عربستان به دنبال نفوذ اقتصادی و سیاسی در شرق آسیا / دیپلماسی دسته چک

ملک سلمان بن عبدالعزیر آل سعود، پادشاه مسن عربستان در هفته گذشته سفری رسمی به دو کشور جنوب شرق آسیا یعنی مالزی و اندونزی داشت و تلاش کرد تا از طریق امضای قراردادهای متعدد در حوزه های تجارت و انرژی زمینه را برای گسترش نفوذ هرچه بیشتر کشورش در این دو کشور مسلمان جنوب شرق آسیا فراهم کند.

سفر رسمی پادشاه عربستان سعودی به جنوب شرق آسیا زمانی بیش از پیش مورد توجه رسانه ها قرار گرفت که طبق اعلام رسمی صورت گرفته توسط ریاض، 1500نفر شامل 25 شاهزاده سعودی و 10نفر از اعضای هیأت وزیران این کشور پادشاه 81ساله این کشور را همراهی می کنند. گفتنی است پادشاه عربستان پس از اتمام دیدارهای رسمی خود از مالزی و اندونزی به مدت پنج روز در سواحل بالی اندونزی به استراحت خواهد پرداخت.

براساس گزارشات و اخبار منتشر شده در رسانه ها، مقدمات سفر پادشاه عربستان که پس از 47سال صورت می گرفت از مدت ها قبل در اندونزی آغاز شده و برای نمونه کارمندان فرودگاه های جاکارتا و بالی تاکنون 459تن تجهیزات شامل دو دستگاه مرسدس بنز تشریفات را که توسط یک فروند بویینگ 747 به مقصد اندونزی حمل شده اند، تحویل گرفته و ترخیص کرده اند.

گفتنی است دو هواپیمای بویینگ 777 و دو فروند هواپیمای ترابری نظامی C -130 نیز هواپیمای پادشاه سعودی را در این سفر همراهی می کنند.

از سوی دیگر دولت اندونزی نیز استقبال بی سابقه و باشکوهی از پادشاه سعودی و هیأت همراه وی به عمل آورده و در بالاترین سطح و بهترین شرایط از آنان پذیرایی کرده است. شایان ذکر است که علاوه بر مالزی و اندونزی، پادشاه عربستان براساس برنامه ریزی های صورت گرفته قرار است از کشورهای چین، ژاپن، برونئی مالدیو و درنهایت اردن نیز دیدار کرده و با مقامات این کشورها به گفت وگو و تبادل نظر بپردازد؛ سفری دوره ای به شرق آسیا که در نهایت در خاورمیانه خاتمه خواهد یافت و به باور بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی این سفر به منظور گسترش نفوذ اقتصادی و سیاسی ریاض در منطقه شرق و جنوب شرق آسیا صورت می پذیرد.

سفر یک ماهه پادشاه سعودی به شرق آسیا واکنش بسیاری از ناظران مسائل بین المللی و اقتصاددانان را برانگیخته و بسیاری از آنها معتقدند عربستان از زمانی که اتحاد طولانی و نزدیکش با ایالات متحده آمریکا تحت فشار قرار گرفته است قصد دارد مناسبات خود را با کشورهای آسیایی و خصوصاً اقتصادهای قدرتمند این قاره نظیر چین و ژاپن گسترش داده و از این طریق نسبت به نزدیکی دولت باراک اوباما و متحدان اروپایی آن به ایران واکنش نشان دهد.

این در شرایطی است که پس از به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در آمریکا مقامات ریاض هنوز از قصد و نیت و استراتژی دولت آمریکا در خاورمیانه مطمئن نبوده و تلاش می کنند از تمامی امکانات خود برای تأمین امنیت و منافع شان استفاده کنند.

چین و ژاپن از جمله مشتریان اصلی نفت عربستان محسوب می شوند اما سعودی ها تمایل دارند زمینه را برای سرمایه گذاری دومین و سومین اقتصادهای جهان در دیگر صنایع این کشور به جز بخش انرژی را فراهم کرده و از این طریق از خود در مقابل فشارهای ناشی از کاهش شدید قیمت نفت در بازارهای جهانی محافظت کنند و از وابستگی شان به درآمدهای نفتی بکاهند.

در همین چارچوب سرمایه گذاری چندمیلیارد دلاری عربستان در صنعت انرژی اندونزی نشانه دیگری از تمایل ریاض برای گسترش فعالیت های تجاری خود در نقاط مختلف جهان است. امضای موافقت نامه میان دو شرکت نفت ملی عربستان سعودی و اندونزی به ارزش 5میلیارد دلار برای مشارکت در پروژه توسعه بزرگ ترین پالایشگاه نفت اندونزی از جمله نتایج سفر اخیر پادشاه سعودی به شرق آسیا به شمار می رود.

لازم به ذکر است که باوجود تلاش سعودی ها برای جلب نظر مقامات اندونزی از طریق سرمایه گذاری در صنعت انرژی این کشور سبب نشده است که مقامات جاکارتا از بیان نگرانی های خود از فعالیت های مذهبی و فرهنگی علمای سعودی در این کشور و ترویج وهابیت در کشوری که مسلمانان آن اهل سنت و میانه رو بوده و همزیستی مسالمت آمیزی با اقلیت نسبتا بزرگ هندو و بودایی دارند سخن نگویند.

با این وجود و به رغم تمامی اختلافات و گلایه های موجود میان جاکارتا و ریاض در پی اعدام دو شهروند اندونزیایی در عربستان با شمشیر و حضور محافظان مخصوص پادشاه عربستان، اندونزی 9000هزار نفر از نیروهای امنیتی خود را مامور محافظت از کاروان بزرگ پادشاه عربستان سعودی کرده است.

این موضوع به معنای اهمیت بسیار زیاد رابطه با عربستان سعودی بوده و مقامات جاکارتا امیدوارند بزرگ ترین صادر کننده نفت جهان حضور اقتصادی خود را در پرجمعیت ترین کشور اسلامی افزایش داده و به توسعه مناسبات تجاری شان با اندونزی بپردازند.

توسعه روابط و مناسبات تجاری و اقتصادی با مالزی از جمله دیگر برنامه های ریاض برای گسترش نفوذ اقتصادی و حتی فرهنگی و مذهبی خود در منطقه شرق و جنوب شرق آسیا محسوب می شود. گنجانده شدن بندهایی در بیانیه پایانی ملاقات پادشاه عربستان و نخست وزیر مالزی که اعتراض شدید تهران را درپی داشت بیانگر تلاش ریاض برای جلب نظر کشورهای اسلامی به منظور ایجاد اتحادی علیه ایران در منطقه است.

شکست های پی درپی ریاض در سیاست های غیرسازنده خود در عراق و سوریه و تفوق ایران و متحدانش بر گروه های تروریستی تحت حمایت ریاض و دیگر کشورهای عربی منطقه سبب شده است عربستان رویای رهبری جهان اسلام به دنبال شکل دهی اتحادی از کشورهای اسلامی علیه تهران داشته باشد؛ اتحادی که ممکن است با وعده ها و سرمایه گذاری های قابل توجه ریاض شکل بگیرد اما بدون شک از آینده روشنی برخوردار نخواهد بود چراکه ایران نیز مناسبات خود را با کشورهای اسلامی داشته و از سوی دیگر بسیاری از کشورهای عضو سازمان همکاری های اسلامی نظیر کشورهای عربی شمال آفریقا، عراق، سوریه و حتی دیگر کشورهای اسلامی چندان دیدگاه مثبتی نسبت به نقش آفرینی عربستان نداشته و با توجه به کشتار وسیع حجاج در سال های اخیر به دلیل ناکارآمدی سعودی ها، این کشور را در اندازه های رهبری جهان اسلام نمی بینند.

خاندان سلطنتی آل سعود نیز با علم به این موضوع تلاش می کند با گسترش فعالیت های اقتصادی خود در میان کشورهای اسلامی از غرب تا شرق آسیا زمینه را برای نفوذ خود در این کشورها فراهم کند.