شرق دریای خزر قطب جدید ترانزیتی ایران

از ابتدای دولت یازدهم، رییــس‌جمهــوری و تیــم دیپلماتیک وزارت خارجه اعلام کردند نخستین راهبرد ایران در سال‌های آینده ارتباط مثبت، مداوم و همه‌جانبه با همسایگان خواهد بود؛ ارتباطی که در کنار افزایش همکاری‌های سیاسی، بهبود جایگاه اقتصادی ایران در منطقه را هدف قرار می‌دهد. به گزارش «فرصت امروز»، نخستین نتیجه کلید خوردن رسمی این راهبرد در کشور، افزایش قابل توجه فعالیت کمیسیــون‌هـای همکاری مشترک ایران با همسایگان بود؛ کشورهایی که با توجه به نزدیکی جغرافیایی بهترین مقصد برای صادرات کالاهای ایرانی هستند و البته با حضور در مسیرهای ترانزیتی منتهی به ایران، می‌توانند راه را برای احیای نقش تاریخی کشور باز‌گشایی کنند.

در بین تمام کشورهای منطقه شاید ترکمنستان توانسته محوری‌ترین نقش را در راهبرد جدید منطقه‌ای ایران از آن خود کند. دیدارهای چندباره حسن روحانی و بردی محمدوف رؤسای جمهور دو کشور در طول سال گذشته و البته سفرهای متعدد عباس آخوندی، رییس کمیسیون همکاری‌های مشترک دو کشور به عشق آباد حجم بالای برنامه‌ریزی‌های اقتصادی دو کشور برای بازگشت به روزهای اوج همکاری را به‌خوبی نشان می‌دهد. البته در این بین نهایی شدن طرح‌های عمرانی و افزایش توان پایانه‌های مرزی دو کشور نیز اهمیتی بسیار پیدا کرد.

مرز سرخس که از سال‌ها پیش روند رشد خود را آغاز کرده، در طول ماه‌های گذشته بخش قابل توجهی از برنامه‌ها را از آن خود کرده و با توجه به اهمیت دسترسی به آب‌های آزاد خلیج‌فارس برای ترکمنستان و دیگر همسایگان شمالی ایران، می‌تواند در قالب خط ترانزیتی
سرخس- بندرعباس بخش عمده‌ای از محموله‌های ترانزیتی این حوزه را در اختیار بگیرد. مسئله‌ای که وزیر راه ایران نیز بار دیگر در جلسه کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور بر آن تاکید کرد.

به گزارش «فرصت امروز»، پس از انجام چند دور مذاکرات در سطح کارشناسان در کشور ترکمنستان، وزیر خارجه این کشور در رأس هیاتی به ایران آمده تا چهاردهمین جلسه کمیسیون همکاری‌های مشترک دو کشور را به میزبانی وزیر راه و شهرسازی ایران و در ساختمان دادمان آغاز کنند؛ جلسه‌ای که به نظر می‌رسد با وجود باقی بودن برخی اختلاف‌نظرهای جزئی و فنی از سوی دو طرف با هدف افزایش قابل توجه حجم مبادلات تجاری دو‌طرفه پیگیری می‌شود. مسئله‌ای که در جای‌جای صحبت‌های وزیر راه ایران قابل رویت است.

عباس آخوندی در ابتدای صحبت‌های خود به لزوم تسهیل در فرآیند صدور روادید سفر ایرانی‌ها به ترکمنستان پرداخت. به اعتقاد وی سرمایه‌گذاران ایرانی بسیاری هستند که با توجه به شرایط اقتصادی ترکمنستان نسبت به حضور در این کشور علاقه زیادی دارند اما با توجه به برخی مشکلات حضور آنها با محدودیت روبه‌رو شده، در‌صورتی‌که با تسهیل شرایط واگذاری روادید، امکان حضور بازرگانان ایرانی در عشق‌آباد فراهم شود، قطعا طرح‌های بسیاری با همکاری‌های دو‌جانبه قابل اجرا خواهد بود.

بخش اصلی صحبت‌های وزیر راه اما به‌همکاری‌های ترانزیتی مشترک بین دو کشور معطوف شد. آخوندی با اشاره به ظرفیت زیرساختی کلان دو کشور برای همکاری‌های اقتصادی اظهار کرد: با توجه به اینکه ما در قسمت شرقی دریای خزر با ترکمنستان یک مرز مشترک بسیار مهم داریم انتظار می‌رود در قالب توافقات جدید عملیات اجرایی برای افزایش سقف همکاری‌ها بین دو کشور آغاز شود. این صحبت‌ها بیشتر ناظر به برنامه‌ای است که احیای اقتصادی بخش شرقی دریای خزر را در رأس اولویت‌های این منطقه می‌داند. وجود بندر امیرآباد به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین قطب‌های اقتصادی شمالی کشور و مرز مشترک به کشور ترکمنستان این حوزه را از نظر بالقوه به‌شدت مستعد جذب سرمایه‌های جدید کرده است.

استفاده از این ظرفیت منوط به بهره بردن از ظرفیت‌های موجود در خطوط ترانزیتی مانند سرخس و به‌ویژه اینچه‌برون است. وزیر راه با اشاره به ظرفیت بسیار بالای خط ریلی اینچه‌برون تصریح کرد: در صورتی که بتوان از ظرفیت‌های موجود در این مسیر ریلی بین‌المللی استفاده کنیم می‌توان امید داشت میزان ترانزیت ریلی دو کشور در آینده‌ای نزدیک به شکلی قابل توجه افزایش یابد.

این نگاه مثبت به ویژگی‌های اقتصادی نقاط مرزی مشترک دو کشور برنامه‌ریزی برای اهداف بلندمدت اقتصادی را ساده کرده است. افزایش تعداد کامیون‌های عبوری از مرز دو کشور به هزار دستگاه در روز، افزایش 2.5‌برابری مبادلات اقتصادی در مرز سرخس در طول چهار ماه و رساندن حجم ترانزیت ریلی مشترک به 10‌میلیون تن در سال تنها بخشی از برنامه‌های مشترکی را می‌سازد که باید در قالب قراردادهای رسمی به عرصه عمل برسند.

این نگاه مثبت در طرف ایرانی از سوی ترکمنستانی‌ها نیز با رویکردی جدی دنبال می‌شود. رشید مردوف، نماینده ترکمنستان با ابراز خوش‌بینی نسبت به نتیجه‌بخش بودن سفر وی و همراهانش به تهران اظهار کرد: در حال حاضر حجم همکاری‌های اقتصادی سالانه ایران و ترکمنستان به حدود 4میلیارد دلار رسیده است. طبق توافقات صورت گرفته در مذاکرات بین رؤسای جمهور باید این حجم مبادلات در طول 10 سال به حدود 60 میلیارد دلار برسد. از‌این‌رو الزامی است که مقامات اقتصادی دو کشور در راستای بهبود زیرساختی سطح تعاملات مذاکرات لازم را انجام داده و تلاش کند ظرفیت‌ها برای رسیدن به این هدف تجاری مهم به وجود آید.

قرار دادن این صحبت‌ها در کنار هم بیش از هر چیز نشان از عزم ایران برای استفاده از توان منطقه‌ای خود در عرصه اقتصادی دارد. راه‌آهن اینچه‌برون که در اصل اتصال ریلی ایران به چین را به وجود آورده در سایه باقی ماندن ایران در فهرست همکاری‌های منطقه‌ای و البته حفظ شاخصه‌های امنیتی معنی می‌دهد. آخوندی در صحبت‌های روز گذشته خود بارها از ایران به‌عنوان محور امنیت در منطقه یاد کرد که می‌تواند توسعه تجارت همسایگان خود را تضمین کند. با به نتیجه رسیدن توافقات هسته‌ای و بازگشت اقتصاد ایران به مدار رشد، همسایگان دوباره به فکر اصلی‌ترین نقطه اتصال خود به جهان تجارت افتاده‌اند و این روزها آفتاب تجارت از مرزهای شرقی خزر می‌تابد.