گزارش «فرصت امروز» از روند آماده سازی پوشاک کاروان ورزشی ایران در المپیک / چنین کنند بزرگان چو کرد باید کار

بی کلا ه ماندن سر طراحان داخلی

بنابر آمار انجمن طراحان لباس و پارچه ایران، بیش از 4هزار طراح لباس در ایران مشغول به کار هستند که همگی یا در محیط های آکادمیک دانشگاهی تحصیل کرده اند یا از آموزش های انجمن ها و تشکل های رسمی و قانونی این حوزه بهره  برده اند. شیوه های آموزشی در کلاس های برگزار شده برای این طراحان هم اصول ابتدایی تا نهایی طراحی، انتخاب پارچه، انتخاب رنگ، اصول دوخت و... را دربرمی گیرد.

از طرفی از جمله دغدغه های همیشگی این افراد نبود زمینه های کار و فعالیت اقتصادی است. تا جایی که رشته ای دانشگاهی که تا مقطع فوق  لیسانس هم تدریس می شود و حتی بعضا اساتیدی از اروپا برای تدریس در انجمن های رسمی دعوت می شوند، عملا بدون استفاده مانده است. این مسائل را باید بگذاریم در کنار تصمیم هایی که ارگان های رسمی دولت مرتبط با حوزه های پوشاک و طراحی پوشاک می گیرند.

همین چند ماه پیش بود که تهیه پوشاک تیم های ملی در همه رده های سنی به برند درجه چندم جیووا سپرده شد با این استدلال که این برند حاضر شده است به اندازه 6میلیارد تومان پوشاک خارج از قرارداد در اختیار تیم ملی قرار دهد. این داستان به همین جا ختم نشده و چندین تیم لیگ برتری نیز به جمع استفاده کنندگان پوشاک این برند ایتالیایی اضافه شدند. بنابراین هیچ سهمی برای اشتغال زایی و استفاده از ایده های طراحان داخلی در این عرصه در نظر گرفته نشد.

همه مسائل موجود را باید بگذاریم در کنار حضور چند میلیارد دلار پوشاک قاچاق در ایران و نرسیدن هیچ سودی از این نیاز اولیه مردم به دانش آموختگان ایرانی عرصه طراحی پارچه و لباس. اما داستان پوشاک و طراحی و ارتباط آن با ورزش یعنی جایگاهی که ذوق و سلیقه متخصصان می تواند به مدد مسئولان بیاید و با استفاده از تجارب آکادمیک این افراد، بهترین و خو ش نماترین پوشاک را به عرصه های جهانی چون کارزارهای المپیک روانه کرد.

ولی رونمایی از پوشاک کاروان ورزشی ایران در المپیک نشان داد که هرگاه مسئولان سراغ افراد وطنی هم بروند، انتخاب با انعکاس ملی خواهند داشت، البته از نوع منفی اش. طی چند روز اخیر حجم هجمه هایی که به سمت طراحی پوشاک کاروان ورزشی ایران روانه شده است در نوع خود بی نظیر است. طنزنویسان، هنرمندان، خود ورزشکاران، مردم عادی و... صفحات اجتماعی را با جملات خود پر کرده اند اما هنوز مسئولان، نظری که حداقل آبی بر آتش باشد، ارائه نکرده اند.

طراح لباس رژه کاروان ایران؛ من بیگناهم!!

در این میان طراح محترم که مدعی است کارگردانی خوانده است و دوره طراحی لباس را در استانبول ترکیه پشت سر گذاشته است، منکر هر گونه مسئولیتی در این زمینه شده است. مهناز آرمین در گفت وگو با بانک ورزش ناموزون بودن اندام مانکن ها را دلیل زشت به نظر رسیدن این پوشاک عنوان کرده و حتی پا را فراتر از این حد نیز گذاشته و می گوید: من اصلا در جریان این طراحی ها نیستم، کل کار به عهده کمیته ملی المپیک بوده و همه چیز عیان است.

وی همچنین گفته که کمیته ملی المپیک او را محدود به ارائه همین طرح کرده است. حال سوالی که در اینجا وجود دارد این است که اگر چنین طرحی وجود داشته، پس این فرد را چرا به عنوان طراح انتخاب کرده اند. این سوال وقتی جدی تر می شود که بنابر اخباری مطلع می شویم که هزینه ای که دولت برای اجرای طراحی لباس کاروان ورزشی ایران در المپیک اختصاص داده، کم نبوده است.

مهناز آرمین در ادامه گفته که نمی توانسته لباسی بالای زانو برای خانم ها طراحی کند حال آنکه آخرین مشکل این لباس ها سایزشان است و اشکالات فنی و البته ابتدایی از نظر اصول طراحی در این پوشاک به چشم می خورد. رنگ لباس مسئله ای است که طراح از آن به عنوان یکی از محدودیت های طراحی از آن نام برده و آن را از سیاست های خاص کمیته ملی المپیک عنوان کرده است. نقش هایی هم که روی لباس بانوان طراحی شده از نقش های قالی سنتی ایران و اثر استاد محمدحسین نقشینه است. در این میان مشخص نیست نقش طراح چه بوده است.

پوشاک؛ نمایه ای از غرور و وقار ملی

در این ارتباط صدیقه پاکبین، دبیر انجمن طراحان لباس و پارچه ایران به «فرصت امروز» می گوید: عرصه پوشاک به ویژه پوشاک ورزشی ملی در میادین بین المللی، از پیچیده ترین و پراهمیت ترین عرصه های حضور یک ملت در انظار جهانی است. به طور حتم توجه به این مهم، پیامدش طراحی لباسی بسیار باشکوه و متمایز است.

وی همچنین اضافه می کند که استفاده از طراحان متخصص و زبدگان طراحی لباس و سپردن این مهم به افراد دلسوز می توانست اکنون واکنش هایی متفاوت از سوی جامعه طراحان به دنبال داشته باشد. این طراح باسابقه که اعضای انجمن تحت مسئولیتش طراحی لباس های ورزشی کاروان ایران در المپیک را برعهده داشته اند،

در مورد مشکلات فنی لباس فرم و رژه کاروان ایران می گوید: در بحث های مربوط به لباس غالبا دو جنبه از یکدیگر متمایز می شوند: محتوای لباس و شکل لباس. شکل، جنبه صرفا تجسمی طراحی لباس و محتوا تلویحا به معنای موضوع، داستان یا اطلاعاتی است که لباس می کوشد به بیننده انتقال دهد.

در هر لباسی محتوا آن چیزی است که هنرمند طراح لباس، می خواهد بگوید و طرح، چگونگی بیان کردن آن مهم است. هدف از استفاده از نمادهای ویژه در طراحی لباس، نشان دادن هویت و فرهنگ غنی ایرانی به جهانیان و به رخ کشیدن آن است.

این درحالی است که این نمادها، وقتی از مرزهای ملی، مذهبی و نژادی فراتر می روند، در صورت نداشتن محتوا و عدم مهارت طراح، در نمود آن، معنای خود را از دست داده و بدون شناخت و درک نشانه و عاری از محتوا، در برقراری ارتباط ورای مرزهای زمان و مکان، باشکست مواجه خواهند شد. این همان چیزی است که ما در طراحی این لباس ها شاهد آن هستیم.

لباس های ورزشی کار طراحان داخلی است

در همین ارتباط محمود عبداللهی، مدیر روابط عمومی کمیته ملی المپیک در مورد طراحی  پوشاک کاروان ورزشی ایران به «فرصت امروز» می گوید: طراحی و تهیه لباس فرم و رژه کاروان ورزشی ایران در المپیک به عهده بخش دیگری از کمیته ملی المپیک است که مسئولش در حال حاضر در ریو به سر می برد.

وی همچنین اضافه می کند: اما لباس های ورزشی که ورزشکاران در طول مسابقات بر تن می کنند، از جمله طراحی های انجمن طراحان لباس و پارچه ایران است و از تخصص این افراد استفاده شده است که نظرات منفی هم در این زمینه به ندرت بیان شده است.

عبداللهی تولیدکننده این پوشاک را شرکت لی نینگ از کشور چین معرفی می کند و می گوید: یک سال و نیم پیش فراخوان این پوشاک را ارائه دادیم و همان طور که اشاره کردم گروهی از طراحان داخلی، طراحی این پوشاک را انجام داده اند. اما شرکت لی نینگ تولیدشان را بر عهده داشت و هزار و 100ست که هر ست 18تکه است و جمعا 19 هزار و 800 تکه لباس است، به کمیته ملی المپیک تحویل داده است.

وی در ادامه می افزاید: این شرکت چینی این البسه را بدون دریافت هرگونه هزینه ای انجام داده است و کاملا رایگان این تولیدات را در اختیار ما قرار داده است.

مدیر روابط عمومی کمیته ملی المپیک همچنین به استفاده تنها 150ست از این البسه در بازی های المپیک اشاره کرده و می گوید: برای چند سال آینده نیز می توانیم از میزان اضافه تولیدی که این برند چینی در اختیارمان قرار داده است، استفاده کنیم، بنابراین ضرری متحمل نشده ایم و برای طراحی نیز از ظرفیت های بومی استفاده شده است.

عبداللهی همچنین در مورد طرح انتخاب شده برای لباس های ورزشی تیم های ایرانی می گوید: برای رسیدن به لباس واحد باید تاییدیه چند وزارتخانه و شورای عالی فرهنگی گرفته شود و در مدت زمان کوتاه انجام آن سخت بود، از این رو کمیته ملی المپیک مقرر کرد یک لباس ایرانی - اسلامی را که دارای رنگ سفید (صلح)، آبی (خلیج فارس) و طرح های اسلیمی (برگرفته از کاشی های گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان) است، برای المپیک استفاده کند. البته این طرح پس از المپیک ثبت رسمی نیز خواهد شد.

***

21   اشکال در طراحی لباس های کاروان ورزشی ایران در المپیک

1- عدم پیوستگی و انسجام شکل و محتوا در لباس ها در قالب یک ترکیب بندی منسجم و سازماندهی شده

2- نداشتن ارتباط با فرهنگ و هویت ایرانی

3- نبود خلاقیت در طراحی برش ها و جیب ها و تکراری بودن فرم ها

4- استفاده از دگمه های پارچه ای بدون توجه به اندازه و شکل آنها و نداشتن ذوق هنری در ترکیب خرج کارها

5- به کارگیری رنگ های تند و ترکیب غیرهوشمند رنگ ها بدون اصول ترکیب بندی رنگ در لباس

6- جمع شدگی درزها در اثر دوخت بدون کیفیت

7- عدم تقارن جیب ها در قسمت دهانه جیب ها

8- آشفتگی و بی سلیقگی در دوخت

9- نصب اشتباه آستین به تنه با خردهای نامیزان

10- جمع شدگی و کیست پارچه در قسمت پیش کار به دلیل دوخت اشتباه دگمه ها

11- نمای جیب های بزرگ تر از حد نرمال

12- عدم تناسب گشادی تنه نسبت به پایین مانتو

13- استفاده از گل دوزی در جایی از لباس که قابل دید نبوده و به چشم نمی آید

14- کت مردانه بدون رعایت اصول دوخت و ریزش آن در قسمت پیش کار

15- نبودن رنگ آبی ایرانی در لباس ها

16- سادگی بیش از حد و نداشتن هیچ گونه خلاقیت در طراحی کت و شلوار

17- جابه جایی سرشانه ها به سمت پیش کار

18- حجم زیاد پارچه در قسمت سینه و عدم تطابق برش با فرم بدن

19- نداشتن الگوی صحیح

20- تمیز نبودن دوخت لباس ها

21- مقنعه مشکی و شلوار مشکی برای مانتوی آبی و تضاد آزاردهنده آنها

***

طرحی نو دراندازید

فاجعه طراحی لباس رژه کاروان ورزشی ایران در المپیک ریو به حدی تأثیرگذار بوده که ورزشکارانی چون علی کریمی و هنرمندانی چون رضا کیانیان هم اعتراض  کنند.

کیانیان از مسئولان خواسته تا مانع این فاجعه ملی شوند. در این میان عموم مردم و طراحانی از گوشه و کنار کشور دست به کار شده و طی روزهای اخیر تصاویری از طرح های پیشنهادی خود را در شبکه های اجتماعی منتشر کرده اند تا نشان دهند که استفاده از المان های سنتی ایرانی، رنگ پرچم کشورمان و رنگ هایی که براساس عرف فعلی جامعه سنگین و رنگین هم به شمار می روند، خیلی کار سختی نیست.

ضمن اینکه اغلب طرح های پیشنهادی از دامن برای پوشاک بانوان استفاده کرده اند که کاملاً بر سنت ایرانی منطبق است و جلوه زیبایی دارد.

قابل ذکر است که پیگیری «فرصت امروز» برای صحبت با احمد مسجدی، مسئول امور فرهنگی و تدارکات کمیته ملی المپیک که به گفته روابط عمومی این سازمان مسئول لباس رژه کاروان ایران است، به جایی نرسید و او در ریو حضور دارد.