رابطه نوسانات نرخ ارز با سیاست های تورم زای دولت بررسی می شود / پشت پرده رشد تصاعدی قیمت ارز

نرخ دلار در بازار آزاد طی روزهای اخیر روند افزایشی به خود گرفت. این حرکت افزایشی دلار در روزهای اخیر بیشتر تحت تاثیر آثار روانی نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا اتفاق افتاد. طی روزهای اخیر با کاهش نرخ برابری ریال، بیشتر ارزها سیر صعودی را تجربه کردند، تا جایی که «متوسط قیمت خریدوفروش» دلار با وجود کاهش نرخ برابری با سایر ارزهای مهم تا آن لحظه با حدود 0.5درصد افزایش به 3653 تومان و یورو با حدود 1.5درصد افزایش به 4098 تومان رسید، اما در ادامه و در روزهای بعد بازار داخلی شرایط متعادل تری پیدا کرد و می توان گفت افزایش نرخ دلار متوقف شده است.

 با این حال برخی تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که روند صعودی قیمت دلار تا پایان سال ادامه خواهد داشت و تا مرز4 هزار تومان پیش خواهد رفت. در همین حال برخی کارشناسان معتقدند نوسان بازار دلار در روزهای اخیر و روند افزایشی آن با کنترل دولت به قصد جبران کسری بودجه و پرداخت بدهی ها بوده است که این امر خود می تواند با تورمی که در کشور ایجاد می کند لطمات اقتصادی را برای کشور در برداشته باشد.

حال در شرایطی که کنترل و مهار تورم به عنوان یکی از سیاست های اصلی دولت یازدهم محسوب می شود، آیا گمانه زنی های کارشناسان از رابطه نوسان نرخ ارز در ایران و نقش دولت صحیح است؟

«فرصت امروز» در این گزارش به بررسی دلایل رشد تصاعدی بازار ارز در روزهای اخیر و پیش بینی آینده بازار دلار پرداخته است.

***

آلبرت بغوزیان:

نرخ ارز تا پایان سال ثابت می ماند

آلبرت بغوزیان، کارشناس مسائل اقتصادی کشور معتقد است افزایش خریدوفروش دلار در این چند هفته اخیر ناشی از جو روانی نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا اتفاق افتاده است. این روند افزایش تا حدودی ادامه پیدا می کند اما پیش بینی می شود که خیلی زود متوقف شود و به جای اول خود بازگردد.

برخی کارشناسان معتقدند نوسان بازار دلار در روزهای اخیر با کنترل دولت به قصد جبران کسری بودجه و پرداخت بدهی ها بوده که این حرکت تورم زا و برخلاف سیاست های دولت است. آیا  این گمانه زنی درست است؟

در حال حاضر مسئله افزایش دلار را می توان از سه جنبه دخالت دولت، تاثیر یک تغییر سیاسی، تاثیر اخبار رسانه ها بررسی کرد. در جنبه اول اگر دولت تمایل به افزایش نرخ ارز داشته باشد و بخواهد از این رویه کسب درآمد کند، باید با هوشمندی تمام این جنبه هزینه افزایش نرخ تورم را هم در نظر بگیرد، چرا که افزایش نرخ ارز در عین حال که سبب افزایش درآمد برای دولت می شود، دارای هزینه هم است و می تواند افزایش تورم را در بر داشته باشد، بنابراین دولت باید نگاه درآمدزایی را از افزایش نرخ ارز حذف و این امر را با نگاه هزینه و فایده بررسی کند. پس با این حال این امر یک موضوع مردود است و دولت نیز درگیر نخواهد شد.

رشد تصاعدی قیمت دلار در روزهای اخیر ناشی از چیست؟ آیا این روند تا پایان سال ادامه دارد؟

در حال حاضر با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و قدرت گیری ترامپ این جو روانی در کشور ایجاد شده که ممکن است نرخ ارز افزایش یابد، چرا که با نگرانی های کاذبی که با روی کارآمدن ترامپ برای آینده برجام و اقتصاد جهان شکل گرفته این جو روانی را برای افزایش خرید ارز ایجاد کرده است، بنابراین معتقدم اگر در این چند روز اخیر افزایش خریدوفروش را در حوزه دلار شاهد بودیم ناشی از جو روانی مسائل سیاسی بوده است. پیش بینی می شود این روند افزایش تا حدودی ادامه پیدا می کند اما به زودی متوقف و به نرخ اول خود باز می گردد. در حالت خوشبینانه پیش بینی می شود نرخ ارز تا پایان سال در کشور ثابت می ماند.

تحلیل شما از نقش رسانه ها در افزایش نرخ ارز چیست؟

در حال حاضر رسانه ها از فرصت تغییرات سیاسی جهان و از این جو روانی استفاده می کنند و این امر ناخودآگاه به نفع دولت تمام و موجب افزایش نرخ ارز می شود، همین امر باعث خواهد شد جامعه شروع به تغییر سرمایه های خود کند و این حالت در فروش بورس، خارج شدن سرمایه ها از بانک ها و تبدیل آن به ارز اتفاق بیفتد. البته هنوز این رویداد را شاهد نبودیم و افزایش نرخ ارز از این زاویه نبوده است.

بنابراین دولت باید برای آرام سازی این جو که در کمین بازار ارز است، هوشمندانه اقدام کند و با ورود به موقع به این بازارها و شناسایی عاملان افزایش نرخ ارز این بازار را کنترل و با کاهش هیجان های ایجاد شده قیمت را کاهش و ورود حجم بالای پول را به جامعه که موجب تورم می شود، کنترل کند.

***

محمد قلی یوسفی:

درآمدهای ارزی کشور در وضعیت باثباتی قرار ندارد

محمد قلی یوسفی، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس اقتصادی معتقد است با توجه به اینکه درآمدهای ارزی کشور در وضعیت باثباتی قرار ندارد و چشم انداز روشنی برای آن پیش بینی نمی شود، بنابراین احتمال افزایش نرخ ارز زیاد بوده اما اینکه چه میزان این افزایش را شاهد باشیم مشخص نیست.

برخی کارشناسان معتقدند روند صعودی قیمت دلار تا پایان سال ادامه خواهد داشت و تا مرز4 هزار تومان پیش خواهد رفت، چقدر این تحلیل را صحیح می دانید؟

متاسفانه در گذشته سیاست های اقتصادی به درستی در کشور دنبال نشده و هزینه های دولتی همچنان رشد صعودی داشته و از طرفی اقتصاد صنایع و بخش های مولد تقریبا رو به ورشکستگی بوده و امکان عرضه محصول در سطح مطلوب نداشته اند. کمبود عرضه کالا در داخل همراه با فشار تقاضاست بنابراین قطعا نیاز به افزایش نرخ ارز وجود دارد و با توجه به اینکه درآمدهای ارزی کشور در یک وضعیت با ثباتی قرار ندارد و چشم انداز روشنی برای آن پیش بینی نمی شود احتمال افزایش نرخ ارز زیاد است، اما اینکه چه میزان این افزایش را شاهد باشیم مشخص نیست، چرا که معیار علمی برای پیش بینی این موضوع در جهان وجود ندارد.

به هر حال دولت در این روند صعودی منتفع خواهد شد و بخشی از کسری بودجه خود را از این طریق جبران می کند. در نتیجه دولت هم تمایل به کنترل نرخ ارز ندارد و به همین دلیل می توان انتظار افزایش نرخ ارز را در آینده داشته باشیم.

با ادامه روند تصاعدی نرخ ارز آیا در کشور شاهد تورم خواهیم بود؟

بله، تورم موضوعی است که همواره با اقتصاد ایران همراه بوده است. درست است دولت اذعان داشته که همواره با زور در صدد سرکوب قیمت ها و کنترل تورم بوده اما واقعیت این است که این سرکوب تا چه زمانی می تواند ادامه داشته باشد و با زور و جبر مانع از افزایش قیمت ها شد. متاسفانه سیاست های نادرست دولت کاری کرده نقدینگی در جامعه بالای 30 درصد افزایش پیدا کند.

بنابراین این پول ها کجا می روند؟ طبیعی است که این پول ها در جامعه وجود دارند و به دنبال مکان امنی می روند و چه چیزی بهتر از نرخ ارز. در مجموع معتقد هستم مشکلات تورمی همچنان سر جای خود باقی و عواقب سیاست های تورم زا از بین نرفته است؛ تنها دولت سعی در سرکوب این موضوع کرده و طبیعی است که دیر یا زود این افزایش قیمت ها از یک جایی خود را نمایان می کند و ما شاهد افزایش قیمت ها و تورم خواهیم بود.

پیشنهاد خود را به دولت برای کنترل تورم در شرایط صعود نرخ ارز بفرمایید.

متاسفانه دولت به جای اصلاح عوامل تورم زا درصدد سرکوب قیمت ها بوده است. سیاست های نادرست دولت قابل حل و روش یابی مسائل مربوطه نبوده  است. دولت در این مسیر تنها کاری که می تواند کند این است که هزینه ها را کاهش و مانع از افزایش قیمت ها شود. درصورتی که اگر می خواهیم قیمت ها افزایش پیدا نکند باید از طریق افزایش تولید باشد در حالی که این کنترل تورم نه با افزایش تولید نه با پیشرفت صنعت، کشاورزی و رونق اقتصاد بوده است.

بنابراین زمانی که صنعت و کشاورزی و... در خواب باشند طبیعی است تورم نخواهیم داشت. متاسفانه دیگر زمان دولت برای انجام راهکارها محدود است و با مسیر نادرستی که اتخاذ کرده در این زمان کوتاه قادر به حل مشکلات اقتصادی نیست.

***

محمدحسین روشنک:

دولت در مقابل افزایش نرخ دلار ایستادگی می کند

محمدحسین روشنک، رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی معتقد است دلار نیز همانند کالاست و هماهنگ با نرخ تورم نرخ آن نیز تغییر می کند و در نوسان است، در نتیجه از آنجایی که کنترل و مهار تورم به عنوان یکی از سیاست های اصلی دولت یازدهم محسوب می شود، دولت نیز برای مبارزه با تورم سرسختانه در مقابل افزایش نرخ دلار ایستاده است.

در شرایطی که دولت تاکید بر کنترل تورم دارد آیا روند افزایش قیمت دلار ادامه دار خواهد بود یا خیر؟

در حال حاضر نرخ ارز در جایگاهی که باید باشد نیست و در مبنای واقعی قرار ندارد. دلار نیز همانند کالاست و هماهنگ با نرخ تورم نرخ آن نیز تغییر می کند و در نوسان است، در نتیجه از آنجایی که کنترل و مهار تورم به عنوان یکی از سیاست های اصلی دولت یازدهم محسوب می شود دولت نیز برای مبارزه با تورم سرسختانه در مقابل افزایش نرخ دلار ایستاده و مانع افزایش نرخ ارز شده است.

نکته دیگر این است که اصولا نگه داشتن نرخ ارز در یک مقطع آن هم در یک قیمت واقعی خطراتی را برای اقتصاد در بر دارد و این خطرات در آینده همانند خطرات اقتصادی اواخر دولت دهم است که کنترل نرخ ارز از دست خارج شد و بدون اراده دولت نرخ ارز فنر شکاند. هم اکنون اگر دولت با دقت و نظارت بر روند قیمت ارز نظارت نکند ممکن است این اتفاق بیفتد و بعد از مدتی به یک باره با جهش غیرقابل کنترل روبه رو شود.

ارزیابی شما به عنوان یک فعال اقتصادی از آینده نرخ دلار در کشور چیست؟

یکسان سازی نرخ ارز تقریبا غیرممکن خواهد بود؛ نرخ ارز باید در حالت عادی و بدون دخالت دولت افزایش یابد و تا پایان سال قیمت معقولی را طی کند. مشکل این است که اگر نرخ ارز با قیمت پایین ثابت شود در واقع کمک به تولید خارجی و واردات می کند، چرا که این کالا با ارز ارزان وارد کشور می شود و واردات کالا را توجیه پذیر می کند و این موضوع به نوعی سوبسید دادن به کالای خارجی است، در حالی که ما باید با هدف حمایت از کالای داخلی و افزایش صادرات و ارزآوری کشور قیمت ارز را در مسیر درستی قرار دهیم و مواظب باشیم در مسیر ثابت نگه داشتن مصنوعی نرخ ارز، تولیدکننده واقعی کشور و صادرات لطمه نبینند.