نرخ سود بانکی در هفته ای که گذشت / فراز و فرود نرخ سود در اقتصاد ایران

با بخشنامه هشت بندی بانک مرکزی مبنی بر رعایت نرخ سود از یازدهم شهریورماه، صحبت درباره نرخ سود بانکی این روزها داغ است؛ از جمله رئیس جمهور سه شنبه شب در نخستین گفت وگوی زنده تلویزیونی اش از آغاز به کار دولت دوازدهم، از مسئله سود تسهیلات به عنوان معضل بزرگ اقتصاد ایران یاد کرد و گفت: وقتی سود تسهیلات بالای ۲۰درصد می شود، فردی که می خواهد سرمایه گذاری کند، چقدر باید سرمایه گذاری کند که ۲۰درصدش را به بانک دهد. در آخرین گزارشی که مرکز آمار از نرخ تورم داده و مربوط به مردادماه امسال می شود، تورم سالانه زیر ۸درصد است. اینکه سود بانکی یک مقدار از تورم بیشتر باشد، درست است. اینکه تورم ۸درصد است و سود بانکی ۱۱درصد باشد، قابل قبول است.

روحانی با اشاره به اینکه تفاوت ۲ الی ۳درصدی سود سپرده تا سود تسهیلات قابل قبول است، گفت: اما الان هم سود تسهیلات و هم سود سپرده در یک چارچوب منطقی پیش نمی رود. این کار می تواند لطمه بزرگی به ما وارد کند. اگر می خواهیم جذب سرمایه  خارجی و داخلی کنیم و در عرصه گردشگری و اشتغال توسعه ایجاد کنیم، بانک ها باید به میدان بیایند و یکی از اقدامات مهم دولت دوازدهم، این است که سود تسهیلات بانکی را پایین بیاورد.

او سپس از کاهش نرخ سود تسهیلات به عنوان یکی از مهم ترین سیاست ها و برنامه های دولت دوازدهم یاد کرد و در پاسخ به اینکه با وجود اصلاح نرخ سود و ساماندهی موسسات مالی غیرمجاز، اما همچنان با نظام بانکی مطلوب فاصله داریم، گفت: بانک ها نقش بسیار مهمی در اقتصاد ایران دارند. برنامه ریزی ما در سال ۹۶ این است که ۳۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی به بنگاه های کوچک و متوسط پرداخت شود. هم برای رونق و هم برای اشتغال، بنابراین نقش بانک ها در اقتصاد ایران ویژه است.

رئیس جمهور ساماندهی امور بانک های کشور، صندوق های بازنشستگی کشور، به اجرا در آوردن اصل ۴۴ قانون اساسی، رقابتی کردن صحیح اقتصاد و برداشتن انحصارها و ساماندهی بودجه، جذب سرمایه داخلی و خارجی را ازجمله برنامه های مهم دولت دوازدهم برشمرد و گفت: یکی از گام های اساسی در این مسیر اصلاح سود تسهیلات است که می تواند سامانی به وضع اقتصادی کشور بدهد.

نرخ سود تنها متغیر اقتصاد ایران نیست

اما صحبت درباره نرخ سود بانکی در هفته جاری تنها محدود به سخنان رئیس جمهور نبود و در همایش بانکداری اسلامی که روزهای سه شنبه و چهارشنبه در مرکز همایش های صداوسیما برگزار شد نیز درباره ضرورت های کاهش نرخ سود بانکی صحبت شد. از جمله قائم مقام بانک مرکزی در دومین روز از بیست و هشتمین همایش بانکداری اسلامی گفت که نرخ سود متغیری کلیدی در اقتصاد کلان است، اما تنها متغیر اصلی و اساسی در اقتصاد ایران نیست و نمی توان تمام مشکلات اقتصادی را ناشی از تغییرات نرخ سود بانکی دانست.

اکبر کمیجانی نرخ سود را متاثر از وضعیت بازارهای مختلف دانست و ادامه داد: نرخ سود سپرده، برآیند وضعیت بازارهای مختلف در اقتصاد کشور است البته این نرخ یک متغیر پولی است، اما از سایر سیاست های مالی، تجاری و سیاست های بودجه ای ناشی می شود.

قائم مقام بانک مرکزی با اشاره به اینکه باید نرخ سود را از منظر دو گروه سپرده گذار و تسهیلات گیرنده بررسی کرد، گفت: تورم بالا و رکودی که در سال های گذشته در اقتصاد وجود داشت باعث شد سپرده گذاران منابع محدود خود را برای کسب سود در بانک ها سپرده گذاری کنند، اما در حال حاضر که به سمت اصلاح نرخ سود با توجه به کاهش نرخ تورم حرکت کرده ایم، تعدادی از سپرده گذاران این اقدام را ضرر تلقی می کنند، در حالی که در اقتصاد باید به قیمت واقعی پول و سود واقعی آن توجه و درباره آن تصمیم گیری کرد.

کمیجانی افزود: سپرده گذاران باید به این موضوع توجه کنند که سود حاصل از سپرده گذاری آنها تنها بخشی از درآمدهای شان را تشکیل می دهد و در کنار آن باید به انبوهی از قیمت کالا و خدمات که به طور مستقیم و غیرمستقیم بر قدرت خرید مصرف کننده موثر است، توجه کنند. کاهش نرخ سود بانکی نباید به منزله کاهش درآمد و قدرت خرید سپرده گذار تلقی شود، زیرا این اقدام در نهایت به نفع سپرده گذاران خواهد بود.

هزینه تامین مالی تولید؛ بین ۳ تا ۴درصد

قائم مقام بانک مرکزی درباره کاهش نرخ سود بانکی از منظر تسهیلات گیرندگان نیز گفت: در ادبیات اقتصادی، تولیدکنندگان بالا بودن نرخ سود تسهیلات را منجر به افزایش هزینه تولید تلقی می کنند؛ البته شکی در آن نیست که به طور 100درصد هزینه تولید تنها مربوط به سود تسهیلات نیست. اگر یک واحد کالا را در نظر بگیریم تنها بخشی از هزینه تولید به هزینه های تامین مالی اختصاص دارد و مابقی آن به سایر هزینه ها از جمله خرید مواد اولیه، مالیات، هزینه های تولید اختصاص دارد و سهم هزینه تامین مالی بین ۳ تا ۴درصد است.

کمیجانی ادامه داد: تولیدکنندگان نیز به دنبال کاهش نرخ سود تسهیلات هستند در حالی که اگر منابع لازم برای پرداخت این تسهیلات نباشد نرخ سود اهمیتی نخواهد داشت، پس در نتیجه دسترسی آسان به تسهیلات بیش از نرخ سود آن اهمیت دارد.

به گفته قائم مقام رئیس کل بانک مرکزی، اگر نرخ تورم در کشور ما مانند سایر کشورها کاهش یابد، نرخ سود بانکی نیز کاهش چشمگیری خواهد داشت.

کمیجانی ادامه داد: تا تعیین تکلیف موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز، بانک ها دیگر دلیلی برای افزایش نرخ سود ندارند زیرا پیش از این یکی از دلایل افزایش نرخ سود در بانک ها رقابت با موسسات غیرمجاز و جلوگیری از هدایت سپرده های مشتریان به سمت این موسسات بود.

قائم مقام بانک مرکزی در پایان با تاکید بر اینکه تبدیل اضافه برداشت به خط اعتباری با ضوابط خاصی صورت گرفته است، گفت: مشکلی در اصلاح نرخ سود وجود ندارد و با توجه به جایگاه قابل توجه نرخ سود در اقتصاد ایران، امیدواریم این بخشنامه هشت بندی به درستی اجرا و به سمت بانکداری بدون ربا حرکت کند.

ارتباط با نویسنده: ivankaramazof@yahoo.com