نقش کتاب در ماندگاری پیام در ذهن مخاطبین

ایرانیان از دیرباز به کتاب و کتابخانه اهمیت فراوانی می دادند. تخت جمشید تا قبل از حمله اسکندر مقدونی صاحب کتابخانه عظیمی بود که بعد از حمله یونانیان، بخش عظیمی از این کتابخانه به آتش کشیده شد و قسمتی از آن هم به اسکندریه منتقل شد. در زمان ساسانیان کتاب و کتابخوانی متعلق به قشر ثروتمند و شاهزادگان آن عصر بود و کتابخانه ها بیشتر جنبه تزیینی داشتند. 

بعد از ظهور اسلام کتابخانه های غزنویان، دیلمیان، نوح بن منصور، خواجه نظام الملک و همچنین صاحب بن عباد مشهور بوده اند. علت شهرت کتابخانه بزرگ صاحب بن عباد به دلیل همگانی بودن این کتابخانه بوده است. صاحب بن عباد شرایطی را فراهم آورده بود تا همه افراد بدون توجه به موقعیت اجتماعی شان توانایی استفاده از کتاب های این کتابخانه را داشته باشند. اگرچه سلطان محمود غزنوی در زمان حمله خود، دستور سوزاندن این کتابخانه را صادر کرد. تیمور لنگ هم اگرچه انسانی سفاک و خونخوار بود به کتاب و هنر و خوشنویسی علاقه مند بود.

در دوران صفویان کتابخانه های شاه اسماعیل و شاه تهماسب در تبریز، شاه عباس در اصفهان، شیخ بهایی در اصفهان و کتابخانه کلیسای وانگ جلفای اصفهان از جمله کتابخانه های مشهور آن زمان بوده اند.

در دوران قاجار، اکثر کتابخانه ها به درباریان و شاهزادگان و مدارس فیضیه و مدارس قدیمی تعلق داشت و در دوارن پهلوی، تأسیس دانشگاه تهران و دانشسرای عالی در توسعه کتابخانه های تأثیر بسزایی داشت.

 منشور کتاب:

در آوریل 1971 سازمان های بین المللی شامل نویسندگاه، ناشران و کتابداران کمیته ای تشکیل دادند و نخستین تلاش این مجمع تهیه پیش نویس«منشور کتاب» بود که متن آن در نخستین اجلاس کمیته حمایتی بروکسل به تصویب رسید. از جمله موارد موجود در منشور کتاب عبارت است از:

هر کس حق دارد مطالعه کند.

کتاب از لوازم ضروریه حیات انسان هاست.

جامعه در فراهم کردن شرایطی که نویسندگان قادر به ایفای نقش خلاق خود باشند.

برای توسعه ملی، وجود صنعت سالم چاپ و نشر امری ضروی است.

نقش روابط عمومی  ها در ماندگاری و تعمیق پیام به مخاطبان هدف

حال که می خواهیم از اهمیت کتابخوانی و کارکرد روابط عمومی در این حوزه صحبت کنیم؛ لازم است به نقش کتابخانه‏ در سازمان ها اشاره‏ کنیم. در مورد کتابخانه  ها حرف بسیار است اما تنها به این نکته اشاره می شود که متأسفانه در روابط عمومی ها بخشی به نام کتاب وجود ندارد یا بسیار حاشیه نشین است و این در حالی است که با بهره ‏مندی روابط عمومی سازمان ها از کتاب و تعمیق مطالعه بین مصرف کنندگان و مخاطبان، هدف و پیام  (دریافت و انتقال پیام) از طریق رسانه کتاب می توان به هدف غایی خود رسید. در واقع رسانه کتاب در ماندگاری و تعمیق پیام ــ در کنار سایر قالب  های اطلاع رسانی در کار روابط عمومی ــ برای مخاطبان به یاری روابط عمومی ‫ها می ‫آید. ‬

به عبارت دیگر، از آنجا که در هر بافت فرهنگی ـ به تناسب ویژگی ‫های آن بافت ـ شیوه  ها و شکل های گوناگونی برای آگاهی ‫بخشی عمومی دارد، روابط عمومی ‫های هر سازمان ــ در کنار سایر قالب‏ های اطلاع رسانی ـ باید پیام و هدف خود را از طریق کتاب و در قالبی مکتوب در میان مخاطبان خود فرهنگ سازی کنند؛ به گونه ‫ای که مخاطب برای اطلاع از پیام مزبور به کتاب  های حوزه مربوطه  (عمومی، تخصصی و. . .) مراجعه کند. اینجاست که کتاب در ماندگاری و تعمیق پیام برای مخاطبین، به یاری روابط عمومی ها آمده و بدین ترتیب کارکرد اطلاع ‫رسانی روابط عمومی ‫ها به صورت عمیق و زیرساختی محقق می ‫شود. ‬‬‬‬‬‬‬‬

لذا روابط عمومی ‫ها که پل ارتباطی با مردم هستند و به عنوان یک واسطه اثرگذار، درون و بیرون یک سازمان را به هم مرتبط می ‫سازند. در پایان به منظور تحقق نقش روابط عمومی در ترویج و توسعه فرهنگ کتابخوانی پیشنهاد می شود: ‬‬

برگزاری «نشست های تخصصی کتاب و روابط عمومی» به منظور بررسی راهکارهای عملیاتی و تدوین استراتژی کلان برای تحقق نقش ترویجی روابط عمومی‏ ها در کتابخوان کردن جامعه هدف و تشکیل کمیتة تخصصی کتاب در روابط عمومی‏ سازمان‏ها افزون تر از بحث کتاب در درون سازمان‏ها به تشویق مدیران و کارکنان سازمان به کتابخوانی و برگزاری مسابقاتی به همین منظور اقدام کنند.

فرهنگ کتاب و کتابخوانی به عنوان یکی از مولفه‏های مهم توسعه فرهنگی جامعه محسوب می شود که روابط عمومی ها با انجام برنامه‏ های ترویجی و تبلیغی و در عین حال انجام فعالیت‏‏های ابتکارانه و خلاقانه، نقش مهمی در گسترش فرهنگ کتابخوانی در جامعه و سازمان ها خواهند داشت. به واقع نوع نگاه و اقدامات روابط عمومی ها بر تولیدکنندگان کتاب و هم برای ایجاد ترغیب و گرایش به کتاب و کتابخوانی در مردم جامعه موثر است.

کارشناس روابط عمومی