روزهای تلخ بازار نفت

در هر شرایطی ایران نفت بیشتری را تولید خواهد کرد چرا که باید درآمد از دست رفته خود در این مدت را جبران کند. ایران به‌عنوان کشور تولید‌کننده نفت پس از مدت‌ها انزوای اقتصادی در بدترین موقعیت وارد بازار می‌شود. تحریم‌های دردناکی که توسط غرب علیه ایران گذاشته شده بود برای سال‌ها اقتصاد این کشور را به ویرانی کشاند و نرخ تورم و بیکاری را در این کشور افزایش داد. اکنون بارقه‌ای از امید برای ایران نمایان شده‌است. توافق تاریخی میان ایران و کشورهای غربی (ایالات متحده آمریکا و متحدانش) راه را برای برداشتن تحریم‌ها علیه ایران باز کرده‌است. اگر این توافق مورد تایید واقع شود ایران می‌تواند نفت خود را به کشورهای غربی صادر کند و درآمدهای نفتی را که به‌شدت به آنها نیاز دارد، دوباره به دست بیاورد.

اما نکته اینجاست که بهای نفت به‌شدت سقوط کرده و ممکن است مدت‌ها در این وضعیت باقی بماند. بهای شاخص نفت خام آمریکا در روز پنجشنبه به 41 دلار و 21 سنت در ازای هر بشکه رسید. این قیمت کمترین میزان بهای نفت دبلیوتی‌آی از اوایل سال 2009 تاکنون به شمار می‌رود و نسبت به ماه ژوئن سال گذشته 60 درصد کمتر است. این کاهش شدید بهای نفت به تمام کشورهای صادرکننده نفت خام در دنیا آسیب وارد کرده‌است. اقتصاد ایران از آنجا که سال‌ها در تحریم قرار گرفته بود، به پایین‌ترین سطح خود رسیده‌است. شاید صادرات جدید نفت خام نتواند پول زیادی برای این کشور با خود به ارمغان بیاورد اما قطعا وضعیت این کشور را نسبت به جایی که اکنون قرار دارد بهتر خواهد کرد. در هر شرایطی ایران نفت بیشتری را تولید خواهد کرد چرا که باید درآمد از دست رفته خود را در این مدت جبران کند. 

هلیما کرافت، رییس موسسه سرمایه‌گذاری آربی‌سی و تحلیلگر حوزه انرژی می‌گوید: «ایران وارد بازی بزرگی شده‌است. آنها با نوعی احساس انتقام به بازار بازخواهند گشت.»

ایران به قیمت بالای نفت نیاز دارد

یکی از مشکلات ایران، بودجه است. براساس تحلیل داچ بانک در سال 2014، ایران برای اینکه بودجه خود را تراز کند به نفت 130دلاری یا حتی بیشتر نیاز دارد. این میزان بسیار بیشتر از قیمتی است که در فهرست بودجه روسیه، عربستان سعودی و حتی کشورهای کوچک‌تر نظیر کویت و امارات متحده عربی وجود دارد. یکی از دلایلی که ایران به قیمت بیشتر نفت نیاز دارد این است که این کشور دومین کشور پرجمعیت منطقه به شمار می‌رود و هزینه برنامه‌های اجتماعی آن بسیار بالاست.

توافق ایران می‌تواند مازاد عرضه نفتی را افزایش دهد

اما اضافه کردن نفت به بازار جهانی نفت خام در حالی‌که قیمت‌ها به دلیل مازاد عرضه به کمترین میزان خود در شش سال گذشته رسیده‌است می‌تواند اوضاع را از این بدتر کند. همین حالا هم با چنان مازاد عرضه‌ای مواجه هستیم که برای کشاندن بهای نفت به پایین‌ترین سطح ممکن کافی است. ایران تنها به این مازاد عرضه اضافه خواهد کرد. کرافت می‌گوید: «تصور ما این است که بازار نفت چند هفته بد و دردناک را در پیش خواهد داشت.» البته آینده در ایران به‌صورت کلی روشن‌تر به نظر می‌آید. واضح است که ایران بدون تحریم‌ها بهتر از ایران با تحریم‌ها خواهد بود و مهم نیست که این نفت در کجا معامله می‌شود. برداشته شدن تحریم‌ها بدون شک کمک بزرگی به اقتصاد این کشور خواهد کرد.
لازم است به خاطر داشته باشیم که ایران بیش از نفت و گاز است. این کشور نسبت به بسیاری از رقبای خود اقتصاد گوناگون‌تری دارد. بخش‌هایی نظیر بهداشت و سلامت، اقتصاد و تولید در دوران پس از تحریم‌ها شرایط بهتری خواهند داشت.

نفت ارزان می‌تواند سرمایه‌گذاری در میدان‌های نفتی را ارتقا ببخشد. اما نفت ارزان می‌تواند سرگیجه‌های جدی برای ایران به همراه داشته باشد. براساس اطلاعات به دست آمده از فیلیپ چلادک تحلیلگر نفتی بلومبرگ، بیش از نیمی از میدان‌های نفتی ایران 70 سال سن دارند. این میدان‌های پیر برای اینکه خوب عمل کنند باید ارتقا داده شوند. به همین دلیل است که تحلیلگران نسبت به ادعای ایران مبنی بر افزایش یک میلیون بشکه‌ای میزان تولید نفت پس از برداشته شدن تحریم‌ها مشکوک هستند. مت‌بی، ‌تحلیلگر ژئوپلیتیک شرکت استراتفور می‌گوید: «آنها به سرمایه‌گذاری در میدان‌های جدید نیاز دارند. در شرایط فعلی آنها به پول نقد نیاز دارند؛ مثل همه.» اما شاید ایران نتواند زیاد روی شرکت‌های بزرگ غربی برای به‌روزرسانی این میدان‌ها حساب باز کند. چرا که این شرکت‌ها خودشان تا بدین‌جا هم به دلیل کاهش شدید بهای نفت با مشکل مواجه شده‌اند. شاید غول‌های نفتی به این نتیجه برسند که سرمایه‌گذاری در کشوری مثل ایران با این شرایط قیمت نفت ریسکی و پرخطر است و ارزش چندانی ندارد. بی‌ می‌گوید: «این مسئله می‌تواند به ایران بسیار لطمه بزند.»

دیگر تحلیلگران معتقدند، شرکت‌های انرژی نمی‌توانند در برابر سلطه ایران بر منطقه که 9‌درصد از ذخایر اثبات‌شده نفتی خاورمیانه و 18‌درصد از ذخایر گازی آن را در اختیار دارد مقاومت کنند. شرکت‌های نفتی اصلی اروپایی نظیر رویال داچ‌شل و انی در سال جاری با مقامات ایرانی دیدار کردند و درباره برنامه‌های تجاری این کشور گفت‌وگو کردند. برخی نیز اعتقاد دارند که عربستان سعودی با پایین نگه داشتن بهای نفت تلاش می‌کند در کارهای ایران به‌عنوان رقیب دیرینه خود در منطقه اختلال ایجاد کند. دیوید کوتوک رییس موسسه سرمایه‌گذاری کامبرلند ادوازر می‌گوید: «بهترین سلاح سعودی‌ها بهای پایین نفت است. آنها آنقدر ذخایر ارزی دارند که فعلا در این شرایط دوام بیاورند.»