سلامت روحی و روانی در محل کار؛ سرمایه گذاری بر آرامش

جلسات هیأت مدیره شرکت ها دیگر فقط حول محور سود و زیان مالی نمی چرخد، بلکه بحث هایی مثل «چگونه می توانیم حال کارکنان را بهتر کنیم؟» به موضوعی داغ تبدیل شده اند. برای نمونه، گوگل با فراهم کردن فضاهای مدیتیشن و فعالیت های ورزشی در محل کار نشان داده که سلامت روحی کارکنانش همان اندازه مهم است که سود سه ماهه شرکت اولویت دارد یا حتی مایکروسافت که سیاست ساعات کاری انعطاف پذیرش را برای کاهش استرس اجرا کرده است. این برندها نشان می دهند که مدیریت موفق فقط مدیریت پروژه ها نیست، بلکه مدیریت انسان هاست.

اگر محل کار را مثل یک ارکستر تصور کنیم، سلامت روحی و روانی هر فرد مثل کوک بودن سازهای مختلف آن است. یک ساز ناکوک می تواند تمام قطعه را به هم بریزد. استرس، فرسودگی شغلی و نبود حمایت روانی دقیقا همان عواملی هستند که می توانند کارمندان را از مسیر رشد حرفه ای منحرف کنند. به همین دلیل مدیران آینده نگر در تلاشند تا با سرمایه گذاری روی رفاه روانی تیم های خود، به جای درمان مشکل، از پیشگیری استقبال کنند.

اینجا دقیقا جایی است که اهمیت سلامت روحی در محل کار وارد میدان می شود. بدون شک یک تیم خوشحال می تواند معجزه کند، اما تیمی که زیر بار استرس و مشکلات روانی له شده باشد، از پس کارهای ساده هم برنمی آید. ما در این مقاله قصد داریم تا علاوه بر مرور چالش های روانی در محیط کار، راه حل هایی عملی برای ارتقای سلامت روانی ارائه کنیم. شاید وقت آن باشد که سلامت روانی را نه به عنوان یک بحث لوکس، بلکه به عنوان یک ضرورت حیاتی در کسب و کار ببینیم. پس با ما همراه باشید تا بهتر این مسئله را بررسی کنیم.

چالش های سلامت روانی در محل کار

آیا تا حالا پیش خودتان فکر کرده اید چرا در محل کار دچار انواع استرس و ناراحتی های مختلف را تجربه می کنید؟ بی شک هر کسی دلایل خاص خودش را دارد. با این حال ما در این بخش سعی می کنیم برخی از مهمترین چالش های موجود را به اتفاق شما واکاوی کنیم.

مطلب مرتبط: حفظ سلامت روحی در عرصه کسب و کار

استرس شغلی: قاتل خلاقیت و انگیزه

استرس شغلی یکی از شایع ترین چالش های روحی و روانی در محیط کار است. کارمندانی که هر روز تحت فشار وظایف سنگین، ضرب الاجل های تنگ و توقعات بی پایان هستند، به تدریج توانایی خلاقیت خود را از دست می دهند. این موضوع به ویژه در صنایعی مثل تبلیغات یا فناوری که نیازمند نوآوری مستمر هستند، برجسته تر می شود.

هنگامی که استرس به یک جزء ثابت روزانه تبدیل شود، ذهن افراد دیگر توانایی حل مسئله به شکلی سازنده را از دست می دهد. برای مثال، تیمی از طراحان که باید ظرف ۲۴ ساعت یک پروژه بزرگ را تحویل دهند، احتمالا به ایده های از پیش امتحان شده متوسل می شوند تا از شکست جلوگیری کنند، اما این کار باعث کاهش کیفیت پروژه می شود.

استرس شغلی همچنین روابط میان همکاران را تخریب می کند. افرادی که تحت فشار هستند، بیشتر به برخوردهای تند یا سوءتفاهم دچار می شوند. این تنش ها می تواند فضایی منفی در محیط کار ایجاد کند که انگیزه و انرژی تیمی را از بین می برد. علاوه بر این، استرس مزمن به سلامت جسمی هم آسیب می زند. بیماری هایی مثل فشار خون بالا، اختلالات خواب و مشکلات گوارشی، همه ارتباط مستقیمی با استرس شغلی دارند. این موارد هزینه های درمانی سازمان را بالا می برد و بهره وری کلی را کاهش می دهد.

استرس شغلی می تواند منجر به افزایش نرخ جا به جایی کارکنان شود. کارمندانی که نمی توانند با فشارهای کاری کنار بیایند، ترجیح می دهند به دنبال محیطی آرام تر باشند. این موضوع برای شرکت ها هزینه های بالایی به همراه دارد؛ از جمله هزینه جذب و آموزش نیروهای جدید.

فرسودگی شغلی: چراغ قرمزی برای توقف انگیزه ها

فرسودگی شغلی زمانی رخ می دهد که افراد به نقطه ای از خستگی روانی و احساسی می رسند که دیگر انرژی یا انگیزه ای برای ادامه ندارند. این چالش به خصوص در مشاغل خدماتی، پزشکی و آموزش که ارتباط مداوم با دیگران نیاز است، بیشتر دیده می شود.

فرسودگی شغلی به تدریج شکل می گیرد. در ابتدا کارمندان ممکن است فقط احساس خستگی کنند، اما با گذشت زمان، این خستگی به بی تفاوتی نسبت به وظایف کاری و حتی بیزاری از کار تبدیل می شود. این وضعیت می تواند کیفیت کار را به شدت پایین بیاورد.

علاوه بر تاثیر مستقیم روی عملکرد کاری، فرسودگی شغلی به روابط کاری نیز آسیب می رساند. کارکنانی که از فرسودگی رنج می برند، معمولاً کمتر ارتباطات مثبتی با همکاران خود برقرار می کنند و حتی ممکن است به منبع تنش در تیم تبدیل شوند.

به علاوه، فرسودگی شغلی می تواند به سلامت روانی و جسمی کارکنان آسیب جدی وارد کند. افسردگی، اضطراب و بیماری های مرتبط با استرس از جمله پیامدهای رایج این وضعیت هستند. شرکت هایی که به این چالش توجه نمی کنند، نه تنها نیروی انسانی خود را از دست می دهند، بلکه با افزایش هزینه های درمانی و کاهش بهره وری مواجه می شوند.

برای مقابله با فرسودگی شغلی، سازمان ها باید فرهنگ قدردانی از کارکنان، زمان بندی منطقی وظایف و ارائه حمایت های روانی را در اولویت قرار دهند. این اقدامات می تواند روحیه تیمی را تقویت کند و از خستگی مفرط جلوگیری کند.

مطلب مرتبط: چگونه از سلامت روان کارکنان جدید حمایت کنیم

فقدان تعادل بین کار و زندگی: مرزی که باید حفظ شود

وقتی کار زندگی شخصی افراد را اشغال می کند، سلامت روانی آنها به خطر می افتد. در دنیای امروز، بسیاری از کارکنان به ویژه در شرکت های چندملیتی، مجبورند حتی در ساعات غیر کاری هم پاسخگو باشند. این بی تعادلی می تواند به مرور زمان حس فرسودگی و نارضایتی ایجاد کند.

یکی از عوامل اصلی ایجاد این بی تعادلی، فرهنگ «همیشه در دسترس بودن» است. مثلا وقتی کارمندی باید ایمیل های کاری را حتی در تعطیلات بررسی کند، به تدریج احساس می کند که دیگر زمانی برای خود و خانواده ندارد. این فشار مداوم، اثرات منفی بر سلامت روانی و روابط خانوادگی دارد.

بی تعادلی بین کار و زندگی همچنین منجر به کاهش بهره وری می شود. کارمندی که زمان کافی برای استراحت و بازیابی انرژی ندارد، نمی تواند عملکرد مطلوبی در محل کار داشته باشد. این مسئله به کاهش کیفیت کار و افزایش اشتباهات منجر می شود.

این چالش، تاثیرات بلندمدتی هم دارد. فرسودگی ناشی از نبود تعادل، می تواند افراد را از مسیر پیشرفت شغلی شان منحرف کند. بسیاری از کارکنان در نهایت تصمیم می گیرند کار خود را ترک کنند و به دنبال محیطی بگردند که به تعادل بیشتر احترام بگذارد.

برای کاهش این چالش، شرکت ها باید فرهنگ کاری منعطف تری ایجاد کنند. تشویق به استفاده از مرخصی، تعیین محدودیت های روشن برای ساعات کاری و ارائه گزینه های دورکاری می تواند به ایجاد تعادل کمک کند.

نبود حمایت روانی در محیط کار: حلقه گمشده مدیریت انسانی

حمایت روانی در محل کار برای بسیاری از شرکت ها هنوز یک مفهوم ناشناخته است. کارمندانی که با مشکلات روحی مواجه می شوند، معمولاً فضایی امن برای بیان احساسات خود نمی یابند و در نهایت با حس تنهایی و بی کسی دست وپنجه نرم می کنند.

نبود حمایت روانی تاثیرات مخربی بر عملکرد کارکنان دارد. مثلاً کارمندی که دچار اضطراب است و نمی تواند با مدیر یا همکارانش در مورد احساساتش صحبت کند، احتمالاً به مرور زمان کیفیت کاری اش کاهش می یابد.

این مشکل اغلب ناشی از نبود آموزش های مناسب در سطح مدیریت است. بسیاری از مدیران نمی دانند چگونه با مسائل روانی کارکنان برخورد کنند و حتی ممکن است به جای کمک، ناخواسته وضعیت را بدتر کنند.

همچنین، نبود حمایت روانی به فرهنگ سازمانی آسیب می زند. کارکنانی که احساس می کنند سازمان به مشکلات شان اهمیت نمی دهد، ارتباط عاطفی کمتری با شرکت برقرار می کنند و در نهایت ممکن است تصمیم به ترک محل کار بگیرند. شرکت هایی که این چالش را جدی می گیرند، معمولا برنامه هایی مثل مشاوره روان شناسی سازمانی یا خطوط ارتباطی امن برای بیان مشکلات راه اندازی می کنند. این اقدامات، حس امنیت و اعتماد را در تیم ها تقویت می کند و بهره وری کلی را افزایش می دهد.

مطلب مرتبط: سه روش برای تحقق سلامت جسمی و روانی بهتر در محیط کار

ارتباطات سمی: دشمن انسجام تیمی

ارتباطات سمی در محل کار یکی دیگر از چالش های عمده سلامت روانی است. شایعه پراکنی، رقابت های ناسالم و نبود شفافیت در اطلاعات، همه عواملی هستند که به ایجاد تنش در میان کارکنان منجر می شوند.

برای مثال، تصور کنید کارمندی به دلیل شایعه ای که درباره عملکردش منتشر شده، احساس ناامنی و اضطراب کند. این تنش ها معمولاً به کاهش تمرکز و بهره وری منجر می شود و حتی ممکن است روابط بین کارکنان را تخریب کند.

ارتباطات سمی همچنین می تواند حس اعتماد را از بین ببرد. اگر کارکنان حس کنند که نمی توانند به همکاران یا مدیران خود اعتماد کنند، فضایی پر از تردید و سوءظن ایجاد می شود که در آن، کار گروهی به شدت آسیب می بیند.

این چالش ها به مرور زمان به فرهنگ سازمانی ضربه می زنند. سازمان هایی که ارتباطات ناسالم در آنها رایج است، معمولا با نرخ بالای ترک کارکنان و کاهش انگیزه مواجه هستند. برای مقابله با این چالش، سازمان ها باید فرهنگ ارتباطات شفاف و مثبت را ترویج دهند. برگزاری کارگاه های آموزشی در زمینه مهارت های ارتباطی و ایجاد سیستم های بازخورد منظم می تواند به بهبود این وضعیت کمک کند.

راهکارهایی برای بهبود سلامت روانی در محیط کار

حالا دیگر نوبتی هم باشد، باید کمی درباره راهکارهایی برای بهبود سلامت روانی در محل کار صحبت کنیم. ما در این سعی می کنیم برخی توصیه های کلیدی درباره بهبود وضعیت روانی نیروی کار را بررسی کنیم. پس با ما همراه باشید تا اطلاعات دست اولی در این حوزه به دست بیاورید. 

ایجاد فرهنگ گفت وگو

یکی از اصلی ترین گام ها برای بهبود سلامت روانی در محیط کار، ایجاد فضایی است که در آن کارکنان بتوانند بدون ترس از قضاوت یا مجازات درباره احساسات و مشکلات خود صحبت کنند. در بسیاری از سازمان ها، مسائل روانی هنوز یک تابو به شمار می آید، اما شرکت های پیشرو تلاش می کنند این تابو را بشکنند.

برای مثال، برخی برندهای بزرگ جلسات منظم با مدیران خود برگزار می کنند تا فضایی امن برای گفت وگو ایجاد کنند. این جلسات می توانند به شکل فردی یا گروهی باشند و فرصتی برای بیان دغدغه های کارکنان فراهم کنند. این روش نه تنها به کاهش اضطراب کمک می کند، بلکه حس همبستگی را نیز تقویت می کند.

برخی شرکت ها حتی پا را فراتر گذاشته و برنامه های آموزشی برای مدیران خود ترتیب داده اند تا آنها بتوانند نشانه های استرس یا افسردگی در کارکنان را تشخیص دهند. این آموزش ها شامل مهارت های ارتباط موثر و راه های حمایت از کارکنان در شرایط دشوار است.

مطلب مرتبط: حفظ سلامت روانی کارمندان با 5 اقدام ساده

همچنین استفاده از روش های نوآورانه، مثل ایجاد خطوط تلفنی محرمانه یا اپلیکیشن های مخصوص مشاوره روان شناسی، می تواند به کارکنان کمک کند مشکلات خود را بدون نگرانی از افشا شدن با کارشناسان مطرح کنند.  به طور کلی، ایجاد این فرهنگ باز در سازمان به کاهش استرس، افزایش اعتماد میان کارکنان و تقویت روابط تیمی منجر می شود. کارکنانی که احساس کنند مورد توجه قرار گرفته اند، انگیزه بیشتری برای مشارکت فعال در وظایف خود دارند.

تشویق به استفاده از مرخصی و استراحت کافی

در دنیای امروز، بسیاری از کارمندان حتی زمانی که مرخصی دارند، همچنان در حال پاسخ دادن به ایمیل های کاری یا شرکت در جلسات مجازی هستند. یکی از راهکارهای موثر برای بهبود سلامت روان، تشویق کارکنان به استفاده کامل از مرخصی و زمان بندی استراحت های کافی در طول روز است.

برخی شرکت ها با معرفی سیاست هایی مانند «مرخصی بدون تماس» به کارکنان خود این پیام را می رسانند که استراحت و بازسازی انرژی از اولویت های سازمان است. به عنوان مثال، یک شرکت فناوری در اروپا به کارمندان خود اجازه می دهد تا در تعطیلات ایمیل های کاری را کاملا نادیده بگیرند.

علاوه بر مرخصی های رسمی، استراحت های کوتاه مدت در طول روز نیز اهمیت زیادی دارد. تحقیقات نشان داده اند که حتی یک استراحت ۱۵ دقیقه ای می تواند بهره وری و تمرکز را به طور قابل توجهی افزایش دهد. ایجاد فضاهایی مثل «اتاق استراحت» در محل کار می تواند این نیاز را برآورده کند.

در بسیاری از سازمان ها، تاکید بر اهمیت استفاده از مرخصی به عنوان یک فرهنگ کاری جا افتاده است. برای مثال، مدیران ارشد می توانند با الگو قرار دادن خود، کارمندان را تشویق کنند که مرخصی بگیرند و زمان بیشتری را با خانواده یا برای علایق شخصی شان سپری کنند. 

نتیجه این راهکار، کاهش فرسودگی شغلی، افزایش سطح انرژی و خلاقیت و همچنین تقویت ارتباط کارکنان با سازمان است. به علاوه، کارمندانی که استراحت کافی داشته باشند، با انگیزه و انرژی بیشتری به محیط کار بازمی گردند.

برگزاری کارگاه های آموزشی مرتبط با سلامت روان

یکی دیگر از راهکارهای موثر آموزش کارکنان در زمینه مدیریت استرس توسعه مهارت های ارتباطی و تقویت تاب آوری در برابر فشارهای کاری است. این کارگاه ها می توانند به شکل دوره ای برگزار شوند و طیفی از موضوعات را پوشش دهند.

برای مثال، کارگاه هایی که به کارکنان کمک می کنند علائم اولیه اضطراب یا افسردگی را تشخیص دهند، می توانند از بروز مشکلات جدی تر جلوگیری کنند. همچنین، آموزش تکنیک های ساده مثل مدیتیشن یا تنفس عمیق به کارکنان ابزارهایی برای مدیریت استرس می دهد.

برخی شرکت ها از مشاوران حرفه ای برای برگزاری این کارگاه ها دعوت می کنند تا به کارمندان بینش عمیق تری درباره نحوه حفظ سلامت روان ارائه دهند. این مشاوران همچنین می توانند با ارائه مثال های واقعی و مطالعات موردی، تاثیرگذاری بیشتری داشته باشند.

کارگاه های تیم سازی نیز نقش مهمی در بهبود سلامت روان دارند. این برنامه ها با تمرکز بر تقویت روابط میان کارکنان، حس اعتماد و همدلی را در محیط کار افزایش می دهند و باعث کاهش تنش ها می شوند.

در نهایت، این آموزش ها می توانند به یک سرمایه گذاری بلندمدت برای سازمان تبدیل شوند. کارمندانی که مهارت های لازم برای مدیریت سلامت روان خود را داشته باشند، در برابر فشارهای کاری مقاوم تر بوده و عملکرد بهتری از خود نشان می دهند.

مطلب مرتبط: چرا امنیت روانی در محل کار مهم است؟

ارائه خدمات مشاوره ای حرفه ای

یکی از موثرترین روش ها برای حمایت از سلامت روان کارکنان، ارائه دسترسی به مشاوران حرفه ای است. بسیاری از سازمان های موفق به اهمیت این موضوع پی برده و برنامه های مشاوره ای را برای کارکنان خود ترتیب داده اند.

این خدمات مشاوره ای می تواند شامل جلسات حضوری، مشاوره تلفنی یا حتی ارتباط آنلاین با روان شناسان حرفه ای باشد. برخی شرکت ها حتی هزینه مشاوره های خارج از محیط کار را نیز برای کارکنان خود پوشش می دهند تا آنها احساس امنیت بیشتری کنند.

برندهای پیشرو در دنیا مثل گوگل و مایکروسافت برنامه های مشاوره ای گسترده ای برای کارکنان خود راه اندازی کرده اند. این برنامه ها نه تنها به کارکنان کمک می کند تا با مشکلات خود مقابله کنند، بلکه نشان دهنده تعهد سازمان به سلامت کلی تیم هایش است. مشاوره حرفه ای همچنین به کارکنانی که با مشکلات پیچیده تر روحی مواجه هستند، مثل افسردگی یا اختلالات اضطرابی، کمک می کند تا مسیر بهبودی خود را پیدا کنند. این نوع خدمات باعث می شود کارکنان احساس کنند که سازمان به ارزش و رفاه آنها اهمیت می دهد.

این خدمات در کاهش نرخ جا به جایی کارکنان نیز تاثیر زیادی دارد. کارمندانی که از حمایت روانی برخوردارند، کمتر به ترک سازمان فکر می کنند و انگیزه بیشتری برای ادامه همکاری دارند.

ترویج فرهنگ احترام و قدردانی

یکی از ساده ترین اما تاثیرگذارترین روش ها برای بهبود سلامت روانی در محیط کار، ایجاد فرهنگی است که در آن کارکنان احساس کنند ارزشمند هستند. احترام به تلاش های فردی و تیمی و قدردانی از دستاوردهای کارکنان می تواند تاثیر شگرفی بر روحیه آنها داشته باشد.

برخی شرکت ها با برگزاری برنامه های تقدیر ماهانه یا سالانه، از کارکنان خود به خاطر عملکرد خوب شان تقدیر می کنند. این برنامه ها می توانند شامل جوایز مالی، تقدیرنامه یا حتی یک تشکر ساده اما صمیمانه باشند. قدردانی همچنین باید در رفتار روزمره مدیران با کارکنان نمود داشته باشد. وقتی مدیران با احترام و توجه به مسائل کارکنان برخورد کنند، یک محیط کاری مثبت ایجاد می شود که در آن افراد احساس امنیت و حمایت می کنند.

این رویکرد همچنین باعث تقویت ارتباطات تیمی می شود. تیم هایی که اعضای آنها احساس کنند به خاطر کارشان مورد قدردانی قرار می گیرند، بهتر با هم همکاری می کنند و از روحیه تیمی بالاتری برخوردار هستند.

در نهایت، فرهنگ احترام و قدردانی نه تنها سلامت روانی کارکنان را بهبود می بخشد، بلکه بهره وری سازمان را نیز افزایش می دهد. کارکنانی که حس ارزشمندی دارند، انگیزه بیشتری برای مشارکت در تحقق اهداف سازمان خواهند داشت.

منابع:

https://www.who.int

https://hbr.org

https://mindfulhealthsolutions.com