تبعیض مثبت، راهی برای ورود زنان به عرصه اقتصادی

نقش‌آفرینی زنان در توسعه پایدار، نام همایشی است که 24 شهریور برای دومین سال برگزار می‌شود. همایشی که شاید بتواند در توسعه حضور زنان در اقتصاد تأثیرگذار باشد.
تبیین نقش زنان در توسعه فضای کسب‌وکار یکی از اهداف این همایش است. فضایی که اگر با ذره‌بین به آن نگاه کنیم می‌توانیم سهم کوچکی در آن برای زنان بیابیم. گرچه فضای کسب‌وکار این روزها خودش درگیر چالش نامساعد بودن است و برای مردان نیز فضا را برای فعالیت تنگ کرده است اما با توجه به رشد روزافزون زنان تحصیلکرده و شاغل، اگر قرار به توسعه و بهبود این فضا باشد باید سهم اندک زنان را در این فضا افزایش داد. اما چگونه؟

وقتی صحبت از چگونگی افزایش سهم زنان در موضوعاتی نظیر اقتصاد می‌شود، بسیاری گمان می‌کنند که باید حقوق برابر برای آنها به نسبت مردان در نظر گرفته شود، در صورتی‌که با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی کشور و سخت بودن شرایط برای مشارکت زنان در بخش صنعت، کارشناسان می‌گویند که باید تبعیض مثبت به معنای در نظر گرفتن امتیازات ویژه برای زنان، منظور شده تا سهم زنان در بخش‌های اقتصادی از جمله بخش تولید و سرمایه‌گذاری بیشتر شود. حالا پرسش اینجاست که بانوان فعال در حوزه اقتصاد، این تبعیض مثبت را به دادن کدام امتیازها تعبیر می‌کنند؟

فریال مستوفی، عضو اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به این پرسش در گفت‌وگو با «فرصت امروز» اظهار می‌کند: «در کشورهایی نظیر آمریکا و آفریقای جنوبی، زنان جزو اقلیت‌ها هستند که برای آنها امتیازات ویژه‌ای در نظر گرفته می‌شود. مثلا در آمریکا پروژه‌های اقتصادی برای این اقلیت‌ها در نظر گرفته می‌شود یا در آفریقای جنوبی وقتی یک زن مدیر یک شرکت می‌شود، تسهیلات ویژه‌ای دریافت می‌کند. حالا اگر دولت ما می‌خواهد که سهم زنان در فضای کسب‌وکار را افزایش دهد باید امتیازات خاصی را برای آنها در نظر بگیرد تا زنان برای فعالیت در عرصه اقتصادی تشویق شوند اما متأسفانه در کشور ما این امتیازات خاص وجود ندارد، بنابراین حداقل کار این است که همین امتیازات عادی نیز از زنان سلب نشود.‌»‌

این عضو اتاق بازرگانی، با اشاره به زیرساخت فرهنگی کشور توضیح می‌دهد: «برای تشویق زنان فقط این دولت نیست که باید تلاش کند بلکه خود زنان نیز باید اعتماد به نفس لازم را داشته باشند. برای تقویت این باور در زنان باید روی فعالیت‌های فرهنگی نیز تمرکز کرد.‌»‌

سولماز علیپور، دبیر خانه صنعت آذربایجان شرقی، در این زمینه به «فرصت‌امروز» می‌گوید: «زنان اصولا فعالیت‌هایی را انجام می‌دهند که در حوزه صنایع‌دستی تعریف می‌شوند و کمتر می‌توان حضور زنان را در صنایع بزرگ دید. اما حضور زنان در صنایع‌دستی به‌صورت چشمگیر و گسترده است که این صنایع هم به دلیل شرایط امروز در داخل کشور طرفدار نداشته و در نتیجه این صنایع در داخل بازار خوبی ندارند. حالا اگر صحبت از افزایش سهم زنان است در ابتدا باید کمک شود تا بازار این صنایع در کشور پیدا شده و تسهیلات نمایشگاهی به صاحبان صنایع‌دستی داده شود.‌»‌

او می‌افزاید: «صنایع‌دستی ما در خارج از کشور بسیار خواهان دارد اما برای زنان با توجه به هزینه بالای حضور در نمایشگاه‌های خارجی، شرکت در این نمایشگاه‌ها بسیار دشوار است. سازمان توسعه تجارت، وزارت صنعت و سازمان میراث فرهنگی می‌توانند در این زمینه با در نظر گرفتن امتیازات ویژه، نقش مهمی را ایفا کنند.‌»‌

علیپور درباره اینکه چگونه می‌توان حضور زنان را در صنایع بزرگ پررنگ‌تر کرد، تصریح می‌کند: ‌‌« زنان در استان ما، مدیریت‌های کلان صنایع را بر عهده دارند اما در زمینه سرمایه‌گذاری به دلیل اینکه شرایط تولید امروز ویژه است، زنان کمتر ریسک می‌کنند. در زمینه تجارت نیز زنان بسیار موفق عمل کرده‌اند. بنابراین اگر قرار است که زنان در تولید نقش‌آفرین باشند باید شرایط تولید بهبود پیدا کرده و ریسک فعالیت در آن کم شود.‌»‌

همچنین مریم قاسمی، مدیرعامل شرکت اوه سینا، در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز» بیان می‌کند: «بیشتر از اینکه بخواهیم به شرایط فکر کنیم، باید خود زنان به این باور برسند که می‌توانند همپای مردان فعالیت کنند، در اینجا دید جامعه نیز نسبت به زنان تغییر خواهد کرد. البته من منکر مشکلاتی که بر سر راه زنان وجود دارد، نیستم اما این مشکلات به قدری نیست که بخواهد زنان را از حضور در عرصه اقتصادی منع کند.‌»‌

زنان نه‌تنها در ایران بلکه در کشورهای پیشرفته نیز در دسته اقلیت‌ها قرار داشته و برای تقویت حضور آنها در فضای کسب‌وکار، شرایط تشویقی در نظر گرفته می‌شود. اما آنچه که محیط کسب‌وکار ما امروز نشان می‌دهد، هیچ امتیاز خاصی برای حضور زنان در فعالیت‌های اقتصادی وجود نداشته و شرایط فرهنگی نیز موجب می‌شود که زنان یک قدم عقب‌تر از مردان، فعالیت خود را آغاز کنند.