رکود بازار مسکن نزدیک به خط پایان

بعد از چند ماه بلاتکلیفی سرانجام وزارت راه و شهرسازی نخستین اظهارنظر قطعی خود درباره آینده بازار مسکن را ارائه کرد، اظهارنظری که هرچند در بطن آن باز هم نوعی محافظه‌کاری دیده می‌شود اما امید زیادی به پایان عصر رکود دارد. پس از آنکه مقاومت بازار مسکن در مقابل تغییرهای جدید عملاً باعث شد بسیاری از تصورات برای بازگشت رونق به این بازار دچار دگرگونی شود و هرچند بهار 94 به عنوان آغاز عصر رونق در نظر گرفته شده بود عملاً اتفاق خاصی در بازار نیفتاد، حالا صحبت‌ها از بهاری دیگر مطرح شده است و این بار احتمالا آغاز سال آینده با خود رونقی جدید به همراه می‌آورد.

نگاه مثبت فعلی یک فرق جدی با آنچه در گذشته مطرح می‌شد دارد و آن وجود ارزیابی نسبی وزارت راه از نحوه اجرایی شدن پروژه‌هایی است که از سال قبل آغاز شده است. در بهار سال جاری طرح‌های حمایتی دولت در نقطه آغاز قرار داشتند. وام بافت‌های فرسوده تازه تصویب شده بود، وام 80میلیونی در گیرودار تصویب نهایی قرار داشت و مذاکرات هسته‌ای نیز طولانی شده به ماه‌های آینده رسیده بود، این عدم ثبات در کنار تردیدهای جدی خانه سازان و خریداران باعث شد عبور از دوران رکودی با تردیدهای جدی رو به رو شود.

با گذر از آن زمان حالا مظاهریان، معاون امور مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی صحبت از آغاز دوره‌ای جدید در مسکن کرده و احتمال خروج از رکودی که در آینده نزدیک وجود دارد. وی گفته «رصد ما از معاملات مسکن و شرایط بازار این است که در شش ماه آینده بازاری آرام پیش‌روی حوزه مسکن خواهد بود و نوسانات قیمتی در این حوزه نخواهیم داشت. بدین معنا که این روند در ادامه شش ماهه نخست سال تا پایان سال ۹۴ نیز ادامه می‌یابد و جهش قیمت و تکانی را شاهد نخواهیم بود. این آرامش نسبی با امیدواری‌هایی همراه است. امیدواریم با بسته‌های جدید اقتصادی که برای خروج از رکود در نظر گرفته شده سرمایه‌گذاری بیشتری در بخش مسکن صورت بگیرد و این اقدام آغازی برای خروج از رکود بازار مسکن است.»

صحبت‌های جدید مظاهریان نشان از آن دارد که وزارت راه و شهرسازی نخستین ارزیابی‌های خود را نهایی کرده و شاید دو نتیجه داشته باشد؛ نخست اینکه امید چندانی به ایجاد تغییر در شرایط بازار در سال جاری وجود ندارد و احتمالا همین آرامش فعلی در آینده نیز ادامه خواهد یافت. نتیجه دوم اما رسیدن موج جدیدی از رونق در ماه‌های آینده خواهد بود. آینده‌ای که در چارچوب بسته‌های حمایتی دولت و البته در نظر گرفتن نظرات کارشناسان امکان‌پذیر است.

قدرت بخشی به بانک‌ها، برخورد با سفته بازی

یک کارشناس بازار مسکن معتقد است اصلی‌ترین مشکلی که بازار مسکن در ایران با آن دست و پنجه نرم می‌کند نبود قدرت خرید در بین مردم است و بانک‌ها مهم‌ترین بازیگر در این عرصه خواهند بود. شهریار شقاقی در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز»، تصریح کرد: در بسیاری از نقاط دنیا مسئله خرید خانه برای مردم حل شده است. زیرا زمانی که یک ملک انتخاب شد بانک حدود 80 تا 90 درصد آن را وام می‌دهد و سودی کم و بازپرداختی طولانی را برای مشتری خود در نظر می‌گیرد. در ایران اما کار هیچ شباهتی به این تجربه ندارد. بانک حتی نمی‌تواند 50 درصد قیمت خانه را وام بدهد و تسهیلات موجود نیز با سودی زیاد و مدت زمان کوتاه ارائه می‌شوند. به اعتقاد وی، اینکه به بانک‌ها قدرت حمایت از بازارهای خرید داده شود و راه برای‌شان باز شود نکته‌ای مهم و اساسی است.

شقاقی برخورد با نگاه سرمایه محور به بازار خانه را دومین نکته مهم در آینده بازار مسکن دانسته و معتقد است تا زمانی که عده‌ای از مردم به خانه به چشم یک کالای سودآور نگاه می‌کنند بازار با مشکلات جدی مواجه است. دولت باید تلاش کند این نگاه سرمایه محور و البته فعالیت سفته‌بازان را کنترل کند و به این ترتیب تنها به خرید و فروش‌هایی مجال دهد که ارزش واقعی داشته و نیاز مردم را پوشش می‌دهند.

در بین سرمایه‌گذاران بازار اما آنچه اولویت اصلی ماه‌های آینده به حساب می‌آید لزوم نهایی شدن طرح‌های دولتی در آینده نزدیک است. ایرج رهبر، عضو هیات مدیره کانون انبوه‌سازان، در گفت و گو با «فرصت امروز» به طرح‌هایی مانند احیای بافت‌های فرسوده و مسکن اجتماعی اشاره کرد و گفت: دولت در ماه‌های گذشته مانند وضعیتی که سرمایه‌گذاران داشتند بسیاری از طرح‌های خود را نگه داشت تا اوضاع آینده اقتصادی روشن شود. حالا که بخشی از این نگرانی‌ها حل شده لزوم توجه جدی به طرح‌های بزرگ احساس می‌شود.

وی ادامه داد: ‌ساخت 300هزار واحد بافت فرسوده یا چند هزار خانه در قالب مسکن اجتماعی می‌تواند هم به دسترسی اقشار ضعیف جامعه به خانه کمک کند و هم سرمایه‌گذاران را بار دیگر به این عرصه وارد کند. رهبر خاطرنشان کرد: ‌در سال‌های گذشته مشکلات موجود در اقتصاد ایران برای خانه‌سازان اوضاع را سخت کرد اما اگر دولت بتواند قدری شرایط کلی اقتصاد را مدیریت کند آنگاه مسکن به عنوان یکی از اصلی‌ترین بخش‌های اقتصاد ایران می‌تواند بار دیگر به حرکت در آید. نگاه مثبت مظاهریان این امید را در دل خانه‌سازان و خریداران خانه به وجود آورده که روزهای آغازین سال 95 با رونق نسبی همراه باشد، امیدی که تاکنون چندبار به تأخیر افتاده و این بار شاید با بهبود ارزیابی‌ها از بازار عملیاتی شود.