کاخ کرملین میزبان اقتصادهای رو به رشد آسیاست / روسیه طلایه دار تجارت در خاورمیانه خواهد بود

سکانسی از یک فیلم را در نظر بگیرید که سرشار از صحنه های اکشن و گاهی دردناک است. از صحنه نبردهای پرهیجان با گروهک های تروریستی گرفته تا صحنه فرار زنان و کودکان از فراز کوه های سرد و صعب العبور برای نجات جان شان. از سوی دیگر، سکانسی دیگر را فرض کنید که حاوی تصاویری از شهرهایی در حال پیشرفت، مردمانی مهربان و خونگرم و تاریخ و تمدنی چندهزارساله است.

شاید در نظر گرفتن این دو سکانس بین پلان های یک فیلم چندان منطقی به نظر نرسد، اما جالب است بدانید این فیلم عجیب و غریب و پرفراز و فرود، تنها بخشی از تناقضات آسیای کهن را تشکیل می دهد. درواقع در شرایطی که بخش هایی از این قاره درگیر جنگ با گروهک های تروریستی و افراطی هستند، بخش هایی دیگر در تلاشند تا با رونق اقتصادی، جایگاه خود را در بین برترین قدرت های اقتصادی جهان تثبیت کنند. 

بر همین اساس است که وقتی در خبرها صحبت از آسیا می شود، به طور همزمان می توان انتظار خبرهای تلخ و امیدوارکننده ای را داشت که با انتشارشان مخاطب را غمگین یا شاد می کنند. در این میان به نظر می رسد نام کشور روسیه به عنوان یکی از وزنه های اقتصاد منطقه مطرح است. به عبارت دیگر، اگرچه این کشور اوراسیایی به طور رسمی بین کشورهای اروپایی و آسیایی جای دارد، اما به علت مجاورت با کشورهای آسیایی نقشی مهم و تعیین کننده در تحولات منطقه خاورمیانه ایفا می کند؛ نقشی که از رویکرد نظامی روسیه در سوریه تا نقش اقتصادی و تجاری این کشور در مبادلات منطقه گسترده است.

اکنون و در سال 2017 چشم بسیاری از تحلیلگران ارشد مسائل اقتصاد خاورمیانه و آسیا به فعالیت های روسیه معطوف شده است؛ فعالیت هایی که گاه ابعادی به وسعت چندین قاره دارند. پیمان های اخیر ایران و روسیه و حضور مقامات ارشد روسیه در بسیاری از نشست های مهم اقتصادی جهان باعث شد به اهمیت اقدامات اخیر دولت روسیه در جامعه بین الملل نیم نگاهی داشته باشیم. بر همین اساس از نظر دو کارشناس صاحب نظر استفاده کرده ایم. یکی از این نظرات در پایگاه خبری cnbc و با جیم راجرز، فعال اقتصادی مطرح بین المللی و آمریکایی تبار انجام شده و دیگری با کندریک وایت بنیانگذار صندوق های سرمایه گذاری مطرح روسیه در نشریه  RUSIA TODAY ترتیب داده شده است.

***

جیم راجرز
فعال اقتصادی و بنیانگذار صندوق های مالی و اعتباری

بسیاری از آمریکایی ها شما را به عنوان بنیانگذار صندوق های مالی و اعتباری مشهوری مثل کوانتوم و جورج سوروس می شناسند، اما شما فارغ از فعالیت های تجاری، به عنوان یک کارشناس اقتصادی بین الملل نیز شهره هستید. بنابراین پرسش اول، اندکی کلی است و بعد به مفاهیم جزیی تر می پردازیم. مواضع ریاست جمهوری آمریکا و حواشی پیرامون حساب های مالی او چه اثراتی بر اقتصاد این کشور و سایر کشورهای مهم جهان دارد؟

بدون شک یکی از بارزترین حواشی انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا، تاثیر وی روی بازار سهام بود، اما ترامپ با وعده های مالی قابل توجهی مثل اصلاح قوانین مالیاتی، تاثیرگذاری مثبت بر بازارهای داخلی و کاهش نقش مخرب کشورهای همسایه بر اقتصاد کشور وارد میدان شده است.

اما این همان نکته مهم و طلایی است که بسیاری از افراد آن را نادیده می گیرند. تحقق تمامی این موارد و مسائل مشابه به یک موضوع مهم وابسته است؛ «بازنگری و تغییر در روابط بین الملل.» به عبارت دیگر، بسیار دور از ذهن است که بتوان هر یک از این وعده ها و اهداف را بدون در نظر گرفتن منافع ملی و بین المللی قابل تحقق دانست.

بنابراین من فکر می کنم ترامپ باید ابتدا روی کشورهایی که می خواهد با آنان روابط صمیمانه تری داشته باشد تمرکز کند. این موضوع دور از ذهن نیست که ترامپ برای رشد صعودی اقتصاد ایالات متحده، روابط کشور را با رقیب دیرینه اش (روسیه) بهبود بخشد. این تلطیف روابط می تواند از یک سو رکود موجود در برخی بخش های اقتصاد ایالات متحده را کمرنگ کند و از سویی دیگر خواهد توانست بر تنش های تحریم علیه روسیه و مواضع این کشور در قبال اوکراین رنگی آشتی جویانه بزند.

اما آقای راجرز، شما یکی از افرادی هستید که بارها در قبال روسیه مواضع بدبینانه اتخاذ کرده اید. تا حدی که در برخی مقالات خود نیز به روشنی به این مواضع بدبینانه تاکید کرده اید. اکنون چرا تغییر موضع داده و تصور می کنید روسیه قدرتی است که باید مورد توجه قرار گیرد؟

من مواضع بدبینانه پیشینم را درست همانقدر صحیح ارزیابی می کنم که تاکید کنونی ام برای ایجاد برخی تغییرات را. درواقع این یک حقیقت مهم است که کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی، اعمال تحریم ها و بسیاری از مسائل منطقه ای، زمینه را برای افزایش تلاش های دولت روسیه برای تسخیر بازارهای منطقه ای افزایش داده است. روسیه این روزها با روسیه سال های پیش تفاوت هایی آشکار دارد. بنابراین من معتقدم سرمایه گذاری در روسیه، یکی از اولویت های مهمی است که می تواند در دستور کار بسیاری از کشورهای مهم جهان قرار گیرد. در این میان، ایالات متحده با از سرگیری برخی روابط یا حداقل با کاهش تحریم ها، نقشی مهم در آینده روابط دو کشور ایفا خواهد کرد.

شما در صحبت های اخیر خود بیشتر بر روسیه تاکید کرده اید، این در حالیست که چین نیز به عنوان یکی از قدرت های تجاری و سرمایه گذاری بین الملل شناخته می شود. چرا تاکید شما بر روسیه است؟

شکی وجود ندارد که چین نسبت به دهه های گذشته رشدی قابل توجه را تجربه کرده است اما از سوی دیگر، این کشور بارها اثبات کرده در سطح کلان تمایلی به همپوشانی برنامه های تجاری خود با ایالات متحده ندارد. چین حتی در برخی عرصه ها ساز مخالفت های رسمی را کوک کرده است.

اما بگذارید از موضع یک تحلیلگر بین المللی و نه یک تحلیلگر آمریکایی تبار به بررسی موضوع بپردازم. در حال حاضر چین و ایالات متحده در حوزه صادرات و تجارت دو رقیب جدی و سرسخت هستند. گمانه زنی های متعددی وجود دارد که چین با اقداماتی مثل کاهش تعرفه های وارداتی و. . . رقابت را وارد مرحله ای سخت تر کند. در چنین شرایطی، اگر شما یک تاجر بین المللی باشید و البته از ریسک و هیاهوی شدید در بازار نیز چندان دل خوشی نداشته باشید، احتمالا به سمت بازار تجارت با روسیه تمایل بیشتری پیدا خواهید کرد.

این حرف من به معنای نا امن بودن یا تزلزل بازارهای تجاری چین نیست، اما نگاهی به روابط تجاری روسیه با بسیاری از کشورهای آسیایی نظر مرا تایید می کند. کشورهایی که به دنبال شریک تجاری قدرتمند و مورد اطمینانی هستند، اغلب به روسیه به عنوان گزینه ای مطمئن نگاه می کنند.  

***

کندریک وایت

مدیریت صندوق سرمایه گذاری مارچمونت روسیه

بسیاری از فعالان اقتصادی معتقدند که روسیه موفق شده رکود اقتصادی سال 2016 را با موفقیت پشت سر گذاشته و وارد سال 2017 شود. نظر شما در این خصوص چیست؟ آیا این تنها یک تفکر آرمانی است یا به حقیقت نزدیک است؟

تحریم هایی که طی سال های اخیر بر اقتصاد روسیه تحمیل شده اند، قطعا بی ضرر نیستند، اما من تصور می کنم دولت به خوبی موفق شده بودجه خود را در برابر شوک های بازار تنظیم کند. شاید به همین علت است که اغلب مردم الویرا نابیلینا (رئیس بانک مرکزی روسیه) را یکی از برترین روسای بانک مرکزی در سطح جهان می دانند، چرا که با وجود تمامی پیچیدگی های بازار و آشفتگی های موجود در وضعیت اقتصاد روسیه، این کشور شرایط ناخوشایندی ندارد.

این موضوع را می توان به سادگی از طریق مقایسه اقتصاد روسیه با کشوری مثل ونزوئلا متوجه شد. روسیه باوجود وابستگی به گاز و نفت به خوبی با شرایط کمبود بودجه نفت و گاز روبه رو شده است. افزایش صادرات غیر نفتی یکی از مفیدترین راهکارهای روسیه برای مقابله با شرایط کاهش سرمایه های نفتی بود. به این ترتیب که سرمایه گذاران فعال در حوزه تولیدات داخلی، با کیفیت بسیار بالایی پشتیبانی می شدند. اگرچه هنوز هم برای بازگشت به رقم رشد سالانه ناخالص داخلی 3.4 درصد زمان لازم است اما شرایط موجود مقدمه ای است برای رسیدن به آن شرایط.

آیا هیچ تضمینی وجود دارد که روند موفقیت روسیه در طول سال 2017 ادامه دار باشد یا تثبیت شود؟

با توجه به شرایط ایالات متحده و وضعیت اقتصاد جهانی امیدوارم که این روند ادامه دار باشد. حتی در یک دیدگاه خوشبینانه تر امیدوارم که تحریم ها سست شوند و پایدار باقی نمانند. در حال حاضر دولت پوتین با بسیاری از کشورهای قدرتمند اتحادیه اروپا روابط اقتصادی پررنگی دارد. از سوی دیگر این موضوعی اجتناب ناپذیر است که روسیه تا حدودی با مشکلات کمبود نقدینگی در موسسات مالی و بانکی خود دست و پنجه نرم می کند. بنابراین اگر قرار باشد روسیه برای تامین سرمایه های مورد نیاز خود تلاش کند، اکنون بهترین فرصت است. زمانی برای توسعه روابط با کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه و البته جبران کمبودهای مالی و اعتباری.

ما در مورد بحران های مالی در دوران تحریم صحبت کردیم. اکنون پرسش ثانویه من که به نوعی به پرسش قبلی هم مرتبط است، به این موضوع باز می گردد که آیا شما اساسا به عبارت «بحران جذب سرمایه گذاران خارجی» اعتقاد دارید؟

موضع من در مورد تحریم ها به طور کامل منفی است. درواقع من تحریم را در مورد روسیه راهکاری کاملا غلط و نابخردانه ارزیابی می کنم. مهم ترین بخش اقتصاد هر جامعه را سرمایه های زیرساختی مهمی تشکیل می دهند که قرار است در برهه های زمانی بلندمدت اقتصاد یک کشور را تشکیل دهند. اکنون من از شما می پرسم درمورد روسیه تحریم ها تا چه حد به این زیرساخت های ضروری و اساسی ضربه زده است؟ پاسخ من این است که این تحریم ها به بدنه دولت یا برنامه های از پیش تعیین شده ضربه جدی وارد نکرده است.  اما در نگاهی منطقی می توان اثرات منفی تحریم ها را بر اقتصاد بخش خصوصی به وضوح مشاهده کرد. کارآفرینان بخش خصوصی و کسب و کارهای کوچک به طور مشخصی از اثرات تحریم ها آسیب خورده اند و دستخوش مشکلاتی در حوزه تامین بودجه و سرمایه تولید و تجارت شده اند.

چه در طول دوران پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده و چه اکنون، دونالد ترامپ مواضعی منعطف نسبت به روسیه نشان داده که البته با امواج خروشانی از واکنش های ضد و نقیض مواجه شده است. نظر شما در مورد آینده روابط دو کشور چیست؟ آیا تصور می کنید دو کشور قادر خواهند بود زمینه های همکاری یا افق های فکری مشترکی خلق کنند؟

رئیس جمهوری کنونی آمریکا باید بپذیرد که اکنون اوضاع جهان در شرایط پرتنشی قرار دارد. از جنگ های داخلی در برخی مناطق گرفته تا ظهور گروهک های تروریستی در نقاط مختلف جهان. بنابراین نفی اثر حضور نظامی و سیاسی روسیه حرکت صحیحی نخواهد بود.  نمی توان در مورد آینده دو کشور قضاوت دقیقی داشت، اما من تصور می کنم در آینده ای نه چندان دور بین مقامات ارشد دو کشور توافقاتی وجود خواهد داشت.

ارتباط با نویسنده: royapakseresht@gmail.com