سراب سود بالا در صنایع پایین‌دستی پتروشیمی

توسعه پایین‌دستی صنعت پتروشیمی در حالی در قالب برنامه‌های مختلف از سوی شرکت ملی صنعت پتروشیمی در حال انجام است که سرمایه‌گذاران آن با توجه به شرایط حاکم رغبتی برای ورود جدی به آن ندارند زیرا از نظر فعالان این بخش برنامه توسعه‌ای این صنعت سرابی بیش نیست. در حال حاضر، توسعه بالادستی پتروشیمی در کشور با سرعت زیاد در حال انجام است اما به دلیل سیاست‌گذاری‌های نادرست زنجیره صنعت پتروشیمی در کشور تکمیل نشده است. به‌طوری که نیازهای کشور در بخش پایین‌دستی با وجود خوراک همچنان از خارج کشور تامین می‌شود. شرایط به‌گونه‌ای است که تامین این مواد از خارج کشور ارزان‌تر از داخل برای مصرف‌کننده تمام می‌شود که این خود موید سیاست‌گذاری نادرست در این صنعت است.

سود در بالادستی پتروشیمی است نه پایین‌دستی

محمود صداقت، مدیرعامل شرکت ویستا بست و از فعالان بخش‌خصوصی در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «بارها از سوی فعالان بخش‌خصوصی پایین‌دستی پتروشیمی اعلام شده که سود بالا در این صنعت در بالادستی است. علت واقعی این مسائل نیز به وفور از سوی ما اعلام شده که نخست قیمت بالای خوراک است و سپس سیاست‌گذاری مسئولان امر در این حوزه از جمله وزارت صنعت، معدن و تجارت است.» وی با بیان اینکه نمی‌توان پذیرفت که طرح‌های توسعه‌ای شرکت ملی صنعت پتروشیمی برای پایین‌دستی این صنعت سودده خواهد بود، می‌افزاید: «ریسک سرمایه‌گذاری در این صنعت بالاست و نگرانی در بازگشت سرمایه نیز وجود دارد. اگر مسئولان نفتی کشور از سود بالا حرف می‌زنند بدون‌شک متعلق به بالادستی صنعت پتروشیمی است. اگر پایین‌دستی سودآور بود باید این صنعت در این بخش نیز از توسعه قابل قبولی برخوردار بود.»

اما در این میان مرضیه‌شاهدایی، مدیر طرح‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی ‌ایران با تاکید بر اینکه آینده از آن سرمایه‌گذاران صنعت پتروشیمی است زیرا سود بالایی در آن وجود دارد، به «فرصت امروز» می‌گوید: «با وجود خوراک کافی برای رشد صنعت پتروشیمی درآمد کشور از این محل بسیار زیاد خواهد بود. البته با توجه به اینکه پایین‌دستی پتروشیمی به تکنولوژی خاصی نیاز ندارد توسعه در این بخش به سرعت صورت خواهد گرفت.»

بازگشت 50 درصدی سرمایه در پایین‌دستی پتروشیمی

وی بـا بـیـان ایـنـکه مـعـتـقـدم پـایـین‌دستی پتروشیمی سودآور است و با نظر سرمایه‌گذاران در این بخش موافق نیستم، می‌افزاید: «شاید بسیاری از سرمایه‌گذارانی که در بخش پایین‌دستی محاسبه‌ درستی از شرایط و سودآور بودن پایین‌دستی پتروشیمی‌ها ندارند، این‌گونه نظر می‌دهند. براساس برآورد طرح‌های پایین‌دستــی پتروشیمی توسط شرکت ملی پتروشیمی، بازدهی سرمایه در این بخش از صنعت پتروشیمی بین 15تا 40 و حتی 50 درصد متغیر است و کافی است با مراجعه به ما اطلاعات دقیقی کسب کنند برای نمونه بدانند که براساس خوراک پلی اتیلن چه واحد پایین‌دستی را بزند که سودآور باشد.»

اما نکته جالب در بخش سرمایه‌گذاری برای پایین‌دستی پتروشیمی اینجاست که صاحبان پتروشیمی‌های با سهامی‌عام به سرمایه‌گذاری در این حوزه علاقه‌ای ندارند. عادل نژادسلیم، مدیرعامل شرکت هلدینگ خلیج فارس پیش از این به «فرصت امروز» گفته بود: «معتقدم صنایع تکمیلی پتروشیمی ‌بسیار سودده است و بیش از صنایع بالادستی سود واقعی دارد. اما هلدینگ خلیج فارس تمایلی برای ورود به سرمایه‌گذاری در حوزه پایین‌دستی ندارد.»

در این ارتباط خداوردیان عضو هیات‌مدیره پتروشیمی دهدشت با سهامی‌عام به «فرصت امروز» می‌گوید: «تاکنون چندین طرح مخالف را برای توسعه پایین‌دستی پتروشیمی توسط کارشناسان و مشاوران اقتصادی پیگیری کردیم که متاسفانه در نهایت به این‌جا رسیدیم که در این بخش ورود نکنیم.»

بازگشت سرمایه کمتر از 20 درصد

وی با بیان اینکه به دلیل نبود بازگشت سرمایه کافی کمتر سرمایه‌گذاری تمایل دارد در این صنعت ورود جدی کند، می‌افزاید: «وقتی طرحی کمتر از 20درصد بازگشت سرمایه‌ دارد چگونه می‌توان امیدوار بود که در آن سرمایه‌گذاری شود. پایین‌دستی پتروشیمی توسط بخش خصوصی توسعه می‌یابد. تعدادی از پایین‌دستی پتروشیمی که در گذشته راه‌اندازی شده است به دلیل بازده نبودن عملا کاری نمی‌توانند انجام دهند. چگونه انتظار می‌رود که با این شرایط دوباره در این بخش سرمایه‌گذاری شود.»

دیدگاه مسئولان پتروشیمی با سهامی عام و دولتی بر این اساس است که این صنعت در کشور در حال حاضر برای سرمایه‌گذار سودآور نیست. در همین ارتباط، رمضان اولادی مدیرعامل پتروشیمی کاویان با سهامی خاص نیز نظر مشابه دارد و به «فرصت امروز» می‌گوید: «توسعه پایین‌دستی باید در کشور صورت گیرد اما با شرایط کنونی این امر امکان‌پذیر نیست، مگر اینکه طرح‌ها به‌گونه‌ای باشد که پایین‌دستی سودآور شود بخش‌خصوصی باید مطمئن شود که سرمایه آن از بین نمی‌رود و بازگشت سرمایه خوبی دارد.»

با این وجود، باید طرح‌های توسعه‌ای شرکت ملی پتروشیمی از جذابیت بالایی برخوردار باشد و تمامی جوانب در آن لحاظ شود تا سرمایه‌گذار بتواند در صنعت پایین‌دستی پتروشیمی ورود کند.