سهم استان ها از بودجه 1401

لایحه بودجه 1401 در حالی از پاستور به بهارستان رسیده که صادرات 1.2 میلیون بشکه ای نفت با قیمت 60 دلار، نرخ تسعیر ارز 23 هزار تومانی، کاهش 15 درصدی هزینه های دولت، حذف ارز 4200 تومانی، افزایش دو سال به سن بازنشستگی و رشد درآمدهای مالیاتی و گمرکی از جمله بندهای مهم اولین بودجه دولت سیزدهم است که با هدف رسیدن به رشد اقتصادی 8 درصدی و همچنین بودجه بدون کسری بسته شده است. آنطور که مسئولان سازمان برنامه و بودجه توضیح داده اند، افزودن دو سال به سن بازنشستگی برای حمایت از صندوق های بازنشستگی انجام شده و این تصمیم شامل همه صندوق های بازنشستگی (کشوری، لشکری و سازمان تامین اجتماعی) است. همچنین حقوق کارمندان در سال آینده 10 درصد افزایش خواهد یافت که این افزایش حقوق به صورت پلکانی معکوس برای حقوق های پایین ۲۹ درصد و برای حقوق های بالا حدود 5 درصد اجرا می شود. حذف ارز 4200 تومانی نیز از دیگر بندهای پرهیاهوی لایحه بودجه 1401 است که قرار است منابع آن – نه به شکل تخصیص کالاهای اساسی همچون چند سال اخیر بلکه - به شکل یارانه در اختیار خانوارها قرار گیرد.

در مجموع، از رقم 3631 هزار میلیارد تومانی بودجه سال آینده حدود 2231 هزار میلیارد تومان سهم شركت های دولتی و 1505 هزار میلیارد تومان سهم بودجه عمومی دولت است. از رقم 1505 هزار میلیاردی بودجه عمومی دولت نیز تنها حدود 450 هزار میلیارد تومان به استان ها می رسد که در مقایسه با بودجه سال جاری 27 درصد افزایش داشته است، اما کدام استان ها بیشترین و کمترین سهم را از بودجه سال 1401 دارند؟

جغرافیای استانی بودجه سال آینده

از رقم 3631 هزار میلیارد تومانی بودجه سال آینده حدود 1505 هزار میلیارد تومان بودجه عمومی دولت است و از این رقم حدود 450 هزار میلیارد تومان آن به استان ها می رسد كه از این میان، سهم سه استان تهران، اصفهان و خوزستان حدود 260 هزار میلیارد یا 57 درصد كل بودجه استان هاست. از سوی دیگر سه استان ایلام،  كهگیلویه و بویراحمد و خراسان شمالی نیز حدود 0.8 درصد از كل بودجه استانی را به خود اختصاص داده اند. این در حالی است كه این سه استان در آخرین گزارش مركز آمار ایران جزو استان های با تورم بالا شناخته شده اند. به طوری که نرخ تورم سالانه این سه استان در آبان ماه امسال به ترتیب 52.5 درصد، 50.5 درصد و 49 درصد گزارش شده است كه هر سه مورد از متوسط نرخ تورم کشور با رقم 44.4 درصد بالاتر است.

حال با محاسبه سرانه بودجه استان ها می توان دریافت كه استان های مرزی دیگر نظیر كرمانشاه، كردستان و سیستان و بلوچستان نیز به مانند سه استانی كه كمترین بودجه را دریافت کرده اند، وضعیت مناسبی از این حیث ندارند و سرانه بودجه ای آنها كمتر از 200 هزار تومان است. به طور كلی، 10 استان ایلام، خراسان شمالی، كرمانشاه، كردستان، سیستان و بلوچستان، گلستان، اردبیل، قزوین، آذربایجان غربی و لرستان بودجه سرانه كمتر از 200 هزار تومان برای سال آینده دارند. در سوی دیگر نیز استان های فارس، چهارمحال و بختیاری، كهگیلویه و بویراحمد، خراسان جنوبی و خراسان رضوی، سمنان، مازندران، گیلان، آذربایجان شرقی، قم و البرز سرانه بودجه ای به اندازه 201 تا 500 هزار تومانی دارند. همچنین از بین تمام استان های كشور سرانه بودجه سه استان تهران، یزد و بوشهر بیشتر از یك میلیون تومان است و بدین ترتیب، بیشترین سرانه بودجه سال آینده به این سه استان برخوردار می رسد.

نكته مهم دیگر درخصوص بودجه استان ها در سال آینده، افت شدید كف بودجه ای در سال 1401 است. در حالی استان قم در سال جاری با رقم 4662 میلیارد تومان كمترین بودجه در میان استان ها را دارد که در لایحه بودجه 1401 استان ایلام با رقم 935 میلیارد تومان كمترین بودجه را به خود اختصاص داده است. در مجموع، اعداد و ارقام کلیدی بودجه سال آینده نشان می دهد كه استان های محروم و مرزی كشور بودجه سرانه كمتر از 200 هزار تومان دارند، حال آنکه تهران، یزد و بوشهر سه استانی هستند كه بیشترین سرانه بودجه را در سال آتی در اختیار خواهند گرفت. كم توجهی به بودجه استان های محروم و مرزی آن هم در روزهایی كه تورم در بیشتر این استان ها بالاتر از متوسط نرخ تورم كشور است، زمینه را برای افزایش شكاف طبقاتی و نابرابری فراهم می كند.

بودجه 1401 زیر ذره بین نفتی

همانطور که در ابتدای گزارش اشاره شد، دولت ابراهیم رئیسی بودجه 1401 را با صادرات 1.2 میلیون بشکه ای نفت با قیمت 60 دلار و نرخ تسعیر ارز 23 هزار تومانی بسته است. در لایحه بودجه سال آینده، درآمدهای حاصل از نفت و فرآورده های آن حدود ۳۸۱ هزار میلیارد تومان پیش بینی شده که مبتنی بر متوسط فروش روزانه یک میلیون و 200 هزار بشکه نفت با قیمت ۶۰ دلار است. این بخش از لایحه بودجه سال آتی را می توان در دو قسمت قیمت نفت و میزان صادرات نفت بررسی کرد. براساس معاملات آتی بازار جهانی نفت خام، هم‎اکنون قیمت هر بشکه نفت خام حدود 74 دلار است و میانگین قیمت نفت در سال 2021 نیز که حدود 10 روز دیگر به پایان می رسد، 70 دلار در بشکه است. پیش بینی  قیمت نفت خام برای سال آتی میلادی هم رقمی بین 60 تا 80 دلار در بشکه را نشان می دهد. آژانس بین المللی انرژی همچنین قیمت نفت خام در سال 2022 میلادی را 79.40 دلار در بشکه تخمین می زند. اداره اطلاعات انرژی آمریکا نیز 66.4 دلار در بشکه را میانگین قیمت نفت در سال 2022 برآورد می کند. هرچند پیش بینی هایی درخصوص اوج قیمت ها در سال آتی میلادی هم وجود دارد که از عبور قیمت نفت به فراتر از 100 دلار در هر بشکه خبر می دهد. مثلا بانک جی پی مورگان پیش بینی کرده که قیمت نفت در سال ۲۰۲۲ با پایان همه ‎گیری ویروس کویید-19 و بهبود شرایط اقتصادی به ۱۲۵ دلار برای هر  بشکه می رسد. بانک جی پی مورگان برای سال 2023 میلادی نیز قیمت 150 دلار در بشکه را پیش بینی کرده است که نشان می دهد چشم انداز قیمتی سه ماه پایانی 1401 نیز مثبت است.

اما میزان صادرات نفت نیز در سال آینده  1.2 میلیون بشکه در نظر گرفته شده است که به نظر می رسد دولت سیزدهم راه هایی را برای گسترش بازار نفت حتی با وجود فشار تحریم‎ها شناسایی کرده است. جواد اوجی، وزیر نفت در یازدهم آذرماه در یادداشتی مجازی نوشته بود: «به مجلس شورای اسلامی در مورد افزایش قابل توجه فروش نفت، میعانات گازی، گاز صادراتی، فرآورده ها و محصولات پتروشیمی و تحقق 100 درصدی تعهدات مالی وزارت نفت در تبصره ۱۴ گزارش دادم.» این توئیت وزیر نفت و صحبت های اخیر او در مورد روند رو به بهبود صادرات نفت کشور در کنار گزارش بانک مرکزی از وصول درآمدهای ارزی، نمایی از راهکارهای تحقق بودجه 1401 را ترسیم می کند.

ارتباط با نویسنده: IvanKaramazof@yahoo.com