ایرلاین‌های بدهکار، پاییز را نخواهند دید

رسیدن رقم بدهی‌های ایرلاین‌های ایرانی از حدود 400میلیارد به مرز 700میلیارد تومان در فاصله‌ای تنها چند ماهه، به خوبی نشان می‌دهد نه تنها صنعت هواپیمایی ایران نتوانسته تراز مالی خود را به سودآوری‌های کلان نزدیک کند که حتی در بازپرداخت مخارجش نیز با مشکلاتی عدیده رو به رو بوده است.

هرچند فشارهای مالی و محدودیت‌های همه جانبه اقتصادی که در طول چند دهه گذشته صنعت هواپیمایی ایران را برای مدتی طولانی تحت تاثیر خود قرار داده و بسیاری از اهداف کلان توسعه محور این بخش را متوقف کرد اما بقای این صنعت در طول این سال‌ها باعث شد در نخستین روزهای پس از لغو تحریم نیز صنعت هواپیمایی نام خود را به‌عنوان یکی از نخستین بخش‌هایی مطرح کند که در آینده تغییراتی جدی را به ثبت خواهد رساند.

با وجود عقد قرارداد خرید 138 فروند هواپیمای مسافرتی نوساز برای ایران‌ایر و مقدمه‌چینی‌های گسترده‌ای که برای بازگشت سرمایه‌گذاران خارجی صورت گرفته، هنوز سوالی بزرگ پیش روی آینده هوانوردی ایران قرار دارد و آن چگونگی استفاده ایرلاین‌های کوچک و با وضعیت مالی محدود از پساتحریم است.

بدهی قابل توجه ایرلاین‌های ایرانی به شرکت فرودگاه‌ها از یک سو و منابع مالی محدود آنها برای خرید هواپیماهای جدید دو معضل مهمی است که اگر در آینده نزدیک برای آن چاره‌ای اندیشیده نشود مشکل‌ساز خواهد شد و این اصلی‌ترین دلیل سخت‌گیری وزارت راه‌بر ایرلاین‌هاست. این وزارتخانه پس از مدت‌ها گمانه‌زنی زمانی را تعیین کرده که یا اوضاع ایرلاین‌ها را درست کند یا برای همیشه روی حیات آنها خط بطلان بکشد. طبق دستورالعل سازمان هواپیمایی، ایرلاین‌ها تنها تا مرداد ماه زمان دارند تا سرمایه خود را به 350میلیارد تومان برسانند.

این در حالی است که وزیر راه گفته برخی از شرکت‌های هواپیمایی در حال حاضر حتی 40میلیارد تومان نیز سرمایه ندارند. سوی دیگر این ماجرا شرکت فرودگاه‌ها قرار دارد. شرکتی که به دلیل نرسیدن منابع اعتباری لازم در طول این ماه‌ها مشکلات زیادی را متحمل شده و حالا اعلام کرده ایرلاین‌های بدهکار را به مراجع قضایی معرفی خواهد کرد و در آینده ارائه خدمات از سوی آنها متوقف خواهد شد.

هرچند با توجه به نگاه نه چندان مثبت ایرلاین‌های داخلی هنوز شرایط دقیقی که در ماه‌های آینده به وجود خواهد آمد مشخص نیست اما جدیت وزارت راه نشان از آن دارد که بسیاری از ایرلاین‌ها تا تابستان باید تعیین‌تکلیف شوند و اگر با اوضاع کنار نیایند پاییز 95 را نخواهند دید.

افزایش درآمدها، بهترین راه پیش‌روی ایرلاین‌ها

مدیرعامل شرکت هواپیمایی زاگرس معتقد است شرکت فرودگاه‌ها در حد توان خود با مشکلات ایرلان‌های داخلی کنار آمده و با توجه به اینکه نه می‌توان توقع داشت ایرلاین‌ها با مشکلات خود باقی بمانند و نه شرکت فرودگاه‌ها می‌تواند منابع مالی خود را رها کند باید به اندیشیدن چاره‌ای جدید فکر کرد.

هوشنگ صدیق در گفت‌وگو با «فرصت امروز» تصریح کرد: هرچند افزایش یک باره هزینه خدمات فرودگاهی در سال‌های قبل برای ایرلاین‌ها مشکلاتی را به وجود آورد و شاید به نوعی این بدهی‌های معوق را کلید زد اما قطعا هزینه‌های فرودگاهی در ایران بسیار ارزان‌تر از کشورهای خارجی است و البته شرکت فرودگاه‌ها نیز برای تداوم خدماتش نیاز به منابع حاصل از خدمت‌رسانی به ایرلاین‌ها دارد.

به گفته وی، در سوی دیگر این ماجراها ایرلاین‌هایی ایستاده‌اند که به دلیل مشکلات اقتصادی گسترده و پایین بودن قیمت بلیت‌ها توان مالی چندانی نداشته‌اند. هرچند این روند با آزادسازی قیمت بلیت‌ها قدری بهبود یافته اما قطعا نیاز به باز گذاشتن نرخ‌ها برای برنامه‌ریزی در افزایش درآمدها وجود دارد. این شاید تنها راه‌حل پیش‌روی ایرلاین‌هاست که هم سودآوری آنها را تضمین می‌کند و هم بدهی‌های گسترده باقی‌مانده را تسویه می‌کند.

محمد بشارتی، کارشناس صنعت هوانوردی نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» به اهمیت سامان یافتن ایرلاین‌های داخلی اشاره کرد و گفت: با شرایطی که امروز ایرلاین‌های داخلی دارند شاید امکان استفاده از شرایط پساتحریم برای بسیاری از آنها وجود نداشته باشد. در بازاری که یک هواپیمای معمولی چند میلیون دلار قیمت دارد قطعا ایرلاین‌های با سرمایه بسیار پایین نمی‌توانند کاری از پیش ببرند.

به گفته وی، حمایت دولت از پر و بال گرفتن ایرلاین‌ها در شرایط فعلی اهمیت بسیاری دارد. ما می‌توانیم از یک سو از توان سرمایه‌گذاران خارجی در این عرصه استفاده کنیم و از سوی دیگر با افزایش درآمدهای شرکت‌های داخلی فضا را برای اثر‌گذاری آنها باز کنیم. در این صورت می‌توان انتظار داشت در کنار تسویه بدهی‌ها، حضور ایران در عرصه بین‌المللی نیز افزایش پیدا کند. در غیر‌این صورت اوضاع فعلی و تداوم حیات ایرلاین‌هایی که توان مالی زیادی ندارند ادامه خواهد یافت.

حل اختلافات مالی ایرلاین‌ها با شرکت فرودگاه‌ها تنها بخشی از نقشه راهی است که پیش‌روی سرمایه‌گذاران این حوزه قرار دارد. حوزه‌ای که در طول تمام سال‌های گذشته به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانست برنامه بزرگی را کلید بزند و حالا باید خود را برای رقابت با ایرلاین‌های برتر جهان آماده کند، رقابتی که شاید کنار گذاشتن بازیگران کوچک و تلاش برای بال و پر دادن به شرکت‌های بزرگ نخستین نیاز جدی آن به حساب می‌آید.

* ارتباط با کارشناس: j.hashemi1992@gmail.com