اینجا برای نفس کشیدن هوا کم است!

حفاظت از محیط زیست، آسمان آبی، زمین پاک و. . . عبارت هایی زیبا هستند که رسیدن به آنها چندان ساده نیست. یکی از مولفه های اثر گذار در آلودگی هوا، تردد خودروهایی است که کارشان از معاینه فنی گذشته و به اصطلاح «از رده خارج» هستند.

دولت های مختلف برای حل مشکل خودروهای فرسوده، طرح هایی را در قالب طرح تعویض خودروهای فرسوده به اجرا در می آورند؛ طرح هایی که گاه با استقبال شهروندان رو به رو می شوند و گاه چندان توفیقی پیدا نمی کنند و پس از مدت زمانی کوتاه فراموش می شوند.

ژاپن

از سال 2009 میلادی، دولت ژاپن تصمیم گرفت برای افزایش توان رقابتی خود با سایر کشورهای توسعه یافته، طرح تعویض خودروهای فرسوده را پیگیری کند. نکته جالب در خصوص این طرح بین ماه های پایانی سال 2009 و ماه های ابتدایی سال بعد، یعنی 2010 میلادی رخ داد. براساس تصمیم دولت ژاپن طرح تعویض خودروهای فرسوده به کمیسیون ملی حفاظت از محیط زیست ژاپن ارجاع داده شد.

بنابراین هر نوع تصمیم در خصوص انتخاب ماشین های جدید، نحوه تعویض خودروها و مقررات اجرای قوانین به این کمیسیون مرتبط بود. پس از آنکه نخستین برنامه تعویض خودرو توسط کارشناسان محیط زیست منتشر شد، مشخص شد بسیاری از خودروهای وارداتی آمریکایی و اروپایی در این طرح جایی ندارند.

درواقع از نظر کمیسیون حفاظت از محیط زیست ژاپن، این ماشین ها فاقد صلاحیت لازم برای قرار گرفتن در جمع ماشین های جایگزین بودند. پس از مدتی جنجال، نارضایتی طرف های غربی از این تصمیم و اعتراض برخی شهروندان علاقه مند به خرید خودروهای اروپایی و آمریکایی، طرح اندکی تغییر کرد.

براساس لایحه جدید تعدادی از خودروهای غربی که با اکوسیستم و محیط زیست ژاپن سازگاری های لازم و کافی را دارند، قادر به شرکت در طرح تعویض خودروهای فرسوده خواهند بود. اگر علت تمایل برخی خریداران به خودروهای غربی را سلیقه آنان بدانیم و علل محدودیت های دولتی را حفاظت از محیط زیست تلقی کنیم، باز هم یک پرسش باقی می ماند. چرا خودروسازان غربی تمایل داشتند به هر طریق در این طرح حضور داشته باشند؟ پاسخ روشن است.

حضور خودروسازان خارجی در طرح تعویض خودروهای فرسوده مساوی است با میلیون ها دلار سود برای شرکت های طرف قرارداد. از سوی دیگر، نیاز به خدمات پس از فروش، تعمیر قطعات و. . . زمینه را برای قدرت گرفتن شعل این خودروها در ژاپن تشدید می کند. به عبارت واضح تر، این طرح نه تنها یک طرح صادراتی پربازده است، بلکه یک تبلیغ بلند مدت و مطمئن برای آینده برخی نام های تجاری نیز محسوب می شود.

ایالات متحده

طرح تعویض خودروهای فرسوده در ایالات متحده با یک روش منحصر به فرد اجرا نمی شود. درواقع هر ایالت آمریکا بنا بر وضعیت رفاه شهروندان و نیاز جامعه برنامه ای متفاوت برای تعویض خودروها در نظر گرفته است. مطالعات بنیاد جامعه شناختی وابسته به دانشگاه هاروارد نشان می دهد مردم آمریکا در هر ایالت ذائقه هایی متفاوت برای خرید ماشین دارند.

ساکنان شهرهای بزرگ و پرزرق و برق به خرید ماشین های مد روز و جدیدتر و ساکنان مناطق قدیمی تر، متمایل به خرید ماشین های قدیمی و البته آمریکایی هستند. این مسئله باعث شده میزان بودجه ای که دولت برای ایالت های مختلف در نظر گرفته متفاوت باشد. کالیفرنیا یکی از ایالت هایی است که از بودجه های نسبتا چشمگیری برخوردار است.

برنامه تعویض خودروهای فرسوده در این ایالت به دو بخش اصلی تقسیم می شود؛ اعطای بودجه برای تعمیر و نگهداری از خودروها، اعطای بودجه برای خرید خودروی جدید. متقاضیان این طرح با مراجعه به شعب معتبردریافت بودجه و پس از امضای قرارداد رسمی مبالغی بین هزار تا 1500دلار هزینه اولیه دریافت می کنند؛ هزینه ای که در صورت لزوم قابل افزایش خواهد بود.

براساس آمارهای منتشر شده توسط دولت فدرال، از سال 2010 تاکنون، نرخ همکاری مردم این ایالت با طرح تعویض خودروهای فرسوده بسیار بالا بوده و به نظر می رسد تسهیلات دولتی اثربخشی مثبتی در استقبال مرم از این طرح داشته است.

کره جنوبی

کره جنوبی از دولت های آسیایی است که از سال 2008 به فکر طرح های تعویض خودرو افتاد. اما هوشمندی دولت کره در طرح تعویض خودروهای فرسوده تحسین  برانگیز است. دولت کره با هدف حمایت از تولید کنندگان خودروی داخلی، در طرح تعویض خودروهای فرسوده سهمی بسیار اندک به خودروهای خارجی اختصاص داد و تلاش کرد نگاه مصرف کنندگان را به سمت خودروهای تولید داخل جلب کند.

از سوی دیگر، دولت کره یکی از صادرکنندگان عمده خودرو به ایالات متحده است. در ژوئن 2009 میلادی، دولت باراک اوباما با امضای قرارداد تفاهمی 3 میلیارد دلاری، اقدام به واردات بیش از 600 هزار خودروی نقلیه جدید از سایر کشورها کرد. این اقدام جزئی از برنامه تعویض خودروهای فرسوده بود و سهم کره در این طرح 73 هزار خودرو بود.

افزون بر این، دولت کره جنوبی از ماه مه سال 2009 در قالب طرحی تشویقی، میزان مالیات بر وسایل نقلیه را برای افرادی که در طرح تعویض خودروهای فرسوده شرکت کردند کاهش داد.