‌کنند تا اگر نه در دنیا، حداقل در حوزه کشورهای منطقه، حرف‌هایی برای گفتن داشته باشند.