گیمیفیکیشن در کسب‌ و‌ کار

امروزه در ادبیات علمی، ایجاد کردن بازی در لایه‌های مختلف یک کسب‌و‌کار یا یک سایت یا هر فرآیند دیگر را Gamification می‌نامند. گیمیفیکیشن یا بازی‌سازی شاید در ظاهر واژه پیچیده‌ای به نظر برسد اما با چند مثال ساده خواهیم دید که اصلا چنین نیست. فرض کنید به یک کافی‌شاپ رفته‌اید و در لحظه‌ای که در حال پرداخت هزینه هستید کسی که آنجا کار می‌کند یک کارت تخفیف کوچک را هم در کنار صورت حساب شما روی میز می‌گذارد و می‌گوید: «کسانی که ۹ مرتبه به اینجا مراجعه می‌کنند، یک مرتبه به‌صورت کامل مهمان ما هستند». روی کارت، علامت ۹ فنجان قهوه ترسیم شده و قبل از تحویل کارت به شما، روی یکی از آنها مهر زده می‌شود...

به دفعه بعدی که می‌خواهید به یک کافی شاپ بروید فکر کنید. خصوصا فرض کنید که به خاطر جبران لطف یک دوست، یا از روی یک اجبار اجتماعی، مجبور شده‌اید کسی را در یک کافی‌شاپ مهمان کنید. از میان گزینه‌هایی که برای نوشیدن یک قهوه دارید، کدام را انتخاب می‌کنید؟ احتمال اینکه سراغ کافی شاپ قبلی بروید کمی بیشتر از سایر گزینه‌هاست. حداقل به این شیوه می‌توانید بخشی از هزینه‌ای را که انجام می‌دهید در دفعه دهم، جبران کنید! اگر نیمی از کارت شما مهر خورده باشد، بعید است جز در شرایط خاص، کافی‌شاپ دیگری را برای نوشیدن قهوه انتخاب کنید. حالا به یک گزینه جالب‌تر فکر کنید. فرض کنید وقتی که کارت را روی میز شما می‌گذارند، با چهره‌ای مهربان به شما لبخند بزنند و بی‌سروصدا، به جای یک مرتبه، دو مرتبه برگه شما را مهر کنند.

آزمایش نشان می‌دهد اگر روی کارت علامت ۱۰ عدد فنجان باشد (یک دعوت رایگان به ازای 10 بار حضور در کافی‌شاپ) و برای شما دو عدد فنجان را مهر کنند، احتمال حضور مجدد شما در کافی‌شاپ به میزان قابل توجهی بیشتر از زمانی است که روی کارت علامت ۹ عدد فنجان باشد (یک دعوت رایگان به ازای ۹ بار حضور) و یک فنجان را برای شما مهر کنند. آنچه در اینجا خواندید، دو موضوع مختلف علمی است که در قالب یک داستان برای شما توضیح داده شد. مورد اول، داشتن یک کارت امتیاز است. من قهوه می‌خورم و امتیاز می‌گیرم! چیزی شبیه بازی‌های دوران کودکی. برنده می‌شوم و امتیاز می‌گیرم و رکورددار می‌شوم! حتی امتیازی دارم که می‌توانم به‌وسیله آن خودم را با دیگران مقایسه کنم. مورد دوم که البته به شکلی به موضوع اول هم مرتبط است، نگرش ذهن انسان به سرمایه‌گذاری است. هر مهر که روی این برگه می‌خورد به من یادآوری می‌کند که من در این کافی شاپ سرمایه‌گذاری کرده‌ام و منطقی نیست که این سرمایه‌گذاری را رها کرده و یک تجربه جدید را آغاز کنم.

در این شرایط، انگیزه‌هایی مثل تنوع‌طلبی، کنجکاوی و جست‌وجوی فرصت‌های جدید در برابر وسوسه حفظ سرمایه‌گذاری قبلی کمرنگ‌تر می‌شود. گیمیفیکیشن در همین باره صحبت می‌کند. اینکه می‌توان بازی را وارد بسیاری از حوزه‌های انسانی کرد. دانشمندان حوزه گیمیفیکیشن تاکید دارند که یکی از قدیمی‌ترین تجربیات انسان در زندگی، بازی کردن است. ما با بازی کردن، زندگی اجتماعی را تجربه می‌کنیم. حس رقابت و جنگجویی را به شکلی مسالمت‌آمیز و متمدنانه ارضا می‌کنیم. لذت موفقیت را تجربه می‌کنیم. از تجربه کمک کردن به دیگران لذت می‌بریم. با دیگران وجوه اشتراک جدید پیدا می‌کنیم. دوستی‌های جدید می‌سازیم. می‌خندیم و ناراحت می‌شویم و خلاصه تمام لذت‌های زندگی واقعی را در مقیاسی کوچک‌تر اما به همان اندازه شیرین، تجربه می‌کنیم.