طرح «تکریم ارباب رجوع» با حقوق شهروندی تناقض دارد

به فاصله تنها چند هفته از برگزاری نخستین همایش معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در حمل و نقل و مسکن ایران، وزارت راه و شهرسازی مقدمات برگزاری یک نمایشگاه را نیز فراهم کرد تا این بار از آنچه در طول دو سال گذشته ساخته و پرداخته رونمایی کند، نمایشگاهی که رویکرد مهم آن ارتقای شأن شهروندی و گسترش توان بخش غیر‌دولتی است و البته وزیر راه و شهرسازی آن را تنها یک نقطه آغاز می‌داند.
به گزارش «فرصت امروز»، پنجمین نمایشگاه بزرگ راه و شهرسازی و صنایع وابسته روز گذشته با حضور عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی افتتاح شد. نمایشگاهی که هرچند پیش از این نیز سابقه چندین دوره برگزاری را پشت سر گذاشته بود، اما به نظر می‌رسد امسال با رویکردی جامع، انتقال کارهای اجرایی از دولت به بخش خصوصی را در تیررس خود قرار داده است. رویکردی که ریشه در تغییر جدی در نحوه اجرایی شدن پروژه‌های دولتی دارد و البته هنوز در مرحله تکوین به سر می‌برد.
هرچند در طول سال‌های گذشته همواره این شعار که کارها باید به بخش خصوصی سپرده شود تکرار شده و البته در عمل نیز چندان نتیجه قابل اتکایی از خود به جای نگذاشته است، اما در طول ماه‌های گذشته اصرار وزیر راه بر ایجاد تغییراتی ساختاری در این حوزه به فراهم آمدن مقدماتی انجامیده که پیگیری به موقع آنها می‌تواند بسیار کمک حال اقتصاد ایران باشد.
نقطه عزیمت آخوندی در این تفکر نابرابری جدی میان تعداد پروژه‌های کلنگ‌زنی شده و اعتبارات مورد نیازشان با بودجه دولتی است. در شرایطی که رقم کل بودجه عمرانی کشور حتی برای چند پروژه نیمه تمام نیز کافی به نظر نمی‌رسد، به گفته وزیر راه تنها صنعت هواپیمایی کشور بستری برای 80 میلیارددلار سرمایه‌گذاری جدید در خود جای داده و رقمی نزدیک به 30 میلیارد دلار نیز در بخش راه‌آهن مورد نیاز خواهد بود.
این تفاوت فاحش دولت را به این فکر انداخته که بار دیگر و این بار با محوریت بیشتری دست یاری خود را به سوی بخش غیر دولتی دراز کند و در این راستا با برگزاری همایش‌ها و نمایشگاه‌های چندگانه به معرفی برنامه‌های گسترده پروژه‌ها و طرح‌های خود را معرفی کند.
گام نخست همایشی بود که چند هفته قبل و با ماهیت دعـوت از سـرمـایه‌گذاران خارجی برگزار شد، همایشی که تحت‌تأثیر نهایی شدن مذاکرات و لغو تحریم‌ها برگزار شد و بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی را امیدوار کرد تا بتوانند بازار بکر ایران را تجربه کنند.
حالا و با گذشت چند هفته وزیر راه از سامانه‌ای سخن گفته که در آن فرصت‌های سرمایه‌گذاری به شکلی آنلاین عرضه خواهند شد و این راه را برای همکاری‌های آینده بخش خصوصی و دولت هموار می‌کند.

گذار از دوران محوریت دولت
بخش قابل توجهی از صحبت‌های وزیر در افتتاحیه نمایشگاهی که روز گذشته آغاز به کار کرد به حقوق شهروندی و لزوم تغییر جدی در رویکرد اقتصاد دولت‌محور اختصاص داشت.
این چارچوب به اعتقاد وی باید یک تغییر زاویه جدی در نگاه را به وجود آورد. «تصویب قوانین شهروندی اگرچه بسیار مثبت است اما باید تحلیل کنیم که در عمل چه اتفاقی رخ داده است، بدین معنا که باید تمام فرآیند مدیریت را از چشمان شهروندان ارزیابی کنیم تا زمانی که از چشم سیاستمدار به موضوع نگاه می‌کنیم نگاه ما از بالا به پایین است. ما باید بتوانیم نگاه پایین به بالا نیز داشته باشیم.»
هرچند وزیر گفته هنوز در این عرصه در نقطه شروع قرار داریم و باید از هم‌اکنون فکری برای دستیابی به اهداف مهم‌تر کنیم، اما از هم‌اکنون تکلیف خود را با برخی رویکردها روشن کرده، نگاهی که طرح تکریم ارباب‌رجوع را نیز شامل می‌شود.
«اجرای طرح تکریم ارباب‌رجوع تاکنون نشان داده که حوزه قدرت دست مسئولان است و این مسئله با حقوق شهروندی در تناقض است، به همین دلیل باید تمام اطلاعات تولید شده در وزارت راه و شهرسازی در اختیار مردم قرار گیرد، زیرا متعلق به آنهاست. ایران به لحاظ اجتماعی گسست‌های فراوانی دارد، نمی‌توان به راحتی و در مدت زمان کوتاهی اطلاعات تولید‌شده را به صورت آنلاین در اختیار مردم قرار داد اما تلاش وزارت راه و شهرسازی در این راستا برداشتن تمامی موانع و دسترسی آزاد همه مردم به اطلاعات است.»
هرچند تجارب نه چندان موفق سابق امیدواری برای ثمر بخشی برنامه‌های آینده را نیز با تردید مواجه کرده و بسیاری این نگرانی را دارند که شرکت‌های شبه دولتی باز در این فرآیند نقش اصلی را ایفا کنند اما اصرار وزیر راه بر لزوم پیگیری طرح‌هایی که جایگاه دولت و مردم را عوض می‌کند می‌تواند نقطه‌ای امیدوار‌کننده در این مرحله باشد. هرچند قوانین ایران از اصل 44 قانون اساسی گرفته تا برنامه‌های چندگانه توسعه همگی بر لزوم سرعت یافتن خصوصی‌سازی و کاهش نقش اجرایی و پیمانکاری دولت تأکید دارد اما آنچه تاکنون اتفاق افتاده چندان با ایده‌آل‌های مطرح تناسب ندارد، این شاید کار وزارت راه و شهرسازی برای عملیاتی کردن برنامه‌اش را با سختی همراه کند.