دیوار رکود مسکن ترک برمی دارد؟

رکــود طولانی‌مـدت و همه‌جانبه‌ای که در طول سال‌های گذشته گریبان بزرگ‌ترین بازار اقتصادی ایران را گرفته و در مقابل هر عامل تحریک‌کننده جدید می‌ایستد، بسیاری از تصمیم‌های ابتدایی برای بازگرداندن رونق به بازار را تغییر داده و دولت را مجبور کرده در زمین بازی محدود خود تمام گزینه‌های موجود را به طرح‌هایی زودبازده تبدیل کند. برنامه‌ریزی برای عبور از رکود مسکن که در ماه‌های پایانی سال گذشته نخستین تصمیم‌های جدی دولت را پی داشت، با گذشت نزدیک به یک سال هنوز در بازار مسکن تاثیری جدی از خود به جا نگذاشته و این موضوع باعث شده وزارت راه و شهرسازی و بانک مسکن در کنار هم بار دیگر به تسهیل شرایط وام خرید خانه دست بزنند. 

هرچند بانک‌های عامل در پرداخت وام 60‌میلیون تومانی خانه هنوز عملکردی جدی نداشته‌اند و محدودیت‌ منابع مالی را اصلی‌ترین مانع بر سر اجرایی شدن مصوبه شورای پول و اعتبار می‌دانند اما بانک مسکن که با پیگیری‌های وزیر راه و شهرسازی بناست در آینده‌ای نزدیک با تغییر رویکرد به بانکی توسعه‌ای در خدمت اهداف تامین مسکن مردم تبدیل شود رویه‌ای جداگانه در پیش گرفته و نتایج ابتدایی آن در شرف نمایان شدن قرار دارد.

پس از موافقت با افزایش وام خرید خانه از 35 به 60‌میلیون تومان، بانک مسکن چند روز قبل رسما اعلام کرد که پرداخت وام 80‌میـلـیون تومانی خانه از طریق سرمایه‌گذاری در صندوق پس‌انداز یکم مسکن را آغاز کرده است. براساس اعلام این بانک با امکان تجمیع حساب صندوق پس‌انداز مسکن یکم با یکی از حساب‌های تعهدی بانک از جمله حساب صندوق پس‌انداز مسکن یا حساب پس‌انداز جوانان، زمان سپرده‌گذاری برای دریافت وام 80 میلیونی کاهش یافته و ظرف شش ماه قابل پرداخت است. از‌این‌رو نخستین گروه از سپرده‌گذاران صندوق پس‌انداز مسکن توانسته‌اند وام خود را دریافت کنند. 

این در شرایطی است که طبق مصوبه اولیه برای دریافت این وام به حداقل یک سال سپرده‌گذاری احتیاج بود و انتظار این می‌رفت که نخستین تسهیلات در خرداد سال آینده از راه برسند. این تغییر جدید پس از دو تغییر عمده دیگری بود که چند ماه قبل اتفاق افتاد و براساس آن از یکسو شرط تاهل حذف شد و از سوی دیگر سهم مراکز استان‌هایی که جمعیتی کمتر از 200‌هزار نفر داشتند به دامنه وام 60 میلیونی اضافه شد. هرچند مشخص نیست تعداد افرادی که با شرایط جدید بانک مسکن توانایی دریافت وام‌های‌شان پیش از پایان سال را دارند چه میزان در بازار تاثیر خواهد گذاشت اما صرف شوک ورود این وام‌ها برخی از کارشناسان را امیدوار کرده که تحولی مثبت در بازار رقم بخورد، هرچند همچنان تمام تحلیل‌ها رنگ احتیاط دارد.

امید به تغییر با وجود تردید

عضو هیات‌مدیره کانون سراسری انبوه‌سازان معتقد است بالا بودن رقم تقاضا در بازار مسکن در قیاس با تعداد محدود وام‌های جدید امیدواری نسبت به تاثیر‌گذاری جدی این وام‌ها را کاهش می‌دهد اما با این وجود در صورت تداوم یافتن روند تخصیص این وام‌ها می‌توان به تاثیر‌گذاری آنها امیدوار بود.

ایرج رهبر در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز» تصریح کرد: براساس آمارهای ارائه شده کل تعداد وام‌های در نظر گرفته شده در قالب طرح فعلی حدود 82‌هزار فقره است و این در شرایطی است که بازار مسکن ایران در طول سال‌های گذشته تقاضای انباشت شده‌ای نزدیک به یک‌میلیون و 500‌هزار واحد دارد. این فاصله‌ باید با سیاست‌هایی اثر‌گذار پر شود. وی افزود: اگر دولت محدودیت ارائه تسهیلات جدید را برطرف کند و با گزینه‌هایی مختلف، به شکلی مداوم تسهیلات خرید خانه به مردم ارائه شود، می‌توان انتظار داشت در قدرت خرید مردم تاثیر گذاشته و رکود را کم کند. در غیر‌این صورت رکود همه‌جانبه طولانی‌مدت به‌راحتی میدان را خالی نخواهد کرد.

کیوان شادمان، کارشناس اقتصاد مسکن نیز در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز» از امیدواری به بهبود اوضاع بازار مسکن در ماه‌های آینده سخن گفت و اظهار کرد: قطعا هر وام جدیدی که از سوی دولت به بازار تزریق شود روی بخشی از بازار به‌طور مستقیم و بر بخش‌های دیگر به طور غیرمستقیم تاثیر خواهد گذاشت زیرا به وسیله این وام‌ها پول به گردش در می‌آید و این می‌تواند اثری مثبت از خود به جای بگذارد. وی ادامه داد: البته با توجه به محدود بودن تعداد این وام‌ها و البته مبلغ‌شان تاثیری که خواهند داشت محدود است. هرچند با توجه به منابع مالی فعلی دولت نمی‌توان انتظار تغییری جدی در فرآیند داشت اما انتظار این می‌رود که هر وامی در حد فضای خود اثربخش باشد. 

شادمان با ابراز خوش‌بینی نسبت به ایجاد تغییراتی مثبت در شرایط بازار مسکن در سال آینده، خاطرنشان کرد: نمی‌توان انتظار این را داشت که رکود گسترده سال‌های گذشته در مدتی کوتاه از بین برود اما در عین حال با توجه به تحریک بازار از سوی دولت و ثبات نسبی اقتصادی می‌توان انتظار داشت در ماه‌های آینده شرایط بازار مسکن تا حدی بهبود یابد.

وام 80 میلیونی قطعا در قیاس با رکود گسترده صنعت ساختمان در سال‌های گذشته نمی‌تواند نقش عامل کافی در ایجاد رونق را داشته باشد و ارائه برخی از قراردادهای این وام پیش از پایان سال نیز همین موضوع را تایید می‌کند اما شوک ورود این تسهیلات جدید که تاکنون در بازار مسکن ایران سابقه نداشته شاید در ابعادی از بازار نقشی مثبت ایفا کرده و بتواند راه را برای عبور از رکود در سال 95 تا حدی هموار کند.

* ارتباط با کارشناس: j.hashemi1992@gmail.com