مدّ امید در آبراه‌های دریایی و بنادر کشور

«مطابق برنامه جامع اقدام مشترک، تحریم‌ها و محدودیت‌های یکجانبه آمریکا و اتحادیه اروپا در بخش دریایی و بندری برای خرید ناوگان و تجهیزات مورد نیاز در حوزه دریایی کشور از شمول تحریم‌ها خارج می‌شوند لذا می‌توان ضمن اقدام به نوسازی و بازسازی ناوگان حمل‌ونقل دریایی، جدیدترین تجهیزات مورد نیاز بنادر را تهیه و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین را در بنادر به روز کرد.»

این بخشی از گزارش رسمی وزارت راه‌ و شهرسازی درباره آینده بنادر ایران را می‌سازد. این وزارتخانه پس از ماه‌ها گمانه زنی و ارائه تحلیل‌هایی خاکستری با نهایی شدن نتایج گفت‌و‌گو‌ها صحبت‌هایی را مطرح کرده که نشان از افزایش امیدها به احیای طرح‌های بزرگ دریایی در کشور دارد. موقعیت خاص جغرافیایی ایران در خلیج‌فارس و دریای عمان و مطرح شدن نام کشورمان به تنها معبر ارتباطی کشورهای منطقه به آب‌های بین‌المللی باعث شده بسیاری از بنادر ایران به‌عنوان مستعدترین مناطق دریایی خاورمیانه یاد کنند.

با وجود این شرایط منحصر‌به فرد اما در طول سال‌های گذشته تحریم‌های شورای امنیت، تحریم یکجانبه آمریکا و اتحادیه اروپا باعث شده شرایط آب‌های ایران از روزهای اوج خود فاصله بگیرد و آنچه وزارت راه از آن به «خارج کردن خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران از مسیرهای اصلی تجاری دنیا و از دست دادن سهم بازار حمل‌و‌نقل دریایی» یاد می‌کند تا حدی اجرایی شده باشد. در چنین شرایطی قطعا لغو یکباره تحریم‌های دریایی ایران بیش از آنکه به یک تصمیم بین‌المللی شبیه باشد به یک معجزه می‌ماند معجزه‌ای که آب‌های ایران را احیا می‌کند.

قطع همکاری شرکت‌های بزرگ خارجی و البته خارج شدن نام ایران از مسیرهای بین‌المللی لاینرهای خارجی در طول سال‌های گذشته یک فرصت بزرگ را به وجود آورد و آن اعتماد دولت به فعالان بخش خصوصی بود. هرچند فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم در این حوزه کار را با دشواری‌هایی همراه کرد اما آنچه برای سازمان بنادر و دریانوردی اهمیت یافت، نقش حاکمیتی سازمان بود و سخن از باز کردن دست سرمایه‌گذاران در کرانه و پس کرانه مطرح شد تا دریا نخستین حوزه‌ای در صنعت حمل‌و‌نقل باشد که بیشترین اقبال را به سرمایه‌های غیر‌دولتی از خود نشان می‌دهد. این اقبال البته به دلیل محدودیت‌هایی که چه در حوزه اجرا و چه در تامین تسهیلات مدنظر بخش خصوصی اتفاق افتاد نتوانست نتایج را با برنامه‌‌ریزی‌های صورت گرفته از قبل همسان کند. بحث تحریم اپراتور اصلی بندر شهید رجایی نیز تیر خلاصی بود بر این حرکت رو به جلو تا حرکت لاینرهای بزرگ به سمت مهم‌ترین بندر ایران متوقف شود.

لغو محدودیت‌های تجاری دریا را به اوج می‌رساند

مدیر عامل سابق سازمان بنادر و دریانوردی کشور در صورت لغو محدودیت‌ها در حوزه تجارت و گشایش‌ بازارهای بین‌المللی بنادر ایران بار دیگر توان رقابت با همتایان خارجی خود را پیدا خواهد کرد و این به معنای نزدیک شدن به اهداف کلان کشور خواهد بود. سیدعطاالله صدر، در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز» به بحث تحریم شرکت تایدواتر به‌عنوان اپراتور اصلی بندر شهید رجایی اشاره کرد و گفت: ‌جز این تحریم خاص، دیگر بنادر ما به طور خاص تحریم مستقیمی نداشته‌اند، بلکه تاثیر‌گذاری تحریم‌های اقتصادی و تجاری کشور بود که کار را سخت کرد. با تحریم اپراتور بندر رجایی بسیاری از لاینرها از آب‌های ایران رفتند و انتظار می‌رود با لغو تحریم این شرکت بار دیگر راه برای بازگشت آنها باز شود.

معاون سابق وزیر راه درباره فضای موجود در بنادر برای حضور پرقدرت بخش خصوصی در عرصه دریایی کشور نیز اظهار کرد: بر مبنای اصل 44 قانون اساسی و البته سیاست‌های خاص دریایی کشور در طول سال‌های گذشته تلاش شده شرایط برای حضور بخش خصوصی فراهم شود و سابقه عملکرد در سال‌های گذشته نیز این موضوع را نشان می‌دهد. لغو تحریم‌ها فضای عمومی اقتصاد را برای سرمایه‌گذاری بیشتر بهبود می‌بخشد و در این بین در‌صورتی که تسهیلات لازم و امکانات مقدماتی فراهم شود قطعا حضور بخش خصوصی افزایش خواهد یافت.

این نگاه مثبت در بین فعالان بخش خصوصی نیز به چشم می‌خورد. حسن مجیدی سرمایه‌گذار بخش حمل‌و‌نقل در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز» از دریاهای ایران به‌عنوان فرصتی غیرقابل چشم پوشی یاد می‌کند که راه را برای سرمایه‌گذاران باز خواهد کرد، هرچند این شرایط مثبت به زیرساخت‌های فراوان نیاز دارد. به اعتقاد وی تامین شرایط قانونی و تخصیص تسهیلات لازم دو رکن ابتدایی حضور سرمایه‌گذاران را فراهم می‌کند و در کنار آن فضای پس از تحریم نیز امید را تضمین حداقل سود در کنار تامین تجهیزات خارجی لازم زنده نگه می‌دارد.

مجیدی به ظرفیت‌های فراوان دریایی کشور برای قرار گرفتن در مسیر سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی اشاره و خاطر نشان کرد: از ابتدایی‌ترین بخش‌های آغاز به کار یک اسکله در بندر تا بازاریابی برای ورود کشتی‌ها و لاینرها تا خدمات گردشگری و سیاحتی حوزه‌هایی است که هنوز در بسیاری از بنادر ایران دست‌نخورده باقی مانده، فضایی که می‌توان با امیدی که لغو تحریم‌ها به وجود آورده در آن مشارکت بسیار فعال داشت.

این امید داخلی در کنار گمانه‌زنی‌های مختلفی که از استقبال طرف‌های خارجی برای ورود دوباره به آب‌های ایران مطرح می‌شود، بیش از هرچیز بشارت‌دهنده روزهای خوب دریایی ایران است روزهایی که تحریم‌ها آنها را دور و خارج از دسترس کرد و حالا با افزایش امیدها برای لغو آنها فضا برای همکاری سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در احیای آب‌های ایران فراهم شده است.