لطفا کتابت راجا بگذار!

«کتابت را جا بگذار» (Book Crossing /Book Swappin) سنت خوبی است که در سال ۲۰۰۱ میلادی از آمریکا شروع و فورا در همه جای دنیا رواج یافته و طرفداران زیادی پیدا کرد و متداول شد. روش مشارکت در آن بسیار ساده است. یک نفر در مترو، یا قطار یا وقت تعطیلات کنار ساحل، کتاب خوانده شده خود را به‌عمد در یک مکان عمومی برای خواننده بعدی جا می‌گذارد. معمولا روی صفحه اول کتابی که قرار است دست‌به‌دست شود، برچسب یا یادداشتی از مالک اول کتاب وجود دارد که اعلام کرده استفاده از این کتاب برای عموم و «جا گذاشتن» آزاد است.

اما جز کتاب، روزنامه و مجله‌های فراوانی هر روز در اتوبوس و متروهای دنیا، به‌عمد جا گذاشته می‌شوند. عده زیادی درباره روزنامه‌ای که خریده و خوانده ‌شده، خسیس نیستند و با خودشان فکر نمی‌کنند: «به من مربوط نیست! هرکسی می‌خواهد پول بدهد خودش روزنامه بخرد.» و بعد آخر شب، روزنامه خوانده‌شده را که دیگر به درد هیچ‌کس نمی‌خورد در سطل زباله بیندازند.

کثیف کردن قطار و مترو با رها کردن کاغذ، با خواندن یک مجله یا روزنامه تفاوت دارد و معمولا کسی که اهل مطالعه است، زباله خود را هم به سطل می‌اندازد. در تمام ایستگاه‌های قطار و مترو و اتوبوس شهر زوریخ روزنامه‌هایی از اخبار روز شهر به شکل رایگان قرار دارد و بسیار متداول است که کسی که روزنامه یا مجله خود را خواند، آن را ‌عمدا برای نفر بعدی روی صندلی به‌جا بگذارد.

از شلوغ‌ترین متروهای دنیا، مترو شهرهای لندن و توکیو است. اگر شما یک‌بار با فشار و زورسوار شوید، خواهید دید در همان فضای تنگ و فشرده هم بیشتر مسافران یا در حال شنیدن یا خواندن هستند. نمی‌توان پنهان کرد در کشور پرجمعیت و جوان ایران، سرانه مطالعه بسیار پایین‌تر از استانداردهای جهانی است.  (مطابق پژوهش شورای فرهنگ عمومی در سال ۱۳۹۰ سرانه مطالعه ایران در مجموع نزدیک به۱۲ دقیقه اعلام شد.)

در اتاق انتظار مطب دکتر، بیمارستان یا بانک‌ و اداره‌ها، در تمام هتل‌ها یا سالن‌های انتظار فرودگاه یا در کافه وقتی نشسته و باید به هر دلیل مدتی منتظر بمانید، شاید شما هم از آن دسته افرادی باشید که فوری گوشی موبایل‌تان را بیرون آورده خودتان را مشغول می‌کنید. اما اگر مجله یا روزنامه یا کتابی جلوی روی‌تان باشد، نگاهی به آن نمی‌اندازید؟ شاید اگر روزنامه‌ای پیش‌روی‌مان باشد، یادمان بیندازد که «مطالعه می‌تواند به‌صورت جدی به نادانی صدمه بزند.»

در اداره و هر آپارتمان، مدرسه یا محوطه دانشگاه و اتاق انتظار بیمارستان هم می‌توان جعبه یا محفظه‌ای کوچک برای برداشتن یا گذاشتن روزنامه، مجله یا کتاب گذاشت. البته هر کشور و مکانی قوانین مخصوص خود را برای کارهای عمومی دارد، اما شاید خود شما کسی هستید که باید این اجازه و امکان را به دیگران بدهید.به اطراف خود نگاه کنید! در بهترین حالت که شما فردی کتابخوان یا اهل مطالعه باشید، چقدر کتاب و مجله خوانده‌شده دارید که آنها را نگه‌داشته اما هرگز دوباره به آنها مراجعه نمی‌کنید؟ چه اشکالی دارد، اگر به کسانی که همیشه بهانه نداشتن فرصت یا گرانی را دارند، این امکان را داد یا آنها را حتی به بهانه «مجانی» بودن، برای چند دقیقه به خواندن تشویق کرد؟ احتکار و انبار کردن کتاب و روزنامه کسی را ثروتمند نمی‌کند، به اشتراک گذاشتن آن هیچ ضرر مالی ندارد اما لااقل دعا و خدابیامرزی به همراه خواهد داشت! 

جز ترویج و تشویق فرهنگ مطالعه، این کار کمک بزرگی به حفظ محیط‌زیست و صرفه‌جویی در مصرف کاغذ و استفاده بهینه از آن هم خواهد بود. کمبود کتاب خوب، مشکل نشر و چاپ، گرانی و عادت به شنیدن به‌جای خواندن یا هر علت و بهانه برای کسانی که اهل مطالعه نیستند، فراوان است اما چطور می‌توانیم یاد بگیرم و پیشرفت کنیم اگر آگاه نباشیم؟ کمک کنید و کتاب و روزنامه خوانده‌شده خود را لطفا جا بگذارید!

* روزنامه نگار و جهانگرد