زمین‌خواران در كمین اراضی پایتخت

سقوط ایران 140 شركت هسا در خیابان‌های اطراف مهر‌آباد بار دیگر زنگ خطری را به‌صدا درآورد كه سال‌ها به فراموشی سپرده شده بود و نبود یك راه حل قطعی آن را به بایگانی فرستاده است. طبق قوانین بین‌المللی كه ایران نیز باتوجه به عضویت در ایكائو ملزم به انجام آن است حریم متصل به باند فرودگاه‌های مسافرتی از انجام هرگونه ساخت‌و‌ساز منع شده‌اند. طرح ساخت فرودگاه در مناطق اطراف شهر و ایجاد یك حدفاصل منطقی بین مناطق شهری و فرودگاه‌های پرتردد نیز در كنار حفظ حریم شهر به رعایت این قوانین نظر دارد. 

فرودگاه مهرآباد تهران اما به‌عنوان اصلی‌ترین مركز رفت‌و‌آمد پروازهای داخلی كشور از این قاعده مستثناست. ساخت‌و‌سازهای گسترده در محدوده طرشت و رسیدن نوار ساختمان‌های چندین طبقه به آستانه فرودگاه باعث شده عملا تیك‌آف هواپیما در مهر‌آباد بر فراز ساختمان‌های مسكونی انجام شود.  اشكال كار اما جایی است كه هیچ سازمانی مسئولیت تامین مجوز ساخت‌و‌سازهای طرشت را برعهده نمی‌گیرد و این یعنی طرشت قربانی یك زمین‌خواری بزرگ شده است.  مهر‌آباد به‌عنوان یكی از قدیمی‌ترین مراكز اقتصادی تهران در زمانی ساخته شد كه هنوز هیچ ساخت‌و‌ساز محسوسی در اطراف میدان آزادی مشاهده نمی‌شد.  

كارشناسان فعال در طراحی و برنامه‌ریزی برای ساخت این پروژه بزرگ بعدها رسما اعلام كردند كه نه تنها در فرودگاه مهر‌آباد خبری از مجوز ساخت‌و‌ساز عمرانی مطرح نبوده كه حتی با توجه به پیگیری‌های انجام شده از سوی برنامه ریزان به منظور رعایت حریم قانونی فرودگاه هیچ نهادی اجازه تامین مجوز برای ساخت‌و‌ساز در این محدوده را نداشته است.  زمین خواری در تهران اما تنها محدود به حوزه بزرگی مانند طرشت نیست و در اطراف این شهر بزرگ بارها ساختمان‌ها، برج‌ها و مجتمع‌هایی سربرآورده‌اند كه به طور رسمی از سوی هیچ نهادی تعیین تكلیف نشده و عملا به شكل قارچ گونه سرتاسر شهر را گرفته‌اند.  خبر نامعلوم بودن سرنوشت 150 هكتار از اراضی بالای منطقه اوین تهران نیز كه اخیرا از ورود بازرسی كل كشور به آن سخن گفته می‌شود نشان از آن دارد كه تهران با توجه به تعیین تكلیف شدن مناطق بسیاری از محدوده شهری و برون شهری آن و البته نظارت‌های چند جانبه همچنان به‌عنوان یكی از اهداف اصلی زمین خواران مطرح و قابل پیگیری است. 

 زمین خواری 630 هكتاری 

با وجود طرح‌های مختلف  طرح شده از زمین‌خواری در شهر و استان تهران اما هنوز محدوده طرشت به‌عنوان یكی از اصلی‌ترین قربانیان این حوزه شناخته می‌شود. افزایش قابل توجه تقاضای تهرانی‌ها برای خرید و ساكن شدن در خانه‌های مناطق غربی شهر باعث شده در كنار گسترش یافتن حوزه‌های شمالی میدان آزادی منطقه جنوب غرب آن نیز مورد اقبال قرار گیرد و زمین‌خواران با استفاده از ارتباطاتی كه داشته‌اند بتوانند برای خود یك حوزه امن و سودآور در طرشت به وجود آورند.  

فریبرز واحدی، مدیر كل راه و شهرسازی استان تهران چندی قبل با اشاره به زمین‌خواری 630 هكتاری در اراضی طرشت اعلام كرد: بخشی از این اراضی از سوی فردی نزدیك به دو دهه قبل باتوجه به ارتباطات مخصوص خود سند زده شده و به شكل خرد در بین متقاضیان فروخته شده است.  هر چند به گفته واحدی، در این رابطه پیگیری‌های قانونی در حال انجام بوده و محاكم قضایی به دنبال ابطال اسناد صادر شده دراین حوزه هستند اما باتوجه به ساخت‌و‌سازهای گسترده در منطقه طرشت و فروش واحدهای مسكونی مختلف به شكل كوچك بین سرمایه‌گذاران خرد مشخص نیست كه این زمین‌خواری چگونه كنترل خواهد شد.  

واحدی به یك پروژه زمین‌خواری بزرگ دیگر در شهر تهران مربوط به منطقه قلعه سلیمان خان نیز اشاره كرده و مساحت مربوط به این زمین خواری را بیش از هشت‌میلیون متر مربع تخمین زده است.  این مجموعه نیز از سوی دولت به‌عنوان اراضی ملی شناخته می‌شود و با ارائه دادخواست مراحل تغییر سند آن پیگیری می‌شود. هرچند با فعالیت گسترده قوه قضاییه و سازمان‌های ذی‌ربط محدوده‌های مختلفی كه تحت كنترل زمین‌خواران در آمده‌اند بارها شناسایی و به دولت تقدیم شده است اما همچنان با وجود برخی امكانات دورزدن قانون، افرادی كه توان سوء‌استفاده از فضای موجود را دارند اقدامات برای تصرف غیر‌قانونی زمین‌های استان را ادامه می‌دهند.  

مسئله‌ای كه هر چند اعضای شورای شهر تهران با جدیت نسبت به آن واكنش نشان می‌دهند اما نبود طرح‌های مدون و پیگیری قاطع باعث شده عملا شورای شهر از وضعیت برخی ازاین پروژه‌ها دور بماند.  اسماعیل دوستی، عضو شورای شهر تهران در گفت‌وگو با «فرصت امروز»، با اشاره به پیگیری‌های گسترده صورت گرفته برای مقابله با زمین‌خواران در استان تهران اظهار كرد: هر چند به دلیل گستردگی ساخت‌و‌سازها در شهر و تعیین تكلیف شدن بسیاری از اراضی موجود آن عملا راه برای سوء استفاده افراد به‌شدت محدود است اما متاسفانه برخی با استفاده از شرایط موجود نسبت به دور زدن قانون اقدام می‌كنند. البته اقدامات مثبت و غیر‌قابل انكار قوه قضاییه و دادگاه ویژه زمین‌خواری ضربه‌های محكمی را به این مسئله وارد كرده است.  

به گفته دوستی، هر چند بحث اراضی طرشت مربوط به سال‌ها پیش می‌شود و هنوز گزارش مدونی از آن در شورای شهر تهران قرائت نشده اما قطعا در صورت اثبات این مسئله و ارائه گزارش اعضای شورا مانند دیگر مصادیق موجود با آن برخورد كرده و اجازه ادامه یافتن تملك آن را نمی‌دهند. حتی اگر نیاز باشد از مدیر كل راه و شهرسازی استان تهران برای ارائه گزارش‌های لازم دعوت خواهد شد.  دوستی تاكید كرد: صدور پروانه ساخت‌و‌ساز در تهران طبق قوانین مصوب شهری اجرایی می‌شود و دستگاه‌های ذی‌ربط باید طبق مسئولیت‌های خود پیگیری‌های لازم در این زمینه را انجام دهند. قطعا دور زدن قانون در تصرف زمین‌هایی كه متعلق به مردم است تحمل نخواهد شد و شورا به‌شدت با آنها برخورد خواهد كرد.  

با وجود اینكه در سال‌های گذشته بسیاری از باندهای زمین‌خواری در سرتاسر كشور كشف شده و نسبت به كنترل آنها اقدامات گسترده‌ای صورت گرفته اما همچنان جولان زمین‌خواران حتی در كلانشهری مانند تهران ادامه دارد. تملك غیر‌قانونی زمین‌های گسترده طرشت كه حالا نه به‌عنوان یك زمین‌خواری كه به‌عنوان یك تهدید جدی برای ساكنان آن شناخته می‌شود تنها گوشه‌ای از مواردی است كه از سوی افرادی كه به قانون پشت كرده‌اند اتفاق افتاده است.  هر چند هیچ نهادی در مقابل زمین‌خواری روی خوش نشان نداده اما هنوز نمی‌توان از ریشه‌كن شدن این مسئله سخن گفت.