تاثیر کمرنگ ارز تک‌نرخی بر خروج از رکود تولید

«عامل رکود صنایع ارز دو نرخی است. » این آخرین اظهارنظر محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره دو نرخی بودن ارز است. او مهم‌ترین راهکار صنایع را برای خروج از رکود تک‌نرخی شدن ارز دانسته، اما این موضوع تا چه اندازه مورد تایید صاحبان صنایع است.

وزیر صنعت از تفاوت قیمتی بین ارز مبادله‌ای و ارز آزاد انتقاد کرده و گفته است: «تا زمانی که تولیدکنندگان از ارز آزاد و واردکنندگان از ارز مبادله‌ای استفاده می‌کنند، تولید داخلی با مشکل مواجه است،» این موضوع درحالی مطرح می‌شود که برخی از صنعت‌گران نظر متفاوتی دارند.

ماجرای ارز دو نرخی و عرضه ارز مبادله‌ای در پی تزلزل نرخ ارز قوت گرفت و از آنجایی‌که تولیدکنندگانی که مواد اولیه محصولاتشان از خارج از ایران وارد می‌شد، بیشترین ضربه را از این اتفاق خوردند، دولت برای کنترل قیمت‌ها و بازار، کالاها را برای دریافت ارز با نرخ دولتی دسته‌بندی کرد. هرچند، بازار ارز دولتی هم از جهش‌های ناگهانی نرخ ارز در امان نماند و قیمت ارز دولتی از هزار و 200 تومان به دو هزار و 600 تومان رسید.

تولیدکنندگان، موافق تک‌نرخی شدن ارز

با این اوصاف، نمی‌توان منکر ضربه‌ای که بازار ارز و دو نرخه بودن آن به تولیدکنندگان زد، شد. حالا وزیر صنعت ارز دو نرخی را بزرگ‌ترین مشکل تولیدکنندگان و عامل بروز رکود در تولید می‌داند و درخواست تک‌نرخی‌شدن ارز را دارد تا صنایع از رکود خارج شوند. با مطرح کردن این موضوع چند پرسش مطرح می‌شود، نخست آنکه آیا تولیدکنندگان از تک‌نرخی شدن ارز استقبال می‌کنند؟ آیا ذخیره ارزی کشور به اندازه‌ای است که بتواند نرخ ارز را تک رقمی کند و آیا دو نرخی بودن ارز عامل بروز رکود در تولید است؟

میرخان‌آقازاده بویاغچی، عضو انجمن سازندگان تجهیزات صنعتی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» می‌گوید: «اکنون هم که ما ارز مبادله‌ای دریافت می‌کنیم با احتساب مـشـکلات و هـزیـنه‌هایی کـه تـحـریـم‌ها بر دوش تولیدکنندگان گذاشته، قیمت ارز برای ما به همان قیمت ارز آزاد تمام می‌شود. زیرا ما ناچاریم مواد مورد نیازمان را با واسطه از کشورهای دیگر خریداری کنیم و همین واسطه‌گری موجب افزایش هزینه می‌شود. » او می‌افزاید: «من به‌عنوان یک تولیدکننده از تک‌نرخی شدن ارز استقبال می‌کنم، اما مگر درآمد ارزی کشور چقدر است که بخواهد ارز را تک‌نرخی کند؟ باید این را در نظر گرفت که تک‌نرخی شدن ارز نقش دلالان را از بین نمی‌برد و این دلالان یکی از مشکلات بزرگ تولیدکنندگان هستند. »

داود اشـتـیـاقـی، عـضو سندیکای صنایع آسانسور و پله برقی و یکی از صاحبان صنایع کوچک در این زمینه به «فرصت امروز» می‌گوید: «ما به عنوان یک صنعت کوچک دستمان به ارز مبادله‌ای نرسیده، زیرا مراحل بانکی زمان زیادی گرفت و پس از چندماه که سرمایه ما در انتظار دریافت ارز مبادله‌ای در بانک مانده بود ما چیزی با عنوان ارز مبادله دریافت نکردیم و سرمایه خود را از بانک خارج کردیم. بنابراین تک‌نرخی شدن از نظر من بلامانع است. صنایع کوچک از این ارز بی‌بهره بوده‌اند اما صنایع بزرگ‌تر که از این ارز استفاده می‌کردند، ممکن است پس از تک‌نرخی شدن، با مشکلات زیادی مواجه شوند.» او نیز این پرسش را مطرح می‌کند: «مگر منابع ارزی ما به اندازه‌ای است که بتوان ارز را تک‌نرخی کرد و برابری بازار عرضه و تقاضا را رقم زد؟»

تک‌نرخی شدن ارز گره‌ای از رکود باز نمی‌کند

وزیر صنعت دو نرخی بودن ارز را از مشکلات اقتصادی کشور می‌داند و ساماندهی آن را عامل خروج از رکود تولید، اما آیا تک‌نرخی شدن ارز می‌تواند تولید را از رکود خارج کند؟ آقازاده بویاغچی در این‌باره بیان می‌کند: «این موضوع به خروج تولید از رکود کاملا بی‌ربط است. برای خروج رکود از تولید الزامات دیگری نظیر جلوگیری از قاچاق و حمایت از تولید نیاز است. در همه جای دنیا به‌ویژه کشورهای در حال توسعه از تولید حمایت می‌شود، البته این حمایت فقط به معنای دست زدن نیست، بلکه باید معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات ویژه برای تولیدکنندگان در نظر گرفته شود، از سوی دیگر برای واردات کالاهایی که نظیر آن در کشور تولید می‌شود، تعرفه‌های سنگین‌تری وضع شود. »

اشـتـیـاقـی مـی‌گـوید: «تک‌نرخی شدن ارز گره‌ای از مشکلات تولید برای خروج از رکود باز نمی‌کند حتی ممکن است برای صنایع بزرگ‌تر دردسر تازه‌تری نیز ایجاد کند. برای خروج از رکود تولید بهتر است به وضعیت بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات به تولیدکنندگان سامان داده شود. تک‌نرخی شدن نمی‌تواند در کاهش رکود حاکم بر بازار تاثیری داشته باشد.»

الـبـتـه ایـن گفته‌های جـامـعـه آماری کوچکی از تولیدکنندگان است، اما آنچه که روشن است، تک‌نرخی شدن ارز از سوی تولیدکنندگان مورد استقبال واقع می‌شود، اما با توجه به مشکلات گسترده تولید، نمی‌تواند تاثیر چندانی در خروج از رکود تولید داشته باشد.