ضایعاتی که ارزش افزوده می‌آفریند

وقتی صحبت از تولید به میان می‌آید همواره این انتظار وجود دارد که بخشی از موادی که در فرآیند تولید به کار گرفته می‌شود به‌عنوان ضایعات تلقی شود. تفاوتی نمی‌کند تولید شما در چه بخشی باشد، مهم این است بتوانید از ضایعاتی که در فرآیند تولید حاصل می‌شود به بهترین شکل استفاده کنید. بخش کشاورزی هم از این قاعده مستثنا نیست بنابراین تولید هر محصولی در بخش کشاورزی همواره ضایعاتی را به دنبال دارد که عموما از آن به‌درستی استفاده نمی‌شود، علاوه براین حدود 30 درصد محصولات کشاورزی در فرآیند تولید و انبار‌مانی به ضایعات تبدیل می‌شود.

جالب اینجاست که همه این ضایعات قابل استفاده و قابل تبدیل شدن به پول است. ضایعات ذرت، چای، میوه، صیفی، برگ نارنج، چای سنواتی و... همه‌وهمه می‌توانند تامین‌کننده مواد اولیه یک پالایشگاه گیاهی برای تبدیل این مواد به مواد مورد نیاز کارخانه‌های داروسازی، آرایشی و بهداشتی، صنایع غذایی، اسانس‌ها، طعم‌دهنده‌ها و رنگ‌دهنده‌های طبیعی باشند ازاین‌رو نخستین پالایشگاه گیاهی خاورمیانه در شمال کشور احداث شده است. تولید این مواد که مورد کاربرد کشور‌های اروپایی، ژاپن و آمریکاست به‌طور انحصاری در اختیارکمتر از 10کشور دنیاست. در حال حاضر درهشت کشور دنیا 19 پالایشگاه گیاهی فعال در این زمینه وجود دارد. نکته مهم اینجاست که کشور روسیه پتانسیل بالایی در این زمینه ندارد اما سرمایه‌گذاری مناسبی در این کار انجام داده و ضایعات کشاورزی مورد نیاز خود را که خوراک این پالایشگاه‌های گیاهی است از کشور‌های آسیای میانه و ایران تامین می‌کند.

کشور ما تقریبا یک درصد از جمعیت و وسعت جهان را در اختیار دارد، این در حالی است که 7 درصد از منابع جهان در اختیار ایران است. به لحاظ تنوع گیاهی هم وضعیت به همین گونه است. جالب است بدانید کل اروپا 16 هزار گونه گیاهی دارد، این در حالی است که سه استان شمالی ایران به لحاظ تنوع گونه‌های گیاهی حدود 33 هزار گونه در اختیار دارند. سرمایه‌گذاری در احداث پالایشگاه‌های گیاهی از این جهت با اهمیت است که به لحاظ گونه‌های گیاهی تنوع لازم برای تامین مواد اولیه این پالایشگاه‌ها در کشور وجود دارد. از سوی دیگر ضایعات بخش کشاورزی در ایران به اندازه‌ای بالاست که بتوان برای استفاده از این منابع بالقوه سرمایه‌گذاری کرد. از این جهت می‌توان از این پالایشگاه‌ها به‌عنوان فرصتی مناسب برای سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی یاد کرد. گروه سرمایه‌گذاری «فرصت امروز» دراین مجال به بررسی جنبه‌های مختلف سرمایه‌گذاری در احداث یک پالایشگاه گیاهی پرداخته است که در ادامه پیش‌رو دارید.

میزان سرمایه‌گذاری و امکانات لازم 

برای سرمایه‌گذاری در احداث یک پالایشگاه گیاهی به سرمایه‌ای حدود 60میلیارد تومان نیاز دارید. ازاین مبلغ حدود 10‌میلیارد به اجرای عملیات ساختمانی و سرمایه در گردش کار اختصاص می‌یابد و 50‌میلیارد باقیمانده باید صرف خرید ماشین‌آلات و تجهیزات و راه‌اندازی خط تولید کار شود. بالا بودن هزینه‌های راه‌اندازی خط تولید به دلیل وارداتی بودن تمام تجهیزات و ماشین‌آلات است و تکنولوژی ساخت دستگاه‌ها و ماشین‌آلات این صنعت به‌صورت انحصاری در اختیار چند کشور دنیاست. ازاین‌رو سرمایه‌گذاری در بومی‌سازی تکنولوژی این صنعت در کشور به لحاظ سود‌آوری بالایی که دارد اقتصادی است و باید مورد توجه قرار گیرد. در حال حاضر بیش از 3درصد حجم تجارت جهانی به اسانس‌ها، طعم‌دهنده‌ها و رنگ‌دهنده‌های طبیعی تعلق دارد از این‌رو توسعه این صنعت در کشور می‌تواند زمینه‌های توسعه صادرات غیر‌نفتی را فراهم کند.

بخش کشاورزی بدون در نظر گرفتن این صنعت عقیم است درحالی‌که تمام ضایعات کشاورزی در یک پالایشگاه گیاهی قابل تبدیل شدن به یک کالای مفید است و می‌تواند ارزش افزوده خوبی را در بخش کشاورزی به وجود آورد. هم‌اکنون هیچ استفاده مفیدی از این ضایعات صورت نمی‌گیرد. براساس نیاز‌های نقاط مختلف کشور پالایشگاه‌های گیاهی می‌تواند زمینه‌های کاهش ضایعات کشاورزی و استفاده بهینه از این پتانسیل‌های بالقوه را فراهم کند.

درخصوص اخذ مجوز باید به سراغ وزارت صنعت، معدن و تجارت بروید. از سوی دیگر برای راه‌اندازی خط تولید مجوز‌های لازم از سوی سازمان استاندارد هم باید گرفته شود، راه‌اندازی خط تولید این کارخانه حدود یک سالی زمان می‌برد. درواقع پس از تکمیل عملیات ساختمانی برای سفارش خط تولید و فراهم کردن مقدمات تا راه‌اندازی خط تولید نهایی حدود 10 ماه زمان نیاز دارید، دو ماه هم باید برای تولید آزمایشی در نظر بگیرید تا استاندارد‌های لازم در تولید محصول کسب شود و پس از آن تولید وارد مرحله نهایی خواهد شد. سرمایه‌گذاری در این صنعت به لحاظ اشتغال‌زایی هم می‌تواند زمینه‌های مناسبی را برای اشتغال‌زایی و کاهش بیکاری فراهم کند ازاین‌رو احداث هر پالایشگاه گیاهی در هر نقطه از کشور می‌تواند زمینه‌های اشتغال را برای 200 تا 600 نفر به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم به وجود آورد.

شرایط بازار و سود احتمالی

صابر میرزایی، مدیرعامل شرکت پارس کشت صنعت ریواس در رابطه با شرایط بازار فرآورده‌های تولید شده در این صنعت به «فرصت امروز» می‌گوید: در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های تولید‌کننده محصولات غذایی، آرایشی، بهداشتی و دارویی از متقاضیان اصلی این فرآورده‌ها هستند. صنایع شیرینی و شکلات و شرکت‌های نوشابه‌سازی هم مصارف بالایی در این زمینه دارند و می‌توان بازار‌های خوبی از این جهت به دست آورد.

وی ادامه می‌دهد: مهم‌ترین مصرف‌کنندگان این محصولات آمریکا، کشور‌های اروپایی و ژاپن هستند. از سوی دیگر صنایع داخلی نیز می‌توانند از مشتریان بالقوه بازار باشند به‌طوری‌که برای مثال تنها در صنعت داروسازی کشور سالانه بیش از 54 تن کافئین مصرف می‌شود که عمدتا وارداتی است و توان تولید طبیعی آن در این پالایشگاه‌های گیاهی وجود دارد. در صنعت نوشابه‌سازی هم مصرف بالایی وجود دارد و بیش از 90تن مصرف سالانه آن در این بخش است. در سایر فرآورده‌ها هم وضعیت به همین منوال است.

این کارشناس بازاردر رابطه با سود‌آوری طرح می‌گوید: سود‌آوری بالای این طرح یکی از مزیت‌های سرمایه‌گذاری در آن به شمار می‌رود به‌طوری‌که در مدت‌زمان کمتر از یک سال کل سرمایه طرح بازگشت خواهد کرد. میرزایی می‌گوید: با توجه به سود‌آوری بالا و توان صادراتی این محصولات ضروری است که سرمایه‌گذاری‌های مناسبی در این بخش صورت گیرد.

توصیه‌های کارشناسی

میرزایی در توصیه به تازه‌وارد‌ها می‌گوید: افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در این طرح دارند تا حد ممکن سعی کنند به‌سراغ تسهیلات بانکی نروند و با سرمایه مناسب وارد کار شوند یا از روش‌های دیگر تامین مالی سرمایه مورد نیاز خود را تامین کنند. وی ادامه می‌دهد: کسانی که قصد سرمایه‌گذاری در این کار دارند کار تک‌بعدی انجام ندهند و ماشین‌آلاتی که خریداری می‌کنند به‌صورت پالایشگاه گیاهی باشد. از این جهت باید با در نظر گرفتن شرایط بازار تنوع تولیدات خود را حفظ کنند.

این فعال بازار می‌گوید: بازار این محصولات به‌گونه‌ای است که معمولا مشتریان به سراغ شما خواهند آمد بنابراین رعایت کیفیت محصول در حفظ مشتری اهمیت ویژه‌ای دارد. میرزایی درخصوص فرصت‌ها و تهدید‌های بازار می‌گوید: گستردگی بازار یکی از فرصت‌های بالقوه این صنعت محسوب می‌شود به‌طوری‌که می‌توان در هر منطقه از کشور یکی از این پالایشگاه‌های گیاهی را راه‌اندازی کرد از این جهت هیچ محدودیتی برای ورود سرمایه‌گذاران به این بخش وجود ندارد و حتی در صورت محدود شدن بازار‌های صادراتی این پتانسیل در بازار‌های داخلی وجود دارد که خریدار محصولات و فرآورده‌های تولید در این صنعت باشند.

وی در پایان درخصوص چشم‌انداز و آینده فعالیت و سرمایه‌گذاری در این صنعت می‌گوید: پالایشگاه‌های گیاهی می‌تواند یکی از فرصت‌های بالقوه در جایگزینی صادرات نفتی باشد و آینده خوبی در انتظار سرمایه‌گذاران این صنعت قرار دارد البته مشکلاتی هم به لحاظ داخلی در این صنعت وجود دارد که مهم‌ترین‌شان عدم حمایت مسئولان از سرمایه‌گذاری در این بخش است.