سرکشی به سپرده‌ها برای شناسایی مودیان فراری است

رئیس‌جمهور طی روزهای گذشته اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم شامل 60 بند اصلاحی را جهت اجرا به وزارت امور اقتصادی و دارایی ابلاغ کرد. به گزارش صدای اقتصاد موضوعی که بعد از ابلاغ قانون مالیات از سوی رئیس‌جمهور مطرح شد سرک کشیدن به حساب‌های افراد بود که صدای اعتراض برخی از کارشناسان را درآورد. از دیدگاه آنان سرکشی به سپرده‌ها، باعث می‌شود که افراد سرمایه خود را از بانک‌ها بیرون بکشند و همین موضوع پیامدهای اقتصادی نیز خواهد داشت.

اما سیدحسین سلیمی، عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران بر این باور است که چک کردن سپرده‌های افراد به معنای سرک کشیدن نیست. دولت فقط می‌خواهد از این طریق افرادی را که در دریافت اظهارنامه خود شفافیت لازم نداشته‌اند، شناسایی کند. این در حالی است که باید این موضوع را در نظر داشت سپرده‌های افراد خارج از پرداخت مالیات است و نباید برای آنان جای نگرانی باشد.

قانون‌های مالیات در ایران سالیان سال است مورد انتقاد برخی از تحلیلگران اقتصادی قرار گرفته. اما در تازه‌ترین رخدادها این قوانین پرسروصدا دستخوش برخی از اصلاحیه‌ها توسط رئیس‌جمهور قرار گرفته است. در این موردنظر شما چیست؟

مشکلات در قانون مالیات از دیرباز در کشور ما وجود داشته است. مشکل اساسی که در ایران چه قبل و چه بعد از انقلاب وجود داشته این است که کشورهای همسایه ما با توجه به اینکه درآمدهای عمده خود را از طریق فروش نفت به دست می‌آورند زیاد روی قوانین مالیاتی خود کار نکرده‌اند. این موضوع پای ایران را نیز به میان آورده است.

قانون مالیات در تمام کشورهای توسعه‌یافته به خوبی رعایت می‌شود و افراد در جوامع توسعه‌یافته به نسبت درآمدهای‌شان و با شفافیت بالا مالیات پرداخت می‌کنند. این در حالی است که هنوز در مورد قوانین مالیاتی در ایران فرهنگ‌سازی مناسبی صورت نگرفته. افراد جامعه باید بدانند که دولت‌ها مالیات را دریافت می‌کنند که به طرح‌های عمرانی و هزینه‌های جاری مملکت کمک کنند چون در نهایت این مردم هستند که از خدمات ارائه شده دولت استفاده می‌کنند.

قانون مالیات می‌گوید هر فردی که درآمد بیشتری دارد باید پول بیشتری در جهت پرداخت مالیات بدهد و این موضوع در افراد حقیقی و حقوقی هیچ فرقی ندارد. در ایران برای وصول مالیات در ماه‌های تیر و خرداد باید اظهارنامه‌های مالیاتی به سازمان امور مالیاتی ارائه شود و افراد طبق ضریب مالیاتی که برای آنان تعیین می‌شود مالیات پرداخت می‌کنند.

این در حالی است که آمارهای ارائه شده در کل دنیا نشان می‌دهد حدود 90 درصد افراد مالیات‌هایشان را پرداخت می‌کنند اما این درصد در ایران به 10 درصد می‌رسد که آمار بسیار پایینی است. از این 10 درصد نیز بسیاری از آنها کارمندان رسمی دولت هستند. از سوی دیگر در ایران افراد حقیقی که از چند منبع مختلف درآمد کسب می‌کنند جزو فرارهای مالیاتی به حساب می‌آیند.

چرا در کشور ما فرارهای مالیاتی آمار بالایی دارد؟

به این دلیل که شناسایی مودیان در کشور ما بسیار سخت است و افراد شفافیت لازم در اظهارنامه‌های مالیاتی خود ندارند. این در حالی است که درصد اظهارنامه‌های حقیقی بسیار کم است. برخی از افراد اظهارنامه می‌دهند اما اعداد و ارقامی واقعی درآمد خود را بازگو نمی‌کنند و اصولاً به دلیل این اختلافاتی که وجود دارد فرارهای مالیاتی روزبه‌روز افزایش می‌یابد.

با این حال وزارت اقتصاد و دارایی در تازه‌ترین تصمیم خود به‌طور جدی می‌خواهد موضوع شفافیت فعالیت‌های اقتصادی را پیگیری و عملیاتی کند تا از این طریق بتواند مانع فرارهای مالیاتی بی‌شمار شود. اگر تمام افرادی که طبق قانون باید مالیات پرداخت کنند این کار را انجام دهند هم پیش‌بینی‌های دولت برای هزینه هایش انجام می‌شود و هم ابزارهای مختلف به دست می‌آید که با افراد متخلف برخورد شود.

اما موضوعی که بعد از شفافیت فعالیت‌های اقتصادی مطرح شد سرکشی به حساب‌های افراد است. برخی می‌گویند این کار نوعی سرک کشیدن به حساب‌های شخصی افراد است و پیامدهایی نیز خواهد داشت. در این موردنظر شما چیست؟

بله من هم با این موضوع موافق هستم و طبق قانون تنها با حکم دادستانی می‌توان به حساب‌های شخصی افراد سرک کشید، اما موضوع چک کردن حساب‌ها از سوی سازمان امروز مالیاتی این‌گونه نیست. دولت فقط می‌خواهد از این طریق افرادی را که درآمدهای آنچنانی دارند و فرارهای مالیاتی انجام می‌دهند شناسایی کند و این موضوع به هیچ عنوان ارتباطی با مالیات گرفتن از سپرده‌های‌شان ندارد. زیرا سپرده افراد مشمول مالیات‌دهی نمی‌شود.

باید این نکته را در نظر داشت که 42هزار میلیارد تومانی که دولت بابت یارانه‌های نقدی پرداخت می‌کند بسیار پردردسر است. آنان مجبور شده‌اند که با شناسایی افراد پردرآمدی که یارانه دریافت می‌کنند دست آنان را از یارانه‌ها کوتاه کنند، بنابراین از این طریق نیز می‌توانند افراد نیازمند را شناسایی کنند.

در اصلاح قانون جدید آیا جریمه‌ای برای فرارهای مالیاتی نیز در نظر گرفته شده است؟

ببینید از دیدگاه من زمانی که شناسایی افراد به‌درستی صورت بگیرد چه افرادی که معافیت داشته و چه افرادی که معافیت نداشته باشند باید اظهارنامه مالیاتی خود را ارسال کنند. عدم اظهارنامه به نوبه‌ خود جرم محسوب می‌شود و طبق قانون به‌راحتی می‌توان با این افراد برخورد کرد. بی‌عدالتی در قوانین مالیاتی ایران وجود دارد. به‌طور مثال کارمندان رسمی و حقوق‌بگیران قبل از دریافت حقوق‌های خود مالیات از فیش حقوقی‌شان کسر می‌شود اما در گوشه‌ای دیگر بسیاری از افراد با درآمدهای نجومی معاف مالیاتی‌اند یا جزو فراریان مالیات به حساب می‌آیند و البته از تمام خدمات ارائه شده همانند فردی که مالیات پرداخت می‌کند استفاده می‌کنند و این موضوع مصداق بی‌عدالتی است.

به نظر شما برای سروسامان دادن قوانین مالیاتی در کشور باید چه کاری انجام شود؟

فرهنگ‌سازی مهم‌ترین موضوع است. از دیدگاه من فرهنگ مالیاتی مقدم بر ابزار دریافتی است. با چماق و زورگیری نمی‌توان مالیات گرفت. زمانی که فرهنگ‌سازی مناسبی در جامعه شکل بگیرد برقراری عدالت مالیاتی نیز به وجود خواهد آمد. بی‌عدالتی‌های مالیاتی باید از طریق فرهنگ‌سازی برطرف شود. انگار وجدان پرداخت مالیاتی در ایران وجود ندارد. البته بر این باورم که باید برای افراد جامعه این شفاف‌سازی انجام شود که دریافت مالیات در کجای کشور هزینه می‌شود. زمانی که این شفافیت صورت بگیرد مردم هم متوجه می‌شوند که مالیات‌های پرداختی‌شان مورد استفاده خودشان قرار می‌گیرد.