15 اردیبهشت ماه آخرین فرصت برای تایید اطلاعات هویتی مشتریان بانکی است / همه چیز درباره «نهاب»

بانک مرکزی در آخرین روزهای سال گذشته طی بخشنامه ای به بانک ها و موسسه های اعتباری تا 15 اردیبهشت ماه امسال فرصت داد تا اطلاعات شناسنامه ای و هویتی مشتریان خود را تایید کنند.

  به گزارش «فرصت امروز»،  براساس نامه ای که 28 اسفند ماه پارسال به شبکه بانکی کشور ابلاغ شده، از بانک ها خواسته شده است تا از صحت ثبت اطلاعات شناسنامه ای مشتریان خود اطمینان حاصل کنند. این اقدام در راستای راه اندازی سامانه نظام هویت سنجی الکترونیکی (نهاب) و با هدف اجرای قانون مبارزه با پولشویی انجام شده است. 

براساس نامه بانک مرکزی، از 15اردیبهشت ماه به بعد، امکان ارائه خدمات بانکی به حساب های دارای نقص اطلاعات وجود ندارد و بانک های مختلف با صدور اطلاعیه هایی از مشتریان خود خواسته اند تا با مراجعه به شعب بانک ها از صحت ثبت اطلاعات شناسنامه ای خود مطمئن شوند. اما به راستی،  «نهاب» چیست؟ سامانه نظام هویت سنجی الکترونیکی چه کارکردی دارد؟ کاربرد کد شهاب چیست و با کد ملی چه تفاوتی دارد؟

سامانه نظام هویت سنجی الکترونیکی (نهاب)

نظام هویت سنجی اطلاعات مشتریان بانکی ابتدا با پروژه «نماد» شروع شد، اما در ادامه به «نهاب» رسید و هم اکنون فرآیند اجرایی آن از سوی بانک مرکزی به کندی در حال انجام است. پروژه «نماد» با هدف پیاده سازی گواهی امضای دیجیتال در نظام بانکی شکل گرفت و قرار بود کل شبکه بانکی و سیستم های بانکداری الکترونیکی بتوانند از آن استفاده کنند. از همین رو در ابتدای پروژه «نماد»، برای پذیرش درخواست ها و شناسایی مشتریان و صدور گواهی دیجیتال، سامانه ای به نام «نهاب» طراحی شد.

در این سامانه قرار بود دیتابیس کوچکی از مشتریان بانکی متقاضی امضای دیجیتال شکل گیرد و مدیریت تقاضاهای گواهی دیجیتال از طریق «نهاب» پیش برود. در واقع «نهاب»، سامانه مدیریت درخواست های «نماد» بود و اگر شخصی به شعبه مراجعه می کرد و درخواست «نماد» می داد، سامانه «نهاب» این کار را انجام می داد و به همین دلیل نام های «نهاب» و «نماد» همواره در کنار هم مطرح شده است. 

اما در ادامه بانک مرکزی روند کار را تغییر داد و بحث مدیریت گواهی های دیجیتال را در پروژه «نماد» دنبال کرد و فرآیند دیگری برای «نهاب» تعریف شد. از همین جا بود که پروژه بزرگ تری به نام نظام هویت سنجی اطلاعات مشتریان بانکی شکل گرفت تا دیتابیس های مشتریان بانک ها یا (CIF (costumer information file به صورت متمرکز و یک جا جمع و پالایش شود. از آنجا که هر بانکی برای خودش «CIF»  را تعریف می کند و آن را نزد خود نگه می دارد، این اطلاعات از بانک ها دریافت شده و در سامانه «نهاب» پالایش و به روز می شود و بانک ها با اتصال به این سامانه از احراز هویت مشتریان شان مطمئن می شوند. در واقع، سامانه «نهاب» در عین پالایش اطلاعات، با تکیه بر پایه نظام مدیریت الکترونیکی داده ها (نماد)، وظیفه مدیریت درخواست های گواهی امضای الکترونیک را نیز به عهده دارد.

اما سخت ترین و دشوارترین قسمت ماجرا، بحث پالایش اطلاعات است که از طریق اتصال به سازمان های بیرونی انجام می شود. به عنوان مثال، سامانه «نهاب» برای صحت اینکه آیا شخصی فوت کرده یا اطلاعاتی که در اختیار بانک قرار داده صحیح است یا نه، به ثبت احوال متصل می شود. هم اکنون بخش عمده ای از بانک ها به صورت جداگانه با ثبت احوال قرارداد دارند و هرکدام پیاده سازی های خودشان را انجام می دهند، اما با آمدن «نهاب» تمام استعلامات از ثبت احوال ذیل سامانه «نهاب» قرار می گیرد و دیگر نیازی نیست تا بانک ها سراغ این ارگان ها بروند.

همچنین «نهاب» برای چک کردن اطلاعات مشتریان حقوقی به ثبت شرکت ها و برای اطلاعات پستی به شرکت پست و برای اتباع خارجی به فیدا متصل می شود. بدین صورت، سامانه «نهاب» با اتصال به نهادهای بیرونی، فاز پالایش اطلاعات را به سهولت و درستی انجام می دهد.

کد «شهاب» چیست

«شهاب» یا شناسه هویت سنجی اطلاعات مشتریان بانکی، کدی است که به هر مشتری اختصاص داده می شود. با «شهاب» فارغ از اینکه شخص (حقیقی یا حقوقی) در کدام یک از بانک های کشور حساب دارد، به او شناسه ای اختصاص داده می شود و در شبکه بانکی با آن شناسه هویتی شناخته می شود. سپس اینکه شخص در کدام بانک  فعالیت یا حساب دارد، در ذیل آن قرار می گیرد.

البته صحبت های زیادی درباره کد «شهاب» مطرح شد و خیلی از کارشناسان پیشنهاد دادند که در سامانه «نهاب» به جای کد «شهاب» از همان کد ملی استفاده شود، چرا که چندین سال است که فعالیت های بانکی کشور منوط به استفاده از کد ملی و کد شرکتی شده و در اصل تمامی مشتریان بانک ها با کد ملی شناسایی می شوند. از همین رو نیازی به تولید کد جدیدی به نام «شهاب» نیست و می توان از همان کد ملی در سامانه بهره برد. 

اما باوجود این پیشنهادات، کد «شهاب» شباهت زیادی با کد ملی یا کد ثبت شرکت ها دارد. پایه کد «شهاب»، همان کد ملی است و برای مشتریان حقیقی این کد تفاوت عمده ای با کد ملی و برای مشتریان شرکتی تفاوت عمده ای با کد شرکتی ندارد. منتها داده ها و اقلام اطلاعاتی دیگری در شناسه «شهاب» تعریف شده و آن را غنی تر از کد ملی کرده است.

آرزوی دیرینه نظام بانکی

طراحی و راه اندازی سامانه «نهاب» براساس دو مصوبه شورای پول و اعتبار و ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی صورت گرفت و بانک مرکزی موظف شد تا سامانه یکپارچه ای برای احراز هویت مشتریان بانکی راه اندازی کند. از همین رو، مدیر کل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی بانک مرکزی در مردادماه سال گذشته طی بخشنامه ای بانک ها را موظف به تعیین شناسه هویت الکترونیکی بانکی (کد شهاب) از ابتدای مهرماه کرد. 

در فاز اول این طرح، ۲۵۰ میلیون رکورد از اطلاعات مشتریان بانک ها دریافت شد که در فاز پالایش به ۵۰ میلیون مشتری تقلیل یافت و در قدم بعدی که البته هنوز کاملا اجرا نشده است،  «نهاب» با اتصال آنلاین و برخط با پایگاه داده ثبت احوال، ثبت اسناد، فیدا و پست مرتبط می شود. در ادامه، اطلاعات پایگاه داده «نهاب» پالایش شده و پس از یک فرآیند رفت و برگشتی با سازمان های بیرونی، به مشتریان کد «شهاب» اختصاص خواهد یافت. 

این سامانه به عنوان پروفایل متمرکز همه مشتریان شبکه بانکی کشور طراحی شده و با حفظ تمام اطلاعات هویتی مشتریان، سبب تسریع در ارائه خدمات و اعتبارسنجی دقیق می شود و به بانک ها کمک می کند تا به یک سیستم یکپارچه برای رتبه بندی مشتری دسترسی داشته باشند. راه اندازی سامانه نظام هویت سنجی الکترونیکی بانکی (نهاب) و شکل گیری یک پایگاه داده متمرکز برای احراز هویت مشتریان با شناسه «شهاب»، از آرزوهای دیرینه نظام بانکی است و امید می رود راه اندازی و اجرای آن هرچه زودتر در نظام بانکی عملیاتی شود.

ارتباط با نویسنده: Ivankaramazof@yahoo.com