نگاه آرمانی وزارت صنعت به خودرو / 500 میلیون دلار صادرات خودرو و قطعات محقق می شود؟

مجتبی خسروتاج، قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت، در آخرین نشست خبری خود از سهم 38 میلیارد دلاری در نظر گرفته شده برای بخش صنعت، معدن و پتروشیمی خبر داده بود که از این سهم درآمد 500 میلیون دلاری به صادرات خودرو و قطعات یدکی خواهد رسید؛ پیش بینی که با توجه به میزان صادرات سال گذشته خودروسازان کمی تعجب برانگیز است. 

طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، ارزش دلاری مجموع صادرات خودرو و قطعات در 12 ماه منتهی به اسفند 94، 177 میلیون و 387 هزار دلار بوده است. حالا وزارت صنعت در برنامه های خود درآمد حدود سه برابر سال گذشته را از محل صادرات خودرو و قطعات پیش بینی کرده است. طبق آمار منتشر شده سه ماهه منتهی به خردادماه 95، در سه ماهه نخست سال جاری فقط 25 میلیون دلار ارزش دلاری صادرات خودرو و قطعات بوده است، گرچه خسروتاج اعتقاد دارد که بخش عمده ای از میزان صادرات پیش بینی شده در نیمه دوم سال محقق خواهد شد، اما آیا قرار است معجزه ای صورت بگیرد؟ نکته دیگر این است که دولت برای هر خودروساز چه سهمی را در نظر گرفته که تا این حد به رشد درآمد از محل صادرات امیدوار است؟

سعید تفضلی، معاون صادرات و امور بین الملل ایران خودرو، پیش از این به «فرصت امروز» گفته بود که برنامه این شرکت برای سال جاری، صادرات 20 هزار دستگاه خودرو است.

حالا محسن دستخوش جوان، معاون صادرات و امور بین المللی گروه خودروسازی سایپا نیز در این زمینه به «فرصت امروز» می گوید: «گروه خودروسازی سایپا در برنامه های خود صادرات 37 هزار دستگاه خودرو را از مجموع محصولات گروه خودروسازی سایپا دارد که می تواند در قالب صادرات خودروی کامل یا ارسال قطعات به سایت های تولیدی باشد.

این عدد خیلی عدد چالش برانگیزی برای ما نیست زیرا ما در سال 89 توانستیم به صادرات 42 هزار دستگاه خودرو دست پیدا کنیم اما شرایط تغییر کرده است.» او می افزاید: «سال گذشته ارزش دلاری صادرات ما 85 میلیون دلار بوده است که این کاهش به دلیل وجود تحریم ها بود. پیش بینی ما این است که در سال جاری با توجه به بهبود روابط بین المللی و برقراری ارتباطات بانکی، می توانیم به سهم بیشتری برسیم. اکنون پیش بینی ما این است که ارزش مجموع صادرات 37 هزار دستگاه خودرو و قطعات به 200 میلیون دلار برسد.»

دو خودروساز بزرگ کشور به صادرات امیدوارند اما آمارهای گمرک دست کم تاکنون خبر امیدوارکننده ای ندارند. کارشناسان نیز به تحقق 500 میلیون دلار وعده داده شده خوشبین نیستند.

بهرام شهریاری، کارشناس صنعت خودرو، در این باره در گفت وگو با «فرصت امروز» اظهار می کند: «اکنون چهارماه از سال گذشته است، چقدر صادرات صورت گرفته که ادامه دار باشد. مگر اینکه دولت یک برنامه در دست دارد که ما از آن بی خبریم. متأسفانه در همه این سال ها، چنین آمارهایی وعده داده شده اما در حد همین سخنرانی ها و آمارها باقی مانده است.»

چالش های صادرات خودرو

نخستین نکته ای که در موفقیت صادرات یک محصول نقش ایفا می کند، مزیت قیمت رقابتی است که چنین مزیتی در خودروهای ایرانی نسبت به محصولات هم تراز خود وجود ندارد. چالش دیگر، هزینه های حمل و نقل است؛ حمل و نقلی که به گفته صادرکنندگان هزینه اش برای آنها در یک مسافت مساوی دو برابر چینی ها تمام می شود. از سوی دیگر فاصله میان نرخ دلار و تورم نیز راه را برای صادرات تولیدات صنعتی دشوار کرده است. موضوع دیگر نبود ایران در پیمان های منطقه ای است که موجب می شود هزینه حضور در بسیاری از بازارها برای خودروسازان ایرانی به دلیل وجود دیوار تعرفه، چند برابر سایر کشورها باشد. در کنار همه این موارد باید به موضوع به روز نبودن خودروهای ایرانی نیز اشاره کرد.

شهریاری در این زمینه با بیان اینکه صادرات ساختارهای خود را دارد، تصریح می کند: «قیمت رقابتی، کیفیت برابر با رقبا و خدمات پس از فروش مناسب از جمله زیرساخت های صادرات خودرو است. حالا بررسی کنیم و ببینیم کدام یک از این زیرساخت ها آماده است؟ درمورد قطعات نیز هنوز هیچ امکانی برای پیوستن به زنجیره جهانی فراهم نشده است، بنابراین پیش بینی های اعلام شده تحقق نیافتنی است.»

وزارت صنعت مانند مشاوران اقتصادی دولت، با نگاهی ایده آلیستی به صنعت خودرو می نگرد. کارنامه چهار ماه گذشته گواهی تحقق ایده آل های این وزارتخانه را در زمینه صادرات خودرو نمی دهد مگر اینکه دست معجزه گری در کار باشد.

ارتباط با نویسنده : dadashloo@gmail.com