چرخش رو به بالا در جهان به لطف محرک ها صورت می گیرد / در مسیر صعود

چرخه های اقتصادی و سیاسی این عادت را دارند که هرازگاه از تنظیم خارج می شوند. نگاهی به جرج بوش بیندازید که انتخابات سال 1992 را به خاطر سرزنش رأی دهندگان از دست داد؛ آنها او را مسئول بحران های اقتصادی می دانستند و به همین خاطر مانع ریاست جمهوری اش شدند. در آلمان نیز برای یکی از نامزدهای صدراعظمی این اتفاق افتاد؛ او نیز قربانی اقتصاد شد.

امروز حدود ده سال از شدیدترین بحران اقتصادی جهان می گذرد و حالا تاب اقتصادی دوباره در مسیر صعود قرار گرفته است. بهبود بالاخره در امریکا، اروپا و بازارهای نوظهور به چشم می خورد.

اما حال وهوای سیاسی هنوز تلخ و نامیمون است. هنوز جهان قربانی شورشِ پوپولیست ها است. جهانی شدن دیگر مطبوع همگان نیست. یک ناسیونالیستِ اقتصادیِ امریکایی به کاخ سفید راه پیدا کرده و پشت میز ریاست جمهوری نشسته است. چندی پیش همه چشم ها به انتخابات هلند و شخصیتی عجیب به نام خیرت ویلدرس دوخته شده بود. او یک اسلام هراس هلندی است که در اروپا تلاش می کند بازی را به نفع خودش به پایان برساند.

این ناهنجاری ها بسیار خطرناک است. اگر سیاستمداران پوپولیست به خاطر اقتصاد در این بازی پیروز شوند با سیاست های خود می توانند اثرات مخربی در جهان داشته باشند. اما حالا به راستی چه می شود؟

یک دهه گذشته با طلوع های اشتباهی همراه بوده است. خوش بینی از همان ابتدا از بین رفته است؛ بخشی از آن به خاطر بحران یورو بوده و بخشی هم به خاطر عقب نشینی بازارهای نوظهور بوده است. سقوط قیمت نفت و افول چین نیز از دیگر مسائل تأثیرگذار بوده است. اقتصاد امریکا در این فاصله همچنان مسیر رشد را طی کرده است اما همیشه نوعی آشوب درونی نیز داشته است. یک سال پیش فدرال رزرو امریکا چهار بار نرخ بهره را افزایش داد. اما این افزایش نرخ بهره ها در سال 2016 چیزی را تغییر نداد. سستی های اقتصاد جهان روی این مسئله نیز تأثیر گذاشته است.

حالا همه چیز تقریباً تغییر کرده یا در مسیر تغییر قرار گرفته است. فدرال رزرو امسال در عرض یک هفته دو بار نرخ بهره را افزایش داد. بخشی از آن به لطف قدت اقتصاد امریکا بوده اما بخش دیگر نیز به خاطر رشد اقتصاد در سایر نقاط دنیا بوده است. ترس ها در مورد اقتصاد چین و همچنین کاهش ارزش یوآنِ چین تا حدود زیادی کم شده است. ژاپن بعد از سه سال دوباره در مسیر پیشرفت قرار گرفته و کمیسیون اقتصادی اروپا وضعیت بهتری را اعلام کرده است، نرخ بیکاری در حوزه یورو نیز به پایین ترین میزان خود از سال 2009 تاکنون رسیده است.

رهبران فعالیت های جهانی با روحی تازه فعالیت های خود را آغاز کرده اند. کره جنوبی در ماه فوریه موفق شده فعالیت های تجاری خود را 20درصد افزایش بدهد. تولیدکنندگان تایوانی برای دوازدهمین ماه متوالی در مسیر رشد قرار گرفته اند. در بدترین اقتصادها نیز اوضاع کمی متحول شده است. اقتصاد برزیل یکی از بدترین اقتصادها بوده است؛ این کشور نیز سعی دارد با مهار تورم و نرخ بهره، وضعیت خود را بهبود ببخشد. انتظار می رود که برزیل و روسیه امسال در رشد اقتصادی جهان سهیم باشند و به افزایش تولید ناخالص داخلی کمک کنند. موسسه های بین المللی پیش بینی کرده اند که رشد اقتصادی در اکثر نقاط دنیا به بالاترین میزان خود از سال 2011 تاکنون می رسد.

هنوز وضعیت طبیعی نیست

اما هیچ کدام از اینها به معنی این نیست که اقتصاد جهان به وضعیت طبیعی بازگشته است. قیمت نفت از ماه مارس با افت 10درصدی همراه بوده است و اکنون ترس ها و نگرانی هایی در مورد مازاد عرضه نفت در جهان وجود دارد. این وضعیت می تواند روی بسیاری از اقتصادها تأثیر منفی بگذارد. بدهی های چین نیز همچنان ادامه دارد و می تواند دردسرهایی را ایجاد کند. رشد کارایی در کشورهای توسعه یافته کمی ضعیف شده و خارج از امریکا، دستمزدها با سرعت بسیار پایینی رشد می کند.

اگر کشورها بخواهند وارد دوره بهبود بشوند باید با ظرافت همه چیز را به وضعیت متعادلی برسانند. بانک های مرکزی باید به انتظارات در مورد نرخ بهره و تورم رسیدگی کنند. آنها باید سیاست هایی که این تورم را تحت فشار قرار می دهد تغییر بدهند. اگر اقدامات آنها درست نباشد همه آسیب می بینند. اروپا در این زمینه نسبت به سایر نقاط دنیا آسیب پذیرتر است. بانک مرکزی اروپا باید برنامه هایی در این زمینه داشته باشد تا اروپا را پیش از سقوط نجات بدهد.

بزرگ ترین خطری که در این بین اقتصاد جهان را تهدید می کند، برنامه های سیاستمداران است. دونالد ترامپ رئیس جمهوری جدید امریکا به دنبال اجرایی کردنِ برنامه هایی است که بیشترین آسیب را می رساند. وعده های ترامپ همه می تواند محقق شود و به اقتصاد جهان شکل تازه ای ببخشد.

او قول های عجیب وغریبی هم داده مثل وعده ایجاد شغل های بسیار؛ البته در امریکا شاهد افزایش شغل در 77ماه متوالی بوده ایم. برنامه های او در زمینه مالیات و همچنین تعرفه های کالاهای وارداتی همگی می تواند کل اقتصاد دنیا را با تغییر روبه رو کند. به هر حال او بدون شک زیرساخت های جهانی شدن را به کلی تغییر خواهد داد و هیچ یک از اینها در اقتصاد جهان بی تأثیر نخواهد بود.