بوی بهبود ز اوضاع آسیا شنیده می شود / روغن پشتکار بر چرخ های اقتصاد خاورمیانه

سال نو برفی و سال جدید و پر گل بهاری چند ماهی با یکدیگر فاصله زمانی دارند. درواقع از زمانی که بابانوئل با سورتمه گوزن هایش راهی کوه های پربرف می شود، تا زمانی که عمو نوروز با بقچه بهاری اش از دشت های پرگل با نوید سال جدید پای به دشت های سبز و خرم می گذارد، فاصله زمانی چندانی وجود ندارد. بر همین اساس است که اغلب پیش بینی های اقتصادی مرتبط با سال نو میلادی، قابلیت تعمیم به سال نو پارسی را هم دارند.

برای مرور وضعیت اقتصادی جهان در سال 2017 و 2018 میلادی می توان از وب سایت های معتبر پرشماری کمک گرفت، اما حالا که قرار است پیش بینی ما به اقتصاد ایران و آسیا نیز مرتبط باشد، با دیدگاهی بین المللی، به بررسی این موضوع پرداخته ایم که اقتصاد منطقه در ماه های پیش رو چه وضعیتی خواهد داشت.

برای رسیدن به این دیدگاه از دو مصاحبه معتبر استفاده کرده ایم که در وب سایت خبری CNBC منتشر شده اند. این گفت وگو ها با دو شخصیت معتبر و شناخته شده آسیایی که نقشی پررنگ در اقتصاد بین المللی ایفا می کنند انجام شده و مطالعه گزیده ای از آن می تواند نگرشی جامع از آن چه در سال جدید پیش روی اقتصاد جهان است در اختیار خوانندگان بگذارد.

***

آمریکا مانعی برای رشد اقتصادی آسیایی ها نخواهد بود

هاروهیکو کورودا

چطور ممکن است که با وجود ظهور ترامپ در ایالات متحده باز هم انتظار داشته باشیم اقتصاد جهان یا ایالات متحده رشد کند، به عبارتی دقیق تر چگونه می توان نقش ترامپ در اقتصاد جهانی را بدون ضرر ارزیابی کرد؟

پاسخ این سوال هم مثبت است و هم منفی. درواقع از یک سو حواشی پیش از انتخابات توجه اقتصاد جهانی را به دونالد ترامپ جلب کرد و از سویی دیگر از دید من پس از به قدرت رسیدن وی اوضاع اقتصاد این کشور نه تنها منفی نشده، بلکه از جهاتی بهبود یافته. البته این نظر من به معنای تأیید کامل سیاست  های آتی اقتصادی وی نیست، اما در نگاه نخست نمی توانم این گونه نظر دهم که حضور وی منجر به فلج اقتصادجهانی شود.

نظر شما در خصوص آینده اقتصاد جهان در چارچوبی کلی تر چیست؟ به عبارتی دیگر، از دیدگاه شما اقتصاد جهانی در سال های آتی چه روالی را طی خواهد کرد؟

به اعتقاد من سال های آتی و به ویژه سال 2017 میلادی، سال بسته های محرک اقتصادی خواهد بود. من تصور می کنم کشورهای مختلف در حال توسعه برای افزایش سرعت روند رشد خود موظف به توسعه زیرساخت های تحریک اقتصادی هستند. این زیرساخت ها می توانند شامل موارد متعددی شوند. راهکارهایی مثل کاهش مالیات، سرمایه گذاری در بخش خصوصی، حمایت از کارآفرینان و... است.

اما موضوع دوم استمرار حمایت است. راهکار مورد نظر من تنها در شرایطی مؤثر خواهد بود که مستمر و دائمی باشد. در واقع اگر قرار باشد مواردی مثل توسعه زیرساخت ها و حمایت از تولید بخش خصوصی بدون در نظر گرفتن بازه های زمانی بلندمدت و در طول یک دوره کوتاه انجام شود، نتیجه چندان مؤثری نخواهد داشت.

این همان موضوعی است که از دید من جنگی تمام عیار بین اقتصاد دو کشور ایالات متحده و چین به راه خواهد انداخت. جنگی که نمی توانم به طور قطع در مورد برنده آن فکر کنم، اما می توانم پیش بینی کنم نبردی پرهیجان و چالشی خواهد بود.

آیا می توان پیش بینی کرد دوستی بین برخی کشورهای آسیایی مثل ژاپن و کره جنوبی با ایالات متحده بر آینده اقتصادی  این کشورها در طول سال 2017 مؤثر باشد؟

از دید من پاسخ منفی است. اقتصاد بین الملل بسیار پیچیده تر از آن محسوب می شود که بتوان براساس روابطی ظاهری در مورد آن قضاوت کرد. همانطور که پیش از این نیز اشاره کردم، چین و ایالات  متحده، رقابتی پرشور و سنگین خواهند داشت؛ رقابتی که می تواند بر کل آسیا و حتی اروپا اثرگذار باشد. اما متناقض ترین بخش ماجرا اینجاست که رقابت بین چین و ایالات متحده، حتی می تواند بر اقتصاد ژاپن تأثیر منفی داشته باشد.

یکی از نگرانی های شرکای اروپایی کشورهای آسیایی، وضعیت نرخ ارز در این کشورها پس از ریاست جمهوری ترامپ است؛ موضوعی که می تواند بر اقتصاد این کشورها طی سال 2017 و 2018 اثرگذار باشد. نظر شما در مورد این موضوع چیست؟

پاسخ به این سوال تا حدودی ابهام آمیز خواهد بود. پیش بینی نرخ ارز و نظر دادن در این خصوص، همیشه جزو دشوارترین گمانه زنی های اقتصادی محسوب می شود. بنابراین من نیز نمی توانم با قطعیت در مورد آینده ارز در آسیا نظر دهم. افزون بر این برخلاف بسیاری از کارشناسان اقتصادی، من اعتقاد چندانی ندارم که تغییرات نرخ ارز می تواند منعکس کننده وضعیت اقتصاد یک منطقه باشد. چراکه این نوسانات را بازتابی از بسیاری از زیرفاکتورهای سیاسی و اجتماعی ارزیابی می کنم. بنابراین لااقل از دید من نوسانات نرخ ارز در ژاپن و سایر کشورهای آسیایی موضوعی نگران کننده نخواهد بود.

با این وجود، آیا می توان منکر تأثیر نوسانات نرخ ارز بر اقتصاد جهان در سال 2016 شد؟ آیا معتقد نیستید که تأثیر این نوسان ها در سال 2017 نیز چشمگیر خواهد بود؟

در طول ماه های گذشته و به طور ویژه ماه های منتهی به انتخابات ایالات متحده نوسانات نرخ ارز کاملا طبیعی تلقی می شد. یکی از مهم ترین علل این نوسانات را نیز می توان عدم اطمینان بازار به آینده اقتصاد ایالات متحده و به نوعی بدبینی ارزیابی کرد، بنابراین من همچنان به موضع قبلی خود در مورد سال 2017 استوارم.

رئیس بانک مرکزی ژاپن

***

درجا زدن چین، برای شروع یک دو امدادی پولساز

شیوا یام

به عنوان پرسش اول، نظر شما در مورد آینده اقتصاد چین و سایر کشورهای آسیایی در سال 2017 چیست؟ 

اجازه بدهید نخست در مورد اقتصاد چین نظر دهم. از دید من سال های 2017 و 2018 سال هایی پرچالش برای اقتصاد چین ارزیابی می شوند. عملکرد چین در هر دو سال بسیار اهمیت خواهد داشت. تا جایی که بخشی از رکورد مثبت اقتصاد جهانی به اقتصاد چین وابسته است. بنابراین می توان سال 2017 را سال فعالیت و پشتکار مدام و سال 2018 را سال روحیه و انگیزه برای پیشرفت تلقی کرد. به اعتقاد من در این سال ها آن چه بیش از هر چیز اهمیت دارد، حفظ سلامت اقتصادی چین است.

یک راهکار جالب که در آغاز سال 2017 رخ داد، افزایش نرخ وام بانکی بود؛ موضوعی که از بانک خلق چین  (PBOC) آغاز شد و تحولی جدید در اقتصاد این کشور محسوب می شود. چرا دولت این راهکار را اتخاذ کرد؟

این تغییر نرخ سود بانکی نوعی راهکار مالی بود که با هدف تحریک و رشد بازارهای اقتصادی چین در سال 2017 اتخاذ شد. نوعی سیاست مالی بی طرف که بدون ایجاد فشار اضافی بر اقتصاد چین، منجر به تغییرات مثبت اقتصادی در کشور خواهد شد. افزون بر این ها، تعدادی از گزینه هایی که برای رشد اقتصادی و افزایش ثبات در چین مطرح می شوند شامل تحریک بازار مسکن، تقویت زیرساخت های تولید و خدمات در کشور و بازبینی برنامه های رشد اقتصادی است.

چرا رشد اقتصادی چین نسبت به سال های گذشته در سال 2017 کندتر بوده؟ نظر شما در خصوص این آهسته شدن رشد اقتصادی چیست؟

کند شدن رشد اقتصادی جزو طبیعت اقتصاد هر کشور در سال های متفاوت است. در برهه زمانی کنونی اقتصاد چین چاره ای به جز کند شدن رشد اقتصادی ندارد. اما علت اصلی این موضوع از دید من به مازاد تولید در بخش مسکن و مستغلات و اتکای بیش از حد به بخشنامه های دولتی در اداره فعالیت های اقتصادی بزرگ مرتبط است. این موضوع به طور بالقوه منجر به کاهش حجم سرمایه گذاری های خصوصی در فعالیت های مختلف تجاری و سود ده خواهد شد.

آیا تلاش های گسترده بسیاری از شرکت های چینی برای سرمایه گذاری در خارج از مرزهای کشور را راهکاری مثبت ارزیابی می کنید؟ تأثیر این نوع سرمایه گذاری بر اقتصاد بین الملل را چگونه می بینید؟

استراتژی «خروج سرمایه» نخستین بار در سال های ابتدایی 2000 میلادی اتخاذ شد. این استراتژی با هدف تشویق سرمایه گذاران داخلی به حضور در بازار بین الملل انجام می شد. این روش ها اغلب با هدف پویایی، خلاقیت و توسعه روابط میان کشوری سازماندهی می شدند. در طول این برهه زمانی مشخص، بسیاری از شرکت های چینی در جذب سرمایه های خارجی و به کار بستن این سرمایه ها در فعالیت های افتصادی بزرگ و پربازده ضعیف به نظر می رسیدند.

بنابراین موضوع مورد سوال شما، راهکاری جدید و کم سابقه نیست و در طول نزدیک به دو دهه اخیر مورد استفاده چینی ها قرار گرفته است. در نتیجه می توان انتظار داشت همزمان با افزایش سرمایه گذاری های خارجی، قدرت چین در بازارهای بین المللی افزایش پیدا کند. اکنون قصد دارم موضوع را از زاویه ای پیچیده تر نیز بررسی کنم.

فرض کنید قرار باشد کشوری سوم نیز به  عنوان کشور میزبان پروژه های مشترک المنافع اقتصادی وارد چرخه تجارت شود. بر این اساس، این روابط سه جانبه اقتصادی نه تنها منجر به قدرت گرفتن روابطی باثبات بین دو کشور اولیه می شود، بلکه زمینه را برای رشد اقتصادی کشور ثالث فراهم می کند. این موضوعی است که می تواند برای اقتصادهای در حال توسعه آسیایی به عنوان الگویی مفید و مؤثر ارزیابی شود.

رئیس اتاق بازرگانی مشترک چین و ایالات متحده

ارتباط با نویسنده: royapakseresht@gmail.com