جاي خالي ادغام و تمليک در بازار سرمايه ايران

ادغام و تمليک يکي از پيچيده‌ترين کسب‌وکارهايي است که اگر طبق يک فرآيند علمي، صحيح و مطالعه شده صورت گيرد، فوايد و مزاياي زيادي براي شرکت‌ها، سهامداران، صنايع و در نهايت جامعه و اقتصاد خواهد داشت. اگر بخواهيم تعريف ساده‌اي از ادغام داشته باشيم مي‌توان اين عمل را ترکيب شدن دو يا چند شرکت باهم و تشکيل شخصيت حقوقي مستقل دانست.

تمليک نيز اقدامي است که در پي آن يک شرکت‌درصد قابل توجهي از سهام شرکت ديگر را خريده و کنترل مديريتي شرکت را به عهده مي‌گيرد. هر کدام از اين دو کسب‌وکار، به شيوه‌هاي مختلفي صورت مي‌گيرد که انتخاب آن بستگي به وضعيت شرکت هدف و نوع صنايع شرکت‌هاي مرتبط با ادغام و تمليک دارد. صرفه‌جويي در مقياس، بين‌المللي شدن شرکت‌ها، کاهش هزينه‌هاي مالياتي و عملياتي شرکت، حذف مديريت ناکارا در شرکت، افزايش سهم بازار و دستيابي به قدرت بازار از مهم‌ترين مزاياي ادغام و تمليک است.

ادغام و تمليک نيز مانند ساير کسب‌وکارها و فعاليت‌ها داراي ريسک‌هايي از‌قبيل چالش‌هاي نيروي انساني، مشکلات سهامداران، ارزش‌گذاري نادرست و تناسب فرهنگي است اما ذکر اين نکته ضروري است که طبق مفاهيم نظري و ادبيات مالي، عدم وجود ريسک در کسب‌وکارها بازدهي فعاليت را پايين مي‌آورد. در اين بين کاری که بايد انجام داد اين است که اين ريسک‌ها را شناسايي و مديريت کرد.

از طرف ديگر ريسک به خودي خود وجود دارد و نمي‌توان آن را به‌طور کامل حذف کرد و بايد آن را از تهديد به فرصت تبدیل کرد. نگاهي اجمالي به ادغام و تمليک در ايران با بسياري از کشورهاي ديگر، حاکي از اين است که اين مورد در ايران فعاليت خاصي نداشته است که مي‌تواند دلايلي از قبيل نبود قوانين و مقررات در اين زمينه و عدم آشنايي ناشران با اين مقوله دانست. مقايسه بين متغيرهاي مالي شرکت‌ها قبل و بعد از ادغام و تمليک، حاکي از بهبود فعاليت‌هاي شرکت‌ها بعد از اين دو فرآيند است.

در نهايت مي‌توان اين نکته را ذکر کرد که جاي ادغام و تمليک در بازار سرمايه ايران خالي است، چراکه در بسياري از شرکت‌ها و صنايع موجود در بورس تهران، احساس نياز به ادغام و تمليک در آنها کاملا مشهود بوده و اميد است با همکاري ارکان مختف بازار به‌ويژه شرکت‌هاي تامين سرمايه و شرکت‌هاي مشاور سرمايه‌گذاري موانع موجود بر سر راه اين دو کسب‌وکار پربازده برداشته شود. در همين راستا نخستين همايش ادغام و تمليک، مباني، چالش‌ها و کارکردهاي آن در بازار سرمايه ايران، امروز (دوشنبه) با حضور مديران ارشد اين بازار در سالن اجتماعات شرکت سپرده‌گذاري مرکزي اوراق بهادار و تسويه وجوه (سمات) برگزار مي‌شود.

* کارشناس بازار سرمایه