اتصالات بین‌المللی در نظام‌های پرداخت، اولویت امسال است

نظام پرداخت به‌عنوان شریانی حیاتی در نقل و انتقالات وجوه، نقش مهمی در نظام پولی و بانکی کشور ایفا می‌کند. در این بین و با توجه به گسترش هر روزه بانکداری الکترونیک و اقبال بیش از پیش به ابزارهای پرداخت از سوی مشتریان، بانک مرکزی با ارائه خدمات و سامانه‌های نوین، فعالیت‌های بانکی را برای مشتریان و شبکه بانکی تسهیل می‌کند. بر همین اساس، داود محمدبیگی مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در گفت‌وگو با روابط عمومی این بانک از دستاوردهای شبکه بانکی کشور در سال 94 و برنامه‌های آتی نظام پرداخت می‌گوید.

رشد تراکنش‌ها در سال 94

مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی با اشاره به تغییرات پرداخت‌ها با توجه به گسترش بانکداری الکترونیک گفت: خوشبختانه در سال گذشته از نظر تعدادی و مبلغی در تراکنش‌ها رشد خوبی داشته‌ایم. با نگاهی به آمار می‌توان تغییرات سال 94 نسبت به سال مشابه قبلی را به خوبی دریافت. در سال گذشته تعداد تراکنش‌های سامانه شتاب 13.5 میلیارد و به ارزش 1945هزار میلیارد تومان بوده، این میزان حدود 1.5برابر تولید ناخالص ملی کشور است که در شبکه شتاب پردازش شده است.

در سامانه ساتنا حدود 8میلیون تراکنش به ارزش 5500هزار میلیارد تومان پردازش شده که این میزان نشان‌دهنده رقمی معادل چهاربرابر تولید ناخالص ملی است. در سامانه پایا 1.7میلیارد تراکنش به ارزش 1200هزار میلیارد تومان پردازش شده است. علاوه بر این در سال گذشته از نظر تعداد تراکنش در هر یک از سامانه‌های شتاب، پایا، ساتنا و شاپرک حدود 25درصد رشد و ازنظر مبلغی نیز به طور میانگین حدود 17درصد رشد داشته‌ایم. 

وی در خصوص دستیابی به اهداف سامانه چکاوک عنوان کرد: در سال گذشته حدود 113میلیون برگ چک عادی در سامانه چکاوک کارسازی شده است. به طور میانگین در این سامانه و در سه ماهه ابتدایی سال 94، 7میلیون برگ چک به‌صورت ماهانه کارسازی شده است. ذکر این نکته نیز لازم است که به دلیل پیوستن کل استان‌ها از خرداد به این سامانه و با تثبیت آن از تیر ماه ماهانه نزدیک به 10میلیون برگ چک و در اسفند ماه حدود 11میلیون چک عادی کارسازی شده است.

همچنین در سال 94 حدود 13.5میلیون برگ چک‌ رمزدار در این سامانه کارسازی شده است. باتوجه به اینکه سامانه چکاوک نخستین سال‌های شروع به کار خود را تجربه می‌کند، به نظر می‌رسد این سامانه توانسته به خوبی انتظارات موجود را برآورده کند و جایگاه مناسبی در حوزه پرداخت پیدا کند تا جایی که در سال گذشته و در مجموع بیش از 127میلیون برگ چک در سامانه چکاوک کارسازی شده و این فراتر از پیش‌بینی‌ها بوده است.

وی افزود: میزان تراکنش‌های ناموفق که در اسفندماه حدود 2.5درصد بوده، باتوجه به اینکه معمولا میزان تراکنش‌ها از تیر ماه هر سال به نسبت اسفندماه سال قبل افزایش می‌یابد باید بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت طی سه ماه آینده برای کاهش این درصد اقدامات لازم را انجام دهند.

حفط شبکه ملی پرداخت بومی کشور

محمد بیگی با اشاره به اقدامات بانک مرکزی برای بازگشت خدمات پرداخت‌های الکترونیکی به ایران در سال گذشته گفت: در این راستا مذاکراتی را با شبکه پرداخت بین‌المللی جی سی بی‌(JCB) ژاپن و شبکه یو پی‌ای (UPI) چین آغاز کرده‌ایم. این دو شبکه پرداخت از ضریب نفوذ مناسبی در آسیا، اروپا و کشورهای جنوب شرقی آسیا برخوردارند. بانک مرکزی در برقراری ارتباط با شبکه‌های پرداخت بین‌المللی همواره دو نکته را در نظر خواهد داشت، اول کم هزینه بودن این شبکه‌ها برای مشتریان و دوم پردازش تراکنش‌های داخل کشور از طریق سامانه‌های داخلی، چراکه با این سیاست سعی در حفظ شبکه ملی پرداخت بومی کشور را که زحمات زیادی برای توسعه آن کشیده شده است، داریم.

وی افزود: البته باید توجه داشت که این شبکه‌های پرداخت، الزامات خاص خود را دارند و در صورت اتصال به این شبکه‌ها باید استانداردهای آنها را در نظر داشت. بررسی‌های صورت گرفته در بانک مرکزی نشان می‌دهد حدود 30درصد پایانه‌های فروشگاه‌ها امکان ‌پذیرش شبکه‌های پرداخت بین‌المللی را دارند. البته باتوجه به اینکه کشور ما طی سال‌های قبل به دلیل تحریم‌های ناعادلانه ارتباط موثری با شرکت‌های مطرح در حوزه پرداخت نداشته، باید بررسی دقیق‌تر در خصوص میزان آمادگی شبکه فعلی با استانداردهای بین‌المللی انجام گیرد. از دیگر مباحث پیرامون اتصال به شبکه‌های بین‌المللی، کارمزدهای دریافتی مرتبط به آنهاست. برخی از اقلام پرداختی قابل مذاکره است، اما شبکه‌های پرداخت بین‌المللی دارای قواعد و استانداردهای مربوط به خود هستند. یکی از دلایل اصلی که ما معتقدیم باید مذاکره با این شبکه‌ها به‌صورت متمرکز انجام شود همین موضوع است.

اتصالات بین‌المللی، مهم‌ترین هدف در حوزه پرداخت کارتی

بیگی با اشاره به دستاوردهای نظام‌های پرداخت در سال 94 عنوان کرد: اهداف راهبردی را می‌توان براساس حوزه‌ها و با موضوعات مختلف پی گرفت. نخستین نکته در این باره تقویت صنعت پرداخت کشور است، از مصادیق این موضوع می‌توان به انطباق با استانداردها، ارتقای کمی و کیفی پرداخت‌ها و گسترش ضریب نفوذ کارت‌های اعتباری اشاره کرد. اتصالات بین‌المللی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اهداف سال 95 در حوزه پرداخت کارتی است؛ با فراهم شدن شرایط ارتباطات بین‌المللی، بانک‌ها و مشتریان از این موضوع منتفع می‌شوند. با گسترده شدن خدمات و محصولات، وظیفه بانک مرکزی به‌عنوان نهاد ناظر سنگین‌تر خواهد شد.

وی افزود: از دیگر اقدامات خوب بانک مرکزی راه‌اندازی سامانه اوراق مشارکت الکترونیک در سال 94 است. این سامانه در حال حاضر به ثبات نسبی نزدیک شده و تاکنون 22 بانک به این سامانه متصل شده‎اند؛ البته این کار تا اتصال کامل سایر بانک‌ها در سال 95 و انجام اقدامات اصلاحی در سامانه پی گرفته می‌شود. آغاز فرآیند اجرای پروژه‌های نقشه راه 1400 از اردیبهشت 94 یکی دیگر از اقدامات خوب و مفید و از ماندگارترین پروژه‌های بانک مرکزی به شمار می‌آید که با همکاری و هماهنگی حوزه‌های مختلف بانک مرکزی در حال انجام است. از دیگر اقدامات انجام شده در سال 94 می‌توان به پرداخت خسارت حدود 12میلیارد تومان از محل صندوق جبران خسارات به مشتریانی که در تراکنش‌ها با مغایرت‌هایی مواجه شده‌اند، اشاره کرد.

بیگی ادامه داد: در سال 94 بانک مرکزی برای کنترل عملکرد شبکه و انجام عملیات روزانه از ابزارهای مدیریتی خود به خوبی استفاده کرد، اجرای کامل توافق‌نامه سطح ارائه خدمات بانک‌ها که از 95درصد به 97.5درصد ارتقا یافته بود، در سال گذشته باعث بهبود کیفیت ارائه خدمات در کل نظام بانکی در حوزه پرداخت شد.

همچنین کنترل و نظارت بر عملکرد و عملیات روزانه بانک‌ها و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات موجب بهبود کیفیت خدمات طی سال قبل شده، هرچند ممکن است در برخی مقاطع شاهد اختلالاتی در شبکه باشیم، فراموش نکنیم که این شبکه با همت و تلاش متخصصان داخلی ایجاد شده و ارائه خدمت بی‌وقفه تمامی سامانه‌های پرداخت کشور مرهون زحمات شبانه روزی و بی‌دریغ تمام دست‌اندرکاران ساعی این حوزه بوده است. از این فرصت استفاده می‌کنم و به‌عنوان عضو کوچکی از نظام پرداخت کشور از زحمات یک‌یک همکاران در بانک‌ها، شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت و بانک مرکزی تشکر کرده و امیدوارم با تشریک مساعی این عزیزان بتوانیم خدماتی با کیفیت بالاتر و بهتر در سال 95 به تمامی هم‌وطنان خویش ارائه کنیم.