تشخیص سرطان: آزمایشات خون و رادیولوژی

برای تشخیص دقیق سرطان تنها یک نوع آزمایش خاص وجود ندارد. برای بررسی کامل وضعیت بیمار باید معاینات فیزیکی و آزمایش های دقیقی انجام شود. برای تایید یا رد بیماری، نظارت بر روند بیماری و برنامه ریزی برای درمان و اثر بخشی آن از آزمایش تشخیصی موثری استفاده میشود. در برخی موارد که وضعیت بیمار تغییر کرده در صورتی که نتایج آزمایشات کیفیت خوبی نداشته باشد یا نتیجه آزمایشات غیر طبیعی باشد لازم است که آزمایشات مجددا انجام شوند. روش های تشخیص سرطان میتواند شامل تصویربرداری، تست های آزمایشگاهی از جمله آزمایش نشان گرهای تومور، بیوپسی تومور، آندوسکوپی، جراحی یا آزمایش ژنتیک باشد.

روش های تشخیص سرطان:

• تست های آزمایشگاهی
• تصویربرداری
• آندوسکوپی
• آزمایشات ژنتیکی
• بیوپسی تومور

انواع مختلف تست های آزمایشگاهی سرطان کدامند؟

شیمی بالینی از روش های شیمیایی برای اندازه گیری سطوح شیمایی در مایعات و بافت های بدن است. خون و ادرار رایج ترین نمونه های استفاده شده در شیمی بالینی هستند.

آزمایشگاه ها آزمایش های مختلفی برای تشخیص و اندازه گیری تقریبی هر نوع ماده شیمیایی در خون یا ادرار دارند. اجزا مواد شیمیایی می توانند شامل گلوکز خون، الکترولیت ها، آنزیم ها، هورمون ها، لیپیدها (چربی ها)، سایر مواد متابولیک و پروتئین ها باشند. موارد زیر از رایج ترین تست های آزمایشگاهی هستند:

• آزمایش شمارش کامل خون (CBC) : شمارش کامل خون مقدار هر نوع سلول خونی را در نمونه خون شما اندازه گیری میکند. احتمال تشخیص سرطان خون با این آزمایش وجود دارد.
• آزمایش ادرار: در آزمایش ادارار بیشتر از همه سرطان مثانه قابل تشخیص است. اما ثابت نشده است که ازمایش ادارار به عنوان یک آزمایش غربالگری معمول مفید باشد.
• تومور مارکرها: تومور مارکرها موادی هستند که توسط سلول های سرطانی یا سلول های طبیعی در واکنش به سرطان ساخته میشوند. این مواد به میزان کمی در خون اکثر افراد وجود دارد اما در برخی موارد وقتی فردی مبتلا به سرطان است ممکن است مقدار هر یک از مارکرها افزایش یابد. برخی از مارکرها مختص یک نوع سرطان هستند در حالی که برخی دیگر ممکن است در انواع مختلف سرطان وجود داشته باشند.

تصویربراری:

مرکز رادیولوژی در در سال های اخیر با پیشرفت تکنیک ها و ابزار جدید برای تشخیص سرطان و همچنین اجتناب از جراحی کمک زیادی به درمان این بیماری کرده است.

انواع مختلف تصویربرداری چیست؟

تصویر برداری تصاویر مهمی از ساختارهای بدن تولید میکند. این تصاویر برای تشخیص تومور های و سایر ناهنجاری ها، تعیین میزان پیشرفت بیماری و بررسی اثر بخشی درمان استفاده میشود. همچنین ممکن است برای انجام بیوپسی و سایر روش های جراحی از تصویرداری استفاده شود. سه نوع تصویربرداری برای تشخیص سرطان وجود دارد: تصویربرداری انتقالی، تصویر برداری بازتابی و تصویربرداری انتشار. هر کدام از ان روش های تصویربرداری فرایندهای متفاوتی دارند.

تصویربرداری انتقالی

اشعه ایکس، اسکن توموگرافی (سی تی اسکن) و فلوروسکوپی آزمایشات رادیولوژیکی هستند که تصاویر آنها با انتقال تولید میشود و از ساختارهای مورد نظر بدن عبور میکند. پرتو بسیار سریع از انواع بافت های کم تراکم بدن مانند ترشحات مایع، خون و چربی عوبر میکند و یک ناحیه تیره روی فیلم اشعه ایکس باقی میگذارد. در این تصاویر ماهیچه ها و بافت های همبند (رباط ها، تاندون ها و غضروف ها) خاکستری و استخوان های سفید به نظر میرسند.

• اشعه ایکس: اشعه ایکس آزمایشی است که از مقدار خفیف پرتوها برای عکسبرداری از داخل بدن استفاده میکند. آزمایش اشعه ایکس روشی خوبی برای نگاه کردن به استخوان ها است و میتواند تغییرات ناشی از سرطان یا سایر بیماری ها را نشان میدهد. اشعه ایکس همچنین میتواند تغییرات ایجاد شده در سایر اندام های مانند ریه را نشان دهد.
• اسکن توموگرافی کامپیوتری: سی تی اسکن (که به آن اسکن توموگرافی کامپیوتری، اسکن CAT، و سی تی اسکن مارپیچ هم گفته میشود) میتواند در تشخیص سرطان و مواردی مانند شکل و اندازه تومور کمک کند. سی تی اسکن اغلب یک آزمایش سرپایی است.
• اسکن استخوان: اسکن استخوان در درجه اول برای تشخیص گسترش سرطان متاستاتیک استفاده می شود.
• لنفانژیوگرافی (LAG): لنفانژیوگرافی یک روش عکسبرداری با اشعه ایکس است که برای غددلنفاوی و عروق استفاده میشود. غددلنفاوی گلبول های سفید خون (لنفوسیت ها) را تولید میکنند که به مبارزه با عفونت ها کمک میکند. غدد هم سلول های سرطانی را فیلتر کرده و به دام می اندازند.
• ماموگرافی: ماموگرافی یک روش تصویربرداری از سینه است که برای بررسی علائم اولیه سرطان سینه استفاده میشود. ماموگرافی از آزمایشاتی است که به طور منظم برای تشخیص سرطان سینه انجام میشود.
• تصویربرداری بازتابی: تصویربرداری بازتابی به نوعی تصویربرداری اطلاق میشود که با ارسال صداهایی با فرکانس بالا به اندام مورد نظر تولید میشود. این امواج صوتی با توجه به تراکم بافت های موجود با سرعت های متفاوتی از بافت های مختلف و ساختارهای بدن عبور میکنند. امواج صوتی برگشتی به کامپیوتری فرستاده میشود که آنها را بررسی میکند و تصویر بصری از قسمت یا ساختار مورد نظر بدن تولید میکند.
• سونوگرافی: سونوگرافی برای تشخیص تومورهایی در نواحی خاصی از بدن که با اشعه ایکس قابل تشخیص نیستند کاربرد دارد. پزشکان اغلب از این روش برای هدایت سوزن حین بیوپسی استفاده می کنند.

انواع مختلف معاینات آندوسکوپی برای تشخیص سرطان کدامند؟

انواع اندوسکوپی عبارتند از:

• سیستوسکوپی یا سیستورتروسکوپی: این روش با عبور دادن ابزارهای بلند و نازک از پایین سیستوسکوپ مانند فورسپس کوچک برای جمع آوری نمونه ها انجام میشود. نمونه های بیپوسی در آزمایشگاه بررسی می شوند.
• کولونوسکوپی: روش کولونوسکوپی به پزشک این امکان را میدهد تا کل فضای داخل روده بزرگ را بررسی کند. برای انجام این آزمایش به بیمار داروی آمار بخش داده میشود و برای تشخیص پولیپ یا سرطان یک لوله منعطف و روشن به نام کولونوسکوپ در رکتوم و کل روده بزرگ قرارداده میشود.
• کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP): در این روش یک لوله بلند و انعطاف پذیر با دوربین (آندوسکوپی) در داخل دهان و پایین مری و معده تا روده کوچک قرار میگیرد.
• ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی: در این روش پزشک با استفاده از یک لوله نازک و روشن به نام آندوسکوپ داخل معده را بررسی میکند. این لوله از طریق گلو به سمت معده فرستاده میشود.
• سیگموئیدوسکوپی: سیگموئیدوسکوپی روشی است که در آن رکتوم و قسمت انتهایی روده بزرگ بررسی میشود. در اصطلاح پزشکی به روده بزرگ "کولون" گفته میشود. کولون سیگموئید به قسمت پایینی روده بزرگ گفته می شود. کولون سیگموئید به رکتوم می رسد.

انواع مختلف آزمایش های ژنتیکی که برای تشخیص سرطان استفاده میشوند کدامند؟

آزمایش های جهش در ژن هایی که خطر ابتلا به سرطان را افزایش میدهند کار پیچیده ای است. درک این موضوعات هنگام بررسی آزمایش ژن حساسیت به سرطان مهم است.

انواع مختلف بیوپسی تومور برای تشخیص سرطان کدامند؟

بیوپسی روشی است که برای برداشتن بافت یا سلول از بدن و بررسی آنها زیر میکروسکوپ انجام میشود. برخی از بیوپسی ها را میتوان در مطب پزشک انجام داد در حالی که برخی دیگر باید در بیمارستان انجام شوند. علاوه بر این برای برداشتن برخی از نمونه ها ناحیه مورد نظر بدن بیمار باید بی حس شود اما برخی دیگر از نمونه برداری ها نیاز به بی حسی ندارند.

بیوپسی معمولا برای تشخیص بدخیم بودن تومور (سرطانی) یا تعیین علت عفونت یا التهابی که دلیل آن مشخص نیست انجام می شود.

رایج ترین انواع بیپوسی عبارتند از:

• بیوپسی آندوسکوپی: این نوع بیپوسی از طریق یک آندوسکوپ فیبر نوری (یک لوله بلند و نازک که یک تلسکوپ متمرکز برای مشاهده در انتهای آن قرار دارد) از طریق یک روزنه بدن (یعنی راست روده) یا یک برش کوچک ( یعنی آرتروسکوپی) انجام میشود.
• بیوپسی مغز استخوان: بیوپسی مغز استخوان میتواند سلامت مغز استخوان و میزان سلول های طبیعی خون را تشخیص دهد. این روش ها برای تشخیص و نظارت بر بیماری های خون و مغز، از جمله برخی سرطان ها و همچنین تب هایی که دلیل آنها مشخص نیست مناسب است.
• بیوپسی اکسیزیونال یا برشی: برای این روش بیوپسی جراح باید در پوست بیمار یک برش ایجاد کند تا کل تومور (یعنی بیوپسی اکسیزیونال) یا قسمت کوچکی از یک تومور بزرگ ( یعنی بیوپسی برشی) خارج شود. این روش معمولا نیاز به بی حسی موضعی دارد.
• بیوپسی آسپیراسیون با سوزن ظریف: در آسپیراسیون با سوزن ظریف (FAN) با استفاده از یک سرنگ خالی که سوزن بسیار ظریفی دارد مقداری مایع و ذرات بسیار کوچک از بافت تومور را خارج می کند.
• بیوپسی پانچ: بیوپسی پانچ یا بیوپسی اکسیزیونال لایه های عمیق تر پوست را از بین میبرد و میتواند مشخص کند که ملانوم تا چه حد به پوست نفوذ کرده است. این آزمایش نقش مهمی در انتخاب نوع درمان سرطان دارد.
• بیوپسی اصلاح: بیوپسی های اصلاح باعث از بین رفتن لایه های بیرونی پوست میشوند و برای تشخیص برخی از سرطان های پوستی سلول بازال یا سلول سنگفرشی مناسبند اما معمولا برای ملانوم های مشکوک پوست استفاده نمی شوند.
• بیوپسی پوست: روش های زیادی برای بیوپسی پوست وجود دارد که پزشک بهترین نوع را برای تومور پوستی مشکوک انتخاب می کند.