سرمایه‌ای که ماندگار است

هنر ایرانی یکی از غنی‌ترین میراث هنری در تاریخ جهان بوده و دربرگیرنده بسیاری از رشته‌ها از جمله معماری، نقاشی، بافندگی، خوشنویسی و ... است. در این بین سرمایه‌گذاری روی اغلب شاخه‌های آن برای صاحب سرمایه به نوعی ارزش محسوب می‌شود چرا که هم منبعی برای کسب درآمد هنرمندان است و هم عاملی برای بقا یا رواج آن هنر می‌شود. از بین مجموع هنرها برخی از آنها جزو شاخه هنرهای اسلامی دسته‌بندی می‌شوند که از جمله هنرهای اسلامی می‌توان به تذهیب اشاره کرد. تذهیب مجموعه‌ای از نقش‌های بدیع و زیباست که نقاشان و مذهبان برای هرچه زیباتر کردن کتاب‌های مذهبی، علمی، فرهنگی، تاریخی، دیوان اشعار و قطعه‌های زیبای خط به کار می‌برند.

هنر تذهیب، نقاشی سنتی ایرانی است که در دوران صفویه مصور شده است به‌گونه‌ای که در دوران صفویه دین اسلام شکل محکم‌تری به خود گرفت و نقاشی تذهیب به‌عنوان حاشیه آیه‌های قرآنی و احادیث امامان، مورد استفاده قرار می‌گرفته است و تا به امروز این هنر جایگاه خود را حفظ کرده و در همه شهرهای ایران آثار آن و در برخی شهرها به‌صورت تخصصی دیده می‌شود. از استادان بنامی که به این هنر می‌پرداختند می‌توان استاد حسین بهزاد، استاد مصور ملکی، استاد رستمیان، استاد فقیهی، استاد کلانی و... را نام برد.

اگرچه در ایران اغلب هنرها از نظر مادی چندان سودآور نیست اما به هرروی برخی هنرها در ایران پرورش خوبی پیدا کرده و همیشه هم بحث سودآوری مادی حرف اول را نمی‌زند و گاهی تقویت یک هنر یا انتقال آن به سایر کشورها یا نسل‌های آینده می‌تواند انگیزه خوبی برای سرمایه‌گذاری در این هنرها باشد، گاهی با سرمایه‌گذاری اصولی روی کسب‌و‌کاری مشخص که کمتر به آنها پرداخته شده است حتی می‌توان آن را در سطوح بسیار بالا بسط و گسترش داد آنچنان که برندی را در دنیا به ثبت رساند و از آن بهره‌های بسیار جست.

«فرصت امروز» به سراغ یک زوج توانمند در هنر و صنعت تذهیب رفته است؛ زوجی که به مدت 15 سال خاک این صحنه را خورده‌اند. شهلا محبوبی که خود لیسانسه رشته بیولوژی است به دلیل حرفه و هنر همسر و علاقه‌مندی خودش وارد این کار شده و امروز از حرفه ای‌های تذهیب در اصفهان به شمار می‌آیند.

لطفا با عشق وارد شوید

محبوبی در خصوص شرایط ورود به بازار برای این کار می‌گوید: برای ورود به این بازار اول از هر چیزی عشق و علاقه لازم است سپس شما باید برای یادگیری این هنر با ورود به کلاس‌های آموزشی نقاشی را فرابگیرید. کلاس‌های آموزشی در اداره فنی‌حرفه‌ای، اداره صنایع دستی و کلاس‌های خصوصی وجود دارد که می‌توان با مراجعه به این مکان‌ها این هنر را فرا‌گرفت.  تقریبا به مدت سه ماه طول می‌کشد که هنرآموز با این هنر آشنا شود و شروع به کار کند ولی طی یک سال کاملا به این نقاشی مسلط می‌شود.

خانم محبوبی در خصوص مصارف این هنر می‌افزاید: غالب استفاده در داخل کشور است؛ در واقع این هنر با وجود عدم حمایتی که دارد، جایگاه خود را بین ایرانیان و مخصوصا هنردوستان دارد، این هنر بیشتر در اصفهان، شیراز و تهران دیده می‌شود که در اصفهان به‌صورت گسترده‌تر به آن پرداخته می‌شود، بخشی از کار هم به کشورهایی چون ترکیه و بخش ناچیزی هم به کشورهای عربی به‌صورت تجاری صادر می‌شود. البته به غیر‌ از ایران در کشورهای مسلمان دیگر هم مانند همین ترکیه و برخی کشورهای عربی خود به این هنر مشغولند که در نهایت از بازار ایران سرچشمه می‌گیرد.

هنرهای صادراتی

محبوبی می‌افزاید: یکی از مواردی که در این کسب‌و‌کار مغفول مانده است وجه صادراتی آن است، توجهی که به فرش ایرانی یا خطاطی ایرانی شده است اگر به این هنر هم شده بود شاید تاکنون جایگاه بسیار ویژه‌ای در دنیا برای خود کسب کرده بود. این هنر از جمله نمادهای هنر اسلامی است که با زیبایی و ظرافت می‌تواند به دنیا صادر شود.

وی در خصوص وضعیت قیمت و ارزش‌گذاری این محصولات، می‌گوید: در ایران نه تنها ارزش این هنر بلکه ارزش اکثر کارهای هنری بیشتر به‌صورت معنوی و لذتی است که شخص از نتیجه کار می‌برد اما قیمت این محصولات براساس نوع خاتم و نوع نقاشی متفاوت است و از 50 هزار تومان شروع می‌شود تا چندین میلیون ادامه دارد.

سرمایه‌ای نه چندان بالا

محبوبی در خصوص وضعیت و شرایط سرمایه‌گذاری در این کار می‌گوید: برای شروع این کار نیازمند رنگ و قلم مو و جعبه‌ها و قاب‌هایی که روی آن کار می‌شود، هستید که این جعبه‌های خاتم و قاب‌ها را می‌توان از فروشگاه‌ها تهیه کرد و به‌صورت کار فردی انجام داد. در غیر‌این صورت از کارگاه‌های خاتم‌کاری می‌توان جعبه و قاب تهیه کرده و روی آن نقاشی کنید و به واسطه‌ها بفروشید.

این هنرمند در خصوص فضای کافی برای شروع کار می‌گوید: متراژ کارگاه برای این نقاشی چندان مهم نیست و در فضای کوچکی شش متری هم می‌توان کار را شروع کرد حتی برخی از افراد که به‌صورت متفرقه مشغول به فعالیت در این کار هستند در منزل هم به انجام این هنر می‌پردازند. در نهایت برای تهیه مجوز با مراجعه به اداره صنایع دستی و طی مراحلی می‌توان مجوز تهیه کرد که هزینه زیادی دربرندارد. وی در خصوص مدت زمان بازگشت سرمایه اولیه می‌گوید: بسته به کاری که انجام می‌دهید و میزان کیفیت و کمیت کار قدری متفاوت است اما به‌طور میانگین سه ماه به بالاتر طول می‌کشد که سرمایه اولیه شما بازگردد.

توریست‌ها، خریداران بالقوه

محبوبی معتقد است: یکی دیگر از المان‌های مهم در سود‌آوری و فروش شما منطقه‌ای است که محصول در آن به فروش می‌رسد چرا که بخش اعظم این کالاها توسط توریست‌ها و مسافران خریداری می‌شود، به بیانی در شهرهایی مانند اصفهان، تهران و شیراز این محصولات فروش بیشتر و بهتری دارند.

جای خالی کمک‌های دولتی

محبوبی عملکرد و حمایت دولت را در خصوص نشر محصولات، صادرات آنها یا سایر پشتیبانی‌ها ضعیف برآورد کرده و می‌افزاید: تنها کاری که دولت برای هنرمندان این عرصه انجام داده، بیمه کردن هنرمندان بود و دادن وام خوداشتغالی که البته مبلغش بسیار ناچیز است و به دردسر‌ها و درگیری‌هایش نمی‌ارزد که هنرمند بخواهد آن را دریافت کند.

چراغی روشن نیست

محبوبی همچون سایر هنرمندان این عرصه معتقد است: اگر اوضاع به شکل کنونی پیش برود آینده چندان روشنی برای این هنر در ایران متصور نیستم و می‌افزاید: عدم حمایت‌های لازم از این هنر در راستای تبلیغات بین‌الملل و صادرات این نقاشی‌ها، از مهم‌ترین دلایل آینده مبهم این کسب‌و‌کار است البته افت تعداد توریست در بسیاری از شهرهای کشور هم از دلایلی است که اجازه نمی‌دهد چندان به آینده خوشبین بود.

توصیه‌ای هوشمندانه

محبوبی در توصیه به علاقه‌مندان این هنر می‌گوید: توصیه‌ای که من برای افراد تازه‌کار می‌توانم داشته باشم این است که روی این هنر برای تامین خانواده و گذران زندگی تا زمانی که حرفه‌ای نشده‌اند حساب نکنند. سعی کنند شغل ثابتی در نظر بگیرند و در وقت فراغت این هنر را فراگیرند و در واقع به‌عنوان یک شغل دوم یا کار جانبی به آن بپردازند.