چه کسی اجازه اعلام نرخ رشد اقتصادی پایین را نداد؟

به گزارش مهر، در روزهایی که مدیران آماری ایران درگیر اثبات حقانیت خود در تولید، اعلام و انتشار آمار هستند، برخی نهادهای بین‌المللی مانند صندوق بین‌المللی پول خواستار انتشار آمارهای رسمی ایران به‌صورت به موقع و با کیفیت‌تر شده‌اند. اخیرا یک هیأت کارشناسی از صندوق بین‌المللی پول در چارچوب مشاورات اصل ۴ سفری به ایران داشتند و با مقامات و فعالان اقتصادی ایران درباره وضعیت اقتصادی کشور و سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی بحث و گفت‌وگو کردند. این هیأت پس از بازگشت از ایران گزارشی را در مورد اقتصاد ایران تهیه کرده که در پایگاه اینترنتی این نهاد بین‌المللی منتشر شده است. در بخشی از متن گزارش، هیأت کارشناسی صندوق بین‌المللی پول توصیه کردند که آمارهای رسمی به‌صورت به موقع و با کیفیت‌تر در ایران تهیه شود. 

این در حالی است که هنوز هیچ یک از دو دستگاه رسمی انتشار‌دهنده آمارهای رسمی ایران یعنی مرکز آمار و بانک مرکزی، با وجود گذشت سه فصل از سال جاری، نرخ رشد اقتصادی را به‌صورت رسمی اعلام نکرده‌اند و اخیرا نیز بانک مرکزی که آمارهای اقتصادی بهار امسال را اعلام کرد، در این گزارش هیچ اشاره‌ای به آمار رشد اقتصادی نداشت و در واقع این آمار را از گزارش خود حذف کرد. از سوی دیگر، رئیس کل بانک مرکزی مطرح می‌کند، مشکلی با انتشار آمار از سوی مرکز آمار ندارد اما مسئولان مرکز آمار که دستگاه آنها به‌عنوان متولی اعلام و انتشار آمارهای رسمی از سوی نهادهای تصمیم‌گیر اعلام شده است، با این موضوع چندان موافقتی ندارد. 

البته این روزها بانک مرکزی به‌شدت دنبال این است که در برنامه ششم توسعه که هم‌اکنون در حال تدوین و بررسی آخرین مراحل در دولت است، به‌گونه‌ای حقانیت آماری خود را به اثبات برساند و در کنار مرکز آمار به‌عنوان متولی انتشار آمارهای اقتصادی در نظر گرفته شود که البته این موضوع چندان به مذاق مرکز آماری‌ها خوشایند نیست و آنها می‌گویند که طبق لایحه برنامه ششم هم آمار بانک مرکزی باید به تایید مرکز آمار برسد.

حال این مسئله مطرح است که در کنار کشمکش لفظی این دو دستگاه، چرا برخی از آمارهای اقتصادی مانند نرخ رشد اعلام نمی‌شود تا از سویی وضعیت خروج اقتصاد کشور از رکود مشخص شود و هم اینکه بهانه‌ای برای انتقاد برخی از نهادها نسبت به نظام آماری کشور مانند صندوق بین‌المللی پول نباشد. عادل آذر، رئیس مرکز آمار ایران درباره دلیل عدم انتشار نرخ رشد اقتصادی سال ۹۳ و نیمه نخست امسال توسط این مرکز می‌گوید: نرخ رشد اقتصادی سال ۹۳ را اعلام نکردیم تا تشتت نشود، نرخ رشد اقتصادی شش ماهه نخست امسال حاکی از بحران نیست ولی رشد صنعت منفی است.

وی با اشاره به برخی از آمارهای اعلام شده از پیش گفته است: عدد اولیه نرخ رشد اقتصادی شش ماه نخست سال جاری یک درصد بود که تقریبا در حال نهایی شدن است. رشد در بخش صنعت منفی ۱.۲ بود که برای جمع‌بندی باید منتظر بمانیم که در شش ماه دوم امسال چه اتفاقی رخ خواهد داد. 

بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان اقتصادی برای بررسی اوضاع اقتصادی کشور، لازم است که نرخ‌های رشد اقتصادی را داشته باشند، اما عادل آذر اعلام این نرخ‌ها و تحلیل‌های اینچنینی را مشروط به مشخص شدن وضعیت اقتصادی و نرخ رشد اقتصادی در نیمه دوم سال جاری می‌داند. وی در این رابطه می‌گوید که باید منتظر بمانیم تا ببینیم وضعیت اقتصادی در شش ماهه دوم سال چه خواهد شد، عدد نرخ رشد اقتصادی شش ماهه امسال این موضوع را که وضعیت اقتصادی کشور در حال تبدیل شدن به بحران است، نشان نمی‌دهد و نمی‌گوید، البته باید منتظر بمانیم و ببینیم نرخ رشد اقتصاد سال چه عددی خواهد شد. 

با این وجود، بانک مرکزی نرخ رشد اقتصادی سال ۹۳ را 3درصد اعلام کرد که رئیس‌جمهور نیز برای اظهارنظر در این خصوص به همین آمار بانک مرکزی استناد کرد. البته اکبر کمیجانی، قائم مقام بانک مرکزی درباره نرخ رشد اقتصادی گفته است: احتمال دارد نرخ رشد اقتصادی در فصل بهار سال ۹۴ بسیار پایین و حتی منفی اعلام شود اما با اجرایی شدن توافق هسته‌ای و با رفع محدودیت‌ها در ماه‌های آینده این انتظار را داریم، نرخ رشد امسال در مجموع مثبت باشد. حتی در پیش‌بینی IMF برای رشد اقتصادی ایران به طور دقیق مشخص نشده که این عدد چقدر می‌تواند باشد. آنها دامنه‌ای در این زمینه تعیین کرده‌اند که بین ۰.۵ درصد مثبت و ۰.۵ درصد منفی است.

حال در حالی که بانک مرکزی به دنبال این است که از طریق مجلس به نحوی در برنامه ششم توسعه نفوذ کرده و به‌عنوان متولی اعلام آمار در کنار مرکز آمار تبدیل شود، رئیس مرکز آمار مخالفت خود را به این موضوع این‌گونه مطرح می‌کند که براساس بند الف ماده ۵۴ لایحه مرجع رسمی تهیه، اعلام و انتشار آمارهای رسمی کشور مثل نرخ تورم، رشد اقتصادی، بیکاری و. . . مرکز آمار ایران است.

عادل آذر می‌گوید: بانک مرکزی می‌تواند آمارهای پولی و بانکی، نقدینگی و هر آمار دیگر از جمله واردات و صادرات را اعلام کند اما باید چارچوب و ضوابط شورای عالی آمار و تعاریف و مفاهیم مرکز آمار را رعایت کند. اما ولی الله سیف خطاب به رسانه‌ها مطرح کرده که این از مباحثی است که بی‌خودی نسبت به آن در جامعه التهاب ایجاد می‌شود و بانک مرکزی آمار خود را تهیه و اعلام می‌کند. مرکز آمار و بانک مرکزی هر کدام آمار خود را تهیه و اعلام می‌کنند و نه ما مخالفتی با آمار مرکز آمار داریم و نه آنها مخالفتی با آمارهای بانک مرکزی و نباید این موضوع را ملتهب کنیم و بانک مرکزی در این زمینه مشکلی ندارد.