دزدان دریایی در سومالی؛ کمرنگ اما نه بی‌رنگ!

دزدان دریایی که زمانی بر دریاهای اطراف سومالی حکمرانی می‌کردند، حالا بیشتر از یک خاطره از آنها باقی نمانده است. آنها اگرچه فراموش شده‌اند اما هنوز هم وجود دارند. دادگاه هفت مرد متهم به کشتن یک ملوان و ربودن همسرش در سال 2011، یادآور ترورهای مرگبار دزدان دریایی بود که زمانی به‌شدت همه‌گیر شده بود. اما کارشناسان، درست مثل دزدان دریایی سابق هشدار می‌دهند که این تازیانه شاید روزی دوباره بازگشته و تن همه را زخمی کند. 

جان استید، کارشناس در این‌باره می‌گوید: «در دو سال گذشته حمله مهمی از سوی دزدان دریایی به کشتی‌های تجاری وجود نداشته است، اما این افراد هنوز نرفته‌اند و هیچ چیز روی زمین تغییر نکرده است.»

گشت‌های ضد دزدان دریایی از سوی کشتی‌های جنگی بین‌المللی و نیروهای مسلح حاضر در کشتی‌های تجاری که در جای‌جای آب‌های سومالی به چشم می‌آمد، دزدی دریایی را سرکوب کرد اما متوقف نکرد. آخرین موج از دزدی دریایی در سال 2005 آغاز شد. این موج شش سال بعد وقتی باندهای دزدان دریایی به 237 کشتی در پایان آن سال حمله کردند به اوج خود رسید. آنها توانستند 11 کشتی را از آن خود کنند و 216 نفر را گروگان بگیرند. متوسط درآمد آنها از این حمله 2 میلیون دلار (معادل 8/1 میلیون یورو) به‎ازای هر کشتی فداشده بود. آن زمان، کل هزینه‌های اقتصادی دزدی دریایی سومالی 9/6 میلیارد دلار (معادل 1/6 میلیارد یورو) برآورد شده بود.

بخش عمده‌ای از این هزینه صرف اقدامات ضد دزدی دریایی شامل به‌کارگیری کشتی‌های جنگی، سوخت اضافی سوزانده شده توسط کشتی‌هایی که با دزدان در رقابت بودند و استخدام تیم‌های امنیتی مسلح خصوصی برای داخل کشتی‌های تجاری بود. این اقدامات هزینه‌بر کارساز شد و دزدی دریایی سومالی کاهش قابل‌توجهی داشت، به‌طوری‌که تا سال 2013 کشتی‌های تجاری با موفقیت از این محدوده می‌گذشتند.

حالا برخی دزدان دریایی سومالی رو به فعالیت تازه یعنی ماهیگیری آورده‌اند و خود را در مواجهه با یک دشمن جدید می‌بینند؛ قایق‌های خارجی. نیروی دریایی ضد دزدی دریایی هیچ حکمی برای توقف ماهیگیری غیرقانونی ندارد و گارد ویژه علاقه‌ای به انجام این کار ندارد. این درحالی‌است که سومالی بعد از چندین دهه جنگ، بهبودی نسبی در وضعیت خود می‌بیند و از نبود گارد ساحلی یا نیروی دریایی رنج می‌برد. استید می‌گوید: «اکنون هیچ خطری قایق‌های غیرقانونی را که می‌خواهند در هرجا و هر لحظه ماهیگیری کنند تهدید نمی‌کند.»

دزدان دریایی سومالی به ماهیگیرانی تبدیل شده‌اند که به قایق‌های خارجی گله و تهدید می‌کنند که سلاح‌شان را دوباره به دست می‌گیرند. عبداللهی عباس، کسی که قبلا در شهر ساحلی گاراکاد دزد دریایی بوده چنین می‌گوید: «حالا ما ماهیگیر هستیم اما کو ماهی؟ قایق‌های خارجی همه ماهی‌ها را صید می‌کنند.» عباس اینطور ادامه می‌دهد: «من در وهله اول به‌دلیل وجود کشتی‌های ماهیگیری غیرقانونی به دزدان دریایی پیوستم اما حالا که ما دزدی دریایی را رها کرده‌ایم، در آب‌های خودمان حق ماهیگیری نداریم.»

به برخی از این کشتی‌های غیرقانونی حمله می‌شود. سال گذشته، قایق ماهیگیری ایرانی سراج ربوده شد درحالی‌که قایق دیگر همراهش یعنی جابر توانست بعد از آتش گشودن روی دزدان دریایی فرار کند. امروز حدود 46 گروگان دزدان دریایی هنوز هم در سومالی باقی‌مانده‌اند. 26 نفر از آنها خدمه یک قایق تایوانی هستند که بیشتر از چهار سال از گروگان گرفتن‌شان می‌گذرد. 15 نفر دیگر اما از قایق ماهیگیری دربند یعنی سراج هستند که سال گذشته گروگان گرفته شدند. سایر گروگان‌ها سربازان و شهروندان کنیایی هستند که در این سرزمین گرفته شده و توسط باندهای دزدان دریایی نگهداری می‌شوند. 

در سومالی به جای تجهیزات ماهیگیری، کارخانه یخ‌سازی و امکانات ذخیره‌سازی و دسترسی به بازارها، کشتی‌های جنگی وجود دارد که در امتداد افق سایه انداخته و دیده می‌شوند. بنابراین وقتی هیچ گزینه دیگری وجود ندارد، دزدی دریایی همچنان جذاب باقی می‌ماند. در این اثنا دولت هم خدمات خاصی ارائه نمی‌دهد و در نتیجه نبود شغل گزینه‌ها را محدود می‌کند.

* منبع: france24