رتبه بندی شرکت های برتر و مدیران توانمند جهان، رویه ای مرسوم در دنیای کسب و کار است. از رتبه بندی مجله «فورچون» گرفته تا رده بندی شاخص «سهولت کسب وکار» که هر ساله از سوی «بانک جهانی» انجام می شود و کشورهای جهان را از لحاظ آسانی یا دشواری راه اندازی کسب و کار می سنجد، نمونه ای مرسوم از این دست رویه هاست. در همین زمینه، نشریه «هاروارد بیزینس ریویو» (Harvard Business Review) طبق روال هر ساله خود، فهرستی از یکصد مدیر برتر دنیا در سال 2019 را منتشر کرد.
به گفته «هاروارد بیزینس ریویو» این فهرست براساس عملکرد مالی و همچنین اقدامات دولتی، اجتماعی و زیست محیطی که با شاخص ESG شناخته می شوند، تنظیم شده است. نکته جالب اینجاست که برخی از مدیرانی که در فهرست این نشریه آمده اند، هم اکنون از سمت خود برکنار شده اند که از میان آنها می توان به مارک پارکت از شرکت «نایکی» و آندرس رانواد از شرکت «وستاس» اشاره کرد.
در آستانه جشن 100سالگی مجله «کسب وکار هاروارد»
«هاروارد بیزینس ریویو» که به اختصار «HBR» گفته می شود و آن را مجله «کسب وکار هاروارد» نیز می شناسند، یک نشریه مدیریتی است که توسط انتشارات دانشگاه هاروارد منتشر می شود. این نشریه هر ساله در 10 شماره منتشر می شود و مفاهیم و ایده های دنیای کسب وکار را مورد توجه قرار می دهد. انتشار آن از سال 1922 میلادی آغاز شده و تا سه سال دیگر یکصدمین سال انتشار خود را جشن می گیرد. به خاطر همین سابقه طولانی و مخاطبان جهانی اش است که بسیاری «هاروارد بیزینس ریویو» را مشهورترین مجله کسب وکار جهان می دانند.
اما نکته جالب گزارش امسال این نشریه، جای خالی جف بزوس، بنیانگذار شرکت آمازون در فهرست یکصد مدیر برتر جهان است. البته بزوس تا چندی پیش در این فهرست حضور داشت، اما با توجه به تغییر شیوه امتیازبندی «هاروارد بیزینس ریویو» و عملکرد ضعیف شرکت تحت هدایت او در زمینه شاخص ESG، از لیست خارج شده است. از آنجا که «هاروارد بیزینس ریویو» در دو سه سال گذشته، رویه جدیدی برای ارزیابی مدیران برتر دنیا در نظر گرفته و عملکرد مدیران را در سه زمینه محیط زیست، مسائل اجتماعی و مدیریتی با در نظر گرفتن نتایج مالی آنها در بلندمدت می سنجد، برخی از شناخته شده ترین مدیران دنیای کسب وکار همانند جف بزوس از فهرست امسال جا مانده اند.
سهم 4درصدی زنان از یکصد مدیر برتر جهان
فهرست یکصد مدیر برتر جهان در سال 2019 نشان می دهد خدمات مالی و فناوری اطلاعات با سهم 17درصدی، بیشترین سهم را از نظر حوزه فعالیت مدیران برتر جهان داراست. از میان 14 حوزه فعالیتی که یکصد مدیرعامل برتر جهان در آن مشغول به کار هستند، فعالیت در زمینه ارائه خدمات مالی و فناوری اطلاعات با سهم 17درصدی و فعالیت در عرضه کالاهای مصرفی با سهم 11درصدی، بالاترین سهم را به خود اختصاص داده اند.
از سوی دیگر، تنها 4درصد از مدیران برتر امسال را زنان تشکیل داده اند و 96درصد مدیران برتر جهان مرد هستند. شاید بسیاری از این نظر، مجله «کسب وکار هاروارد» را به مردسالاری و مذکرانگاری متهم کنند، اما نقش کمرنگ زنان در فهرست یکصد مدیر برتر سال 2019 تنها بازتابنده یک حقیقت است و آن اینکه زنان کمی در رده های بالای مدیریتی دنیای کسب وکار حضور دارند. «هاروارد بیزینس ریویو» نیز نقش کمرنگ زنان در فهرست امسال را تایید می کند و آن را منوط به آمار اندک زنان مشغول به فعالیت در رده های مدیریتی می داند و نه کیفیت عملکرد زنان. شاید این موضوع تلنگری برای دنیای مردانه ای باشد که رو به سوی تباهی می رود و در غیاب زنانگی به وضعیت مخرب محیط زیست، نازک شدن لایه ازن، افزایش آلاینده های صنعتی و گرمایش زمین منجر شده است.
پس از جنسیت، ملیت مدیران برتر از دیگر نکته های جالب گزارش امسال است، به طوری که 37 مدیر برتر سال 2019، ملیت آمریکایی دارند و پس از آمریکا نیز فرانسه با اختلافی چشمگیر در رتبه دوم ایستاده است. به عبارت بهتر، از 100 مدیر برتر «هاروارد بیزینس ریویو» آمریکا با 37 نفر و فرانسه با 11 نفر بیشترین تعداد مدیران برتر را به خود اختصاص داده اند. کشورهای ژاپن و انگلستان نیز هر کدام با هفت مدیر برتر به طور مشترک در جایگاه سوم ایستاده اند. ایران هم در فهرست یکصد مدیر برتر جهان نماینده دارد و حمید مقدم از شرکت «Prologis» در رتبه هفدهم برترین مدیران سال 2019 ایستاده است.
همچنین 86 مدیر از 100 مدیر برتر جهان، در شرکت هایی که مدیریت آن را برعهده گرفته اند، سابقه فعالیت قبلی داشته اند. سابقه تحصیلی مدیران برتر هم نشان می دهد تنها 39درصد آنها دارای مدرک مدیریت اجرایی هستند و 32درصد دارای مدرک مهندسی هستند. 54درصد از مدیران برتر نیز در گروه سنی 50 تا 60 سال و 40درصد در گروه سنی 60 تا 70 سال قرار دارند.
«هاروارد بیزینس ریویو» برای استخراج فهرست یکصد مدیر برتر، از فهرست بنگاه هایی که در اواخر سال 2018 در فهرست بنگاه های «1200P&S Global » درج شده اند، استفاده کرده است. این شاخص 31 کشور جهان را پوشش داده و 70درصد سرمایه گذاری در بازار سهام جهان توسط شرکت های مهم آمریکای شمالی، اروپا، آسیا و آمریکای لاتین را پوشش می دهد.
در این رتبه بندی، مدیرانی که کمتر از دو سال در این شغل بوده اند و یا قبل از ژوئیه 2019 کار خود را ترک کرده اند، بررسی نشده و از فهرست اولیه حذف شده اند. در نهایت، از میان 883 مدیر از 876 شرکت در 29 کشور، فهرست یکصد مدیر برتر جهان براساس شاخص های سه گانه مالی، پایداری و مسئولیت اجتماعی انتخاب شده اند. علت اینکه 883 مدیر از 876 شرکت بررسی شده اند به دلیل مدیران مشترکی بوده که در برخی از شرکت ها همزمان حضور داشته اند.
شاخص های سه گانه «هاروارد بیزینس ریویو»
شاخص مالی اولین شاخص از شاخص های سه گانه ای است که «هاروارد بیزینس ریویو» براساس آن، مدیران برتر را گزینش کرده است. این نشریه برای سنجش شاخص مالی نیز اطلاعات مالی روزانه هر شرکت، از زمان انتصاب شخص به عنوان مدیرعامل تا 30آوریل 2019 را بررسی کرده است.
در این میان، سه معیار در زیرمجموعه شاخص مالی برای هر مدیر برتر بررسی شده که عبارت است از: بازده کل سهام (از جمله سود سهام در قالب سرمایه گذاری مجدد)، بازده سهام بخش صنعت و تغییر در سرمایه گذاری (تعدیل شده برای سود سهام، تقسیم و بازخرید سهام) که برحسب تورم دلار، تعدیل شده است. البته در محاسبه معیارهای مالی، فقط تاثیر عملکرد مدیر بر بازده مالی شرکت، صرف نظر از آثار ناشی از شرایط اقتصادی کشور، صنعت و یا تحولات بازار سرمایه بررسی شده است. هر مدیر از یک (بهترین) تا 883 (بدترین) در هر یک از معیارهای مالی رتبه بندی شده و درنهایت، میانگین این سه معیار، مشخص کننده رتبه کلی شاخص مالی هر مدیر بوده است.
شاخص پایداری، دومین شاخص از شاخص های سه گانه «هاروارد بیزینس ریویو» است و این نشریه برای سنجش پایداری هر مدیر از شرکت «Sustainalytics» بهره برده است. شرکت نام برده، شرکتی است که میزان پایداری بنگاه ها را براساس عملکرد آنها در حکمرانی محیط زیست، اجتماعی و شرکتی، اندازه گیری و رتبه بندی می کند. برای رتبه بندی مدیران برتر سال در شاخص پایداری از رتبه بندی همین شرکت استفاده شده است.
سومین شاخص، شاخص مسئولیت اجتماعی است و «هاروارد بیزینس ریویو» از رتبه بندی شرکت «CSRHub» برای بررسی مسئولیت اجتماعی هر مدیر استفاده کرده است. این نشریه با استفاده از شرکت «CSRHub» به اطلاعات بیش از 17 هزار و 268 شرکت از 134 صنعت در 141 کشور دسترسی پیدا کرده و مدیران برتر خود را براساس آن سنجیده است.
درنهایت پس از آنکه رتبه هر مدیر در سه معیار مالی، پایداری و مسئولیت اجتماعی شرکتی مشخص شد، میانگین وزنی از این سه معیار با محاسبه ضریب 0.7 برای شاخص مالی و 0.15 برای دو شاخص پایداری و شاخص مسئولیت اجتماعی به دست آمد. سپس از طریق جمع این عوامل، شاخص کل تعیین شد و براساس آن، مدیران برتر رتبه بندی شدند.
جن سون هوانگ؛ مدیر برتر جهان در سال 2019
نشریه «هاروارد بیزینس ریویو» جن سون هوانگ را در رتبه نخست یکصد مدیر برتر جهان در سال 2019 قرار داده است. این مدیر 56 ساله تایوانی تبار به عنوان کارآفرین، بازرگان و مدیر اجرایی در سال 1993، شرکت «انویدیا» را تأسیس کرد. این شرکت در سال 1999 وارد بازار شد و در دهه نخست هزاره سوم میلادی رشد کرد. در این دوره، رشد بازی های رایانه ای همچنان ادامه داشت، اما هوانگ، یک مهاجر تایوانی که در رشته مهندسی برق در ایالت اورگان و استنفورد تحصیل می کرد، توانست مسیری متفاوت را به پیش ببرد. تمرکز او بر ساخت تراشه های رایانه ای قدرتمند برای ارتقای قابلیت تولید گرافیک در بازی های ویدئویی با سرعت بالا بود.
به دلیل تقاضای متخصصان حوزه دیتا برای انجام سریع تر محاسبات پیشرفته، شرکت «انویدیا» میلیاردها دلار برای تحقیق و توسعه در زمینه ساخت تراشه هایی که از برنامه هوش مصنوعی پشتیبانی می کردند، هزینه کرد. در اواسط سال 2010، تراشه های این شرکت با تمرکز بر هوش مصنوعی برای تسلط بر بازار نوپای این محصولات عرضه شدند و کاربرد وسیع آنها در انواع وسایل نقلیه خودکار، روبات ها، هواپیماهای بدون سرنشین و ده ها ابزار دیگر با تکنولوژی پیشرفته ظاهر شد. نگاهی به سهام «انویدیا» نشان می دهد از اواخر سال 2015 تا انتهای سال 2018، ارزش سهام این شرکت 14 برابر شده است؛ عملکردی که هوانگ 56 ساله را در صدر فهرست مدیران برتر جهان در سال 2019 از نگاه «هاروارد بیزینس ریویو» قرار داده است.
ارتباط با نویسنده: IvanKaramazof@yahoo.com