بایدها و نباید صنعت تجهیزات پزشکی

صنعت پزشکی همواره از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. هرچه این صنعت مستقل تر بوده و بتواند نیاز کشور را خودش تامین کند؛ تامین نیازهای بیماران و ابزارهای مورد نیاز پزشکان هم بهتر و سریع تر انجام شده و بیشتر از پیش از واردات ابزار پزشکی بی نیاز می شوید. امروزه با رشد جمیعت، افزایش مصرف غذاهای ناسالم و سبک زندگی ناسالم مردم، نیاز به پزشکی و ابزار پزشکی بیشتر شده است. به همین دلیل است که این صنعت باید سازوکار و استراتژی جدیدی برای تامین نیازهای جامعه در نظر بگیرد.

نگاهی بر صنعت تجهیزات پزشکی

تجهیزات پزشکی شامل هر نوع دارو، وسایل و ابزار و لوازم و ماشین آلات، وسایل کاشتنی، مواد، معرف ها و یا کالیبراتورهای آزمایشگاهی و نرم افزارهایی است که توسط تولیدکننده برای انسان برای یکی از اهداف زیر ارائه می شود:

• تشخیص، پیشگیری، پایش، درمان یا کاهش بیماری
• تشخیص پایش، درمان، تسکین یا جبران یا به تعویق انداختن خسارت بیماری یا معلولیت
• آنالیز، جایگزینی، اصلاح آناتومی یا یک فرایند فیزیولوژیک
• حمایت یا پشتیبانی حیات
• کنترل بارداری
• تمیز یا ضدعفونی کردن یا استریل کردن وسایل و محیط برای اهداف پزشکی
• تامین اطلاعات برای اهداف پزشکی و تشخیصی و کمک به آزمایش ها با توجه به نمونه های گرفته شده از بدن
• تمیز یا ضدعفونی کردن یا استریل کردن وسایل و تجهیزات پزشکی یا محیط برای اهداف پزشکی
• کنترل بارداری

در ایران هدف از تولید تجهیزات پزشکی تلاش برای خودکفایی و تولید محصولاتی مطابق با استانداردهای بین المللی است. گفته می شود که هم اکنون تا 74 درصد از نیاز تجهیزات پزشکی ایران توسط واردات تامین می شود. این محصولات از کشورهای اروپایی به خصوص آلمان و هلند تامین می شوند.

بیش از 500 هزار دستگاه پزشکی در دنیا وجود دارند و این رقم همواره در حال رشد است. تنها 280 هزار از این دستگاه ها وارد ایران شده اند که 89 درصد از آن ها وارداتی هستند.

ایران همچنین تلاش می کند که صنعت گردشگری پزشکی را هم در ایران رشد بدهد. به این ترتیب که با بهبود وضعیت صنعت پزشکی در ایران بتواند بیماران را از سایر کشورها برای درمان به ایران جذب کند.

گفته می شود که در سال 2019 حدود 600 هزار نفر از کشورهای همسایه و دیگر کشور از جمله امارات، پاکستان، هند، عمان، کویت، ترکیه، تراق، رکمنیستان، و آدربایجان وارد ایران شدند. دولت تلاش می کند با بهبود صنعت تجهیزات پزشکی و تامین محصولات مورد نیاز پشکی و توسعه صنعت پزشکی در ایران به رشد این آمارها و در نهایت ورود ارز به ایران و بهبود وضعیت اقتصادی کمک کند.

اندازه بازار و میزان تقاضا

ایران جمعیت زیاد و البته جوان دارد در نتیجه یکی از بازارهای پرمصرف تجهیزات پزشکی را دارا است. از بازار دو میلیارد و پانصد میلیون دلاری این صنعت حدود 60 درصد آن با واردات تامین می شود و تنها 4 درصد از این تجهیزات داخلی هستند. طبق آمارهایی که در سال 1400 اعلام شدند، ارزش تولید داخلی حدود 800 میلیون دلار است. مطابق گزارش های وزارت بهداشت، 3 هزار واحد صنفی در حال حاضر دارای شناسنامه و سازمان یافته هستند. بیش از 92هزار شرکت، محصول دانش بنیان و فناوری تولید می کنند. همچنین بخش خصوصی بیشترین فعالیت را در زمینه تولید و واردات دارو در صنعت تجهیزات پزشکی ایفا می کند.

اصولا شرکت های چندملیتی در ایران حضور پررنگی نداشته اند. هیچ کدام از آن ها در ایران دفتری ندارند و تمام کالاهای آن ها تنها از طریق نمایندگی ها و توزیع کنندگان بومی ارائه می شوند. هرچند با توجه به رشد این بازار در سال های اخیر کشورهای اروپایی همواره تمایل زیادی برای ارائه خدمت داشته اند و مردم ایران از محصولات اروپایی استقبال خوبی می کنند.

زنجیر تامین تجهیزات پزشکی

تجهیزات پزشکی از کالاهای پزشکی، آزمایشگاهی، دندانپزشکی، دارو و مکمل تشکیل شده اند. طبیعی است که این دسته از کالاها تامین و تولید یا واردات این دسته از کالاها همواره با چالش های متعددی مواجه بوده است.

برای تولید کالاهای صنعت پزشکی بیشتر صنایع ازجمله صنایع پتروشیمی، برق و الکترونیک، فلزات، آلیاژها و غیره نقش زیادی دارند. چرا که برای تولید هر کدام از این تجهیزات به مواد اولیه ای نیاز دارید که خودشان به یک صنعت دیگر وابسته هستند.

به همین خاطر است که شیوه تولید تجهیزات پزشکی، حمل ونقل، بسته بندی و غیره نیازمند استراتژی دقیق هستند. آمارها نشان می دهند که سالانه تنها برای ایمپلنت های تاریخ مصرف گذشته و یا گم شده 5 میلیارد دلار پول به هدر می رود. همین امر نشان می دهد که در کشور به یک مکانیزم به روز و جدید برای جلوگیری از هدررفت سرمایه و نجات جان انسان ها نیاز داریم. از آنجایی که این صنعت از لحظه اول یعنی تامین مواد اولیه تا تولید محصولات روی جان افراد تاثیر دارد؛ همواره لازم است که استانداردهلی روز جهانی رعایت شوند.

اهداف تجاری صنعت تجهیزات پزشکی و چشم انداز پیش رو

با توجه به گزارشات موسسه تحقیقات فیچ درخصوص پاندمی کرونا و بومی سازی تجهیزات پزشکی در ایران برای رفع نیاز جامعه انتظار می رود که در سال های آتی ساخت تجهیزات پزشکی و ساخت کارخانه تجهیزات پزشکی رشد چشمگیری داشته باشد.

به نظر می رسد که با شرایط رخ داده جایگاه ایران را در رقابت جهانی تزلزل نکرده است و بازار تجهیزات پزشکی در سال 2024 با رشد 18 درصدی می تواند به سود 1.7 میلیاردی برسد.

بازار تجهیزات پزشکی ایران و ساخت تجهیزات پزشکی بزرگ ترین بازار منطقه شناخته می شود و با استفاده درست از این موقعیت به دست آمده و اهمیت به مقوله گردشگری پزشکی و با استفاده از نیروهای متخصص و تحصیل کرده و همچنین با داشتن بیمارستان های خاورمیانه، می توانیم آینده خوبی را پیش روی بازار تجهیزات پزشکی ایران داشته باشیم.

سخن آخر

ساخت تجهیزات پزشکی و ساخت کارخانه تجهیزات پزشکی یکی از نیازهای کشور است که باید به آن اهمیت داده شود. با توجه به تحریم ها و نیاز به بومی سازی و همچنین برنامه های کشور برای ارتقا گردشگری پزشکی در ایران، تلاش می شود تا با رشد صنعت تجهیزات پزشکی و توسعه ساخت کارخانه تجهیزات پزشکی، نیازهای کشور تامین شوند. با توجه به اینکه تاکنون تنها 40 درصد از نیاز کشور با ساخت تجهیزات پزشکی داخلی تامین می شود؛ باید تلاش نمود که این آمار را ارتقا داد.