فرصت‌ها و تهدیدهای سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی

موضوع سرمایه‌گذاری در راستای فعالیت اقتصادی موفق، دارای شرایط، اصول و پیش‌فرض‌هایی است. طبیعی است در بستر‌های متفاوت و متنوعی که برای سرمایه‌گذاری وجود دارد تعیین بیلان صحیح و دقیق هزینه‌ها و درآمدها، شرط اولیه انتخاب بستر و موضوع سرمایه‌گذاری است.

هزینه مورد‌نیاز اولیه، بازار مصرف تولیدات، ریسک‌پذیری، میزان وابستگی به بخش‌های داخلی و به‌ویژه فرامرزی، قیمت و دسترسی نهاده‌های اولیه تولید و غیره از مواردی هستند که باید به آنها توجه کرد. بخش کشاورزی با توجه به اهمیت و جایگاه خود در تامین امنیت غذایی و توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی از بسترهای بسیار مهم و ضروری سرمایه‌گذاری است. جایگاه به هم پیوسته فعالیت‌های این بخش از مرحله آماده‌سازی تا فرآوری و بسته‌بندی محصولات، گستره جغرافیایی و تنوع فعالیت‌ها و تولیدات هرکدام به تنهایی ضرورت سرمایه‌گذاری در بخش و اهمیت آن را آشکار می‌کند.

فرصت‌ها و چالش‌ها
بخش کشاورزی کشور ما دارای فرصت‌ها و شرایط طبیعی مناسب برای سرمایه‌گذاری است. گستره جغرافیایی و تنوع توپوگرافی، تنوع اقلیمی (ایران از معدود کشورهایی است که چهارفصل دارد)، وجود محصولات متنوع و با حجم تولید بالا و تولید محصولات با جایگاه مزیت مطلق و نسبی درسطح منطقه‌ای و جهانی از محصولات دام و شیلات گرفته تا محصولات زراعی و باغی و گیاهان صنعتی و دارویی، تمامی اینها مزیت‌هایی است که سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی را اقتصادی می‌کند، البته در این میان محدودیت‌ها و چالش‌هایی نیز برای سرمایه‌گذاری در این بخش وجود دارد و درکنار فرصت‌های موجود تهدیدها و چالش‌هایی به‌صورت طبیعی و غیر‌طبیعی در مسیر سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی قرار گرفته است. مهم‌ترین چالش‌ها و تهدیدها در این زمینه، نبود مدیریت در ساماندهی بازار محصولات و تولیدات، بی‌توجهی به برندهای معتبر در چرخه تولید و فرآوری، بلایای طبیعی و اقلیمی به‌ویژه خشکسالی، سرمازدگی و تگرگ، توفان و ریزگردها و بادهای موسمی و مورد آخر کمبود منابع آب و روند نزولی کمیت و کیفیت آب‌هاست.

معیارهای موفقیت
 در سرمایه‌گذاری
پیش‌فرض‌ها و معیارهایی برای سرمایه‌گذاری موفق با توجه به موقعیت آن در بخش کشاورزی ایران می‌توان ترسیم کرد. به این ترتیب برای دستیابی به نتیجه مناسب و انجام یک سرمایه‌گذاری موفق، داشتن بازار مصرف یا مصرف‌کننده کافی برای تولیدات نخستین پیش‌شرط است و بخش کشاورزی از این نظر در بهترین جایگاه قرار دارد زیرا مایحتاج اولیه و به‌عبارتی نیازهای غذایی مردم را تامین می‌کند. شرط دیگر دسترسی به مواد خام و اولیه متنوع و کافی است که این شرط نیز به‌خوبی در این بخش وجود دارد.
همچنین پایین بودن میزان وابستگی سرمایه‌گذاری به خارج ازکشور، پیش‌نیاز دیگر برای سرمایه‌گذاری است و بخش کشاورزی به واسطه کمترین وابستگی نسبی در مقایسه با سایر بخش‌های صنعتی و خدماتی از اولویت برای فعالیت برخوردار است.
وجود مواد اولیه متنوع برای تولید انواع محصول که باعث سازگاری و کاهش خطر ریسک سرمایه‌گذاری می‌شود، شرط خوبی در سرمایه‌گذاری بخش کشاورزی است و با وجود محصولات و مواد اولیه گوناگون می‌توان روی خطوط تولید و فرآوری بسیار گسترده در کشور برنامه‌ریزی کرد. 
فناوری ساده‌تر در چرخه تولید و فرآوری محصول نسبت با سایر بخش‌های صنعتی و تولیدی و هزینه پایین‌تر برای سرمایه‌گذاری نیز از شاخص‌های سرمایه‌گذاری مناسب و موفق است که به‌طور نسبی در بخش کشاورزی این شرایط وجود دارد.
باتوجه به تنوع و حجم بالای مواد خام و محصولات تولیدی در این بخش (دام، طیور، شیلات، آبزیان، زراعت و باغبانی، گیاهان صنعتی و دارویی) و معضل خام‌فروشی و فله‌فروشی بسیاری از محصولات که مزیت نسبی و حتی مطلق را درکشور دارند، اولویت نخست سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی ایران، چرخه فرآوری و بسته‌بندی محصولات است تا ضمن برخورداری از ارزش افزوده بسیار بالا، مانع از دست رفتن بازار خارجی و بین‌المللی تعداد زیادی از تولیدات ناب و منحصربه‌فرد ایرانی نیز شود.

راهکارها
اما راهکارهایی نیز برای موفقیت بیشتر در سرمایه‌گذاری بخش کشاورزی ایران با توجه به شرایط موجود، پیش‌رو قرار دارد؛ ایجاد برند‌های معتبر محصولات با رعایت استاندارد در چرخه تولید، توجه ویژه به تولید مواد اولیه و محصولات ارگانیک، توسعه کشاورزی حفاظتی برای کاهش مصرف نهاده‌های تولید و وابستگی به خارج، اولویت دادن به صنایع کوچک و متوسط برای کاهش ریسک‌پذیری و امکان سرمایه‌گذاری توسعه و توانمند‌سازی جوامع محلی، می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد.
توسعه صنعت بیمه و استفاده از آن در تمام چرخه‌های تولید محصولات کشاورزی، فرآوری و سرمایه‌گذاری در این بخش برای کاهش و رفع خسارت ناشی از تهدیدهای طبیعی، تشکیل و توسعه تعاونی‌ها برای افزایش قدرت سرمایه‌گذاری در بخش و در آخر، بهینه‌سازی مصرف آب در تمامی مراحل تولید محصولات کشاورزی، راهکارهای دیگری برای دستیابی به سرمایه‌گذاری‌های موفق در بخش کشاورزی است.