حق پخش تلویزیونی امنیتی شده است

میانه دهه 70 شمسی بود كه دو مدیرعامل باشگاه بزرگ فوتبال به دلیل مراودات خاصی كه با صداوسیما داشتند نامه‌ای به امضا رساندند و در آن نامه گفتند كه نیازی به حق پخش مسابقات فوتبال ندارند. تلویزیون به دلیل اینكه با این مقوله آشنا بود می‌دانست در سال‌های آینده ماجرای حق پخش تلویزیونی گریبانش را می‌گیرد و با این اقدام پیشگیرانه سعی كرد كه موج حق پخش را در فوتبال ایران برای سال‌ها مهار كند. نمی‌دانیم مدیران وقت استقلال و پرسپولیس با چه نیتی این كار را كردند. آنها بعدها كلیت این نامه را فراموش كردند و به‌عنوان حامیان پخش تلویزیونی مسابقات فوتبال گفت‌وگو می‌كنند.

صداوسیما تنها متولی پخش تلویزیونی در ایران است. به دلیل همین انحصار قانونی كه در اختیار دارد، هرگونه تنظیم مقررات پخش سراسری را نیز در سیطره كامل گرفته است. شبكه‌های تلویزیونی خصوصی در ایران نیز به دلیل همین تفسیر قانونی، مجال ظهور نمی‌یابند. تلاش‌هایی هم كه برای تاسیس شبكه‌های خصوصی می‌شود به دلیل نداشتن زیرساخت‌های فنی و انحصار واردات آن توسط صداوسیما همیشه محكوم به شكست بوده.

در سال‌های اخیر ایده پخش اینترنتی طرفداران زیادی یافته اما از نظر فنی هنوز امكان پخش زنده وجود ندارد و ضمن اینكه مجموعه مقررات كشور در این زمینه باز انحصار را به صداوسیما داده و به همین دلیل پخش اینترنتی زنده برخی مسابقات ورزشی به‌طور مشخص توسط یك وب‌سایت خبری ورزشی متوقف شد. در چنین فضایی كه از نظر قانونی و فنی صداوسیما متولی پخش زنده همه رویدادهای ورزشی و غیرورزشی در ایران است، ‌الزام نهاد بین‌المللی فوتبال برای دریافت حق پخش توسط فدراسیون‌های ملی چالش بزرگی را در كشور به‌وجود آورده است. چالشی كه طرفداران فوتبال در ایران به دلیلی سیاست‌های خاص صداوسیما حق را به تلویزیون كه پخش مسابقات مجانی را در اختیارشان می‌گذارد، ‌نمی‌دهند.

سیاست‌های سلبی و انحصارگرایانه صداوسیما در پخش بازی‌های فوتبال و تولید برنامه‌های بی‌محتوا (به‌جز برنامه 90) فضا را به‌صورتی درآورده است كه اهالی فوتبال حق خود را در كنار الزامات كنفدراسیون فوتبال آسیا و فیفا مطالبه كنند. دو سال از سه سال قرارداد صدا و سیما برای فوتبالی‌ها درآمد داشت اما نه آن درآمدی كه حق‌شان باشد. تلویزیون با دریافت پرداخت پول هنگفت آگهی‌ها از این بخش تنها اندكی را به فوتبال می‌دهد. سال سوم هم كه كلا این پول را پرداخت نكرد، در سال چهارم كه چالش دوباره از سر گرفته شد با بهانه بودجه پایین صداوسیما آن را پرداخت نخواهد كرد.

در ماجرای پخش تلویزیونی مسابقات ورزشی موضوع فراتر از فوتبال و تلویزیون رفت. در ابتدای فصل ورود شورای عالی امنیت ملی كشور به این موضوع و نامه‌نگاری به دولت و مجلس این ماجرا را از موضوعی فوتبالی و ورزشی خارج كرد، به‌صورتی‌كه امروز اقدام فدراسیون فوتبال در جلوگیری از ورود دوربین‌های صداوسیما به استادیوم‌‌های ورزشی، مسئله‌ای امنیتی پنداشته می‌شود و احتمالا در امنیت كشور اختلال ایجاد می‌كند. مجموع این مسائل و عدم شفافیت مسئولان فوتبال در كنار بی‌تمایلی صداوسیما برای حل موضوع به دلیل آنكه اساسا حقی برای پرداخت پول به فدراسیون قائل نیست گره حق پخش تلویزیونی را كور كرده است. 

صداوسیما هم قانون را دارد و هم ماجرا را به سمتی هدایت كرده كه موضوع از سطح ورزش به مسئله‌ای امنیتی تبدیل شده است. از سوی دیگر نهادهایی مثل مجلس و برخی دولتی‌ها نیز برای تحت فشار قراردادن تلویزیون از نظر سیاسی این موضوع را دستاویز انتقادات خود كرده‌اند. فدراسیون فوتبال نیز منفعل و به افكار عمومی دل بسته است. بدون هیچ راهكار و برنامه‌ای برای دریافت حق پخش تلویزیونی.

* روزنامه‌نگار ورزشی