گزارش «فرصت امروز» از فرآیند شتاب‌ دهی به استارت‌ آپ‌ ها / تولد شرکت‌ های شتاب‌ دهنده در ایران

پیش‌تر در رابطه با استارت‌آپ‌ها در این صفحه به اجمال صحبت کردیم. مهم‌ترین ویژگی استارت‌آپ‌ها که آن را از دیگر زمینه‌های سرمایه‌گذاری و کسب‌و‌کاری متمایز می‌سازد این است که استارت‌آپ‌ها کسب‌و‌کار‌‌هایی هستند که قابلیت رشد سریع را داشته باشند. به همین دلیل بیشتر استارت‌آپ‌ها در حوزه تجارت الکترونیک (ICT) شکل گرفته‌اند. از طرف دیگر اغلب استارت‌آپ‌ها با یک سرمایه حداقلی و از یک ایده تجاری و کسب‌و‌کاری آغاز می‌شوند. بنابراین از بنیه مالی و فنی کافی برای شکل‌دهی و توسعه کسب‌و‌کار خود برخوردار نیستند، بنابراین زمینه برای شکل‌گیری شرکت‌های شتاب‌دهنده در جهان به وجود آمده است.

از سال 2004 که نخستین شرکت‌های شتاب‌دهنده شکل گرفت تا به حال شرکت‌های زیادی در این قالب به وجود آمدند. در رابطه با حوزه کاری این شرکت‌ها هم تحولاتی شکل گرفت، بنابراین امروزه شتاب‌دهنده‌ها نه تنها در سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها بلکه در کسب‌و‌کارهای دیگر هم فعالند. در ایران اما تولد این شرکت‌ها از سال‌جاری اتفاق افتاد و برخی از شرکت‌ها که تعدادشان به انگشتان یک دست هم نمی‌رسد با روش‌های مختلف به سرمایه‌گذاری در این حوزه پرداخته‌اند که تقریبا تمامی آنها در موضوع استارت‌آپ‌ها تمرکز دارند.

 به این ترتیب شرکت‌های شتاب‌دهنده در یک دوره زمانی محدود استارت‌آپ‌ها را به لحاظ فنی و مالی حمایت می‌کنند تا کسب‌و‌کاری که در ابتدای راه قرار دارد بتواند روند رشد و رسیدن به نقطه موفقیت یا عدم‌موفقیت خود را سریع‌تر طی کند. 

نقش شتاب‌دهنده‌ها در توسعه استارت‌آپ‌ها 

هادی فرنود، یکی از فعالان حوزه استارت‌آپ‌ها با اشاره به نقش مهم و اثر‌گذار شرکت‌های شتاب‌دهنده در توسعه کسب‌و‌کار‌های نو‌پا در این رابطه به «فرصت‌امروز» می‌گوید: شتاب‌دهنده‌ها به کسب‌و‌کار‌ها‌یی که تازه شکل گرفته‌اند کمک می‌کند تا فرآیند رشد یا عدم رشد خود را سریع‌تر طی کنند.

وی می‌گوید: در شتاب‌دهنده‌ها مربیان باتجربه‌ای هستند که تیم‌های کسب‌و‌کاری اولیه را در یک دوره کوتاه همراهی می‌کنند. ارائه خدمات مشاوره‌ای، آموزشـــی و انـدک سرمایه‌ای از جمله کمــک‌هایی اســت که این شرکت‌ها به کسب‌و‌کارهای مختلف که قابلیت رشد دارند ارائه می‌دهند. 

این کارشناس مسائل کارآفریــنــی می‌افزایــد: شتاب‌دهنده‌ها بستر‌های لازم را برای توسعه استارت‌آپ‌ها فراهم می‌کنند. فرنود با اشاره به رشد سریع شتاب‌دهنده‌ها در دنیا می‌گوید: این مدل حمایتی از کسب‌و‌کار‌های نوپا برای نخستین بار در آمریکا شکل گرفت و در‌حال‌حاضر در اروپا و برخی دیگر از کشورها و به‌خصوص در کشور‌های در حال توسعه به سرعت در حال رشد است. وی با اشاره به زمینه کاری شرکت‌های شتاب‌دهنده ادامه می‌دهد: شتاب دهنده‌ها لزوما در حوزه  ICTفعال نیستند، اما با توجه به قابلیت‌های رشد سریع در حوزه تجارت الکترونیک تمرکز اصلی این شرکت‌ها معمولا در این بخش است. این شرکت‌ها در دنیا در سایر حوزه‌ها مانند کشاورزی بهداشت و درمان و غیره نیز فعالیت می‌کنند. در ایران اما با توجه به اینکه از تولد این شر‌کت‌ها در کشور حدود یک‌سال هم نمی‌گذرد تمایل بیشتر به سمت تجارت الکترونیک است. 

وی در رابطه با منبع در‌آمدی این شرکت‌ها می‌افزاید: در پایان دوره از این میان، استارت‌آپ‌ها‌یی موفق شدند در‌صدی از سهام آن استارت‌آپ را به‌عنوان پاداش حمایت خود در این مدت برداشت می‌کنند. فرنود می‌گوید: شتاب‌دهنده‌ها در حوزه‌های دیگر مانند صنعت و کشاورزی و... هم کاربرد دارد و نقش مهمی در گسترش سیستم استارت‌آپی کشور ایفا می‌کنند. 

محسن ملایری، مدیر‌عامل شتاب‌دهنده آواتک در رابطه با حوزه فعالیت‌های شرکت‌های شتاب‌دهنده می‌گوید: به طور‌کلی شتاب‌دهنده‌ها کار خود را با هدف شکل‌گیری کسب‌و‌کار‌های نوپا و حمایت از تیم‌های کار‌آفرین آغاز کردند. به‌طور‌کلی هدف این است که بتوانند کار‌آفرینان را به نقطه‌ای برسانند که کسب‌و‌کار‌شان پذیرای سرمایه بیشتر باشد.  وی در ادامه می‌گوید: در‌حال‌حاضر مراکز شتاب‌دهنده در کشور‌های در حال توسعه و اقتصاد‌های نو ظهور مانند برزیل، هند، چین و... رشد قابل‌توجهی داشته‌اند، اما در کشور ما هم از اوایل امسال شاهد شکل‌گیری روند شتاب‌دهنده‌ها بودیم که خبر خوبی است. 

نخستین دوره برگزاری شتاب‌دهی استارت‌آپ‌ها در ایران 

ملایری در رابطه با حوزه‌های فعالیت شتاب‌دهنده‌ها می‌گوید: شتاب‌دهنده‌ها معمولا به دنبال افراد باایده نمی‌گردند بلکه به دنبال تیم‌های اهل عملی هستند که کسب‌و‌کار خود را شروع کرده باشند، اما توان توسعه کار خود را ندارند یا امکانات لازم را در اختیار ندارند. این تیم‌های کارآفرین در قالب فرا‌خوان‌هایی دعوت می‌شوند و در فرآیند ثبت‌نام و مصاحبه تعدادی از تیم‌ها انتخاب می‌شوند و برنامه حمایتی آغاز می‌شود. 

وی در رابطه با فرآیند کار شتـــاب‌دهنــده آواتک می‌گوید: ما یک فرآیند شش‌ماهه برای شتاب‌دهی کسب‌و‌کار‌ها در نظر گرفتیم که شامل دو دوره پیش شتاب‌دهی و شتاب‌دهی است که دوره اول پیش شتاب‌دهی که دو‌ماهه است فرآیند کار و آموزش‌های کسب‌و‌کاری و حرفه‌ای را در اختیار کارآفرینان قرار می‌دهد و این خدمات به 20 تیم منتخب ارائه می‌شود. 

ملایری ادامه می‌دهد: در پایان دوره از میان این تیم‌ها 10 تیم کار‌آفرین برای ادامه کار در فرآیند شتاب‌دهی انتخاب می‌شوند. در این‌ دوره شتاب‌دهی به 10 تیم برتر مبلغ 25 میلیون کمک مالی اختصاص می یابد و دفتر کار و کمک‌های حقوقی و فنی و آموزش‌های تخصصی به کمک مربیان به آنها ارائه می‌شود. علاوه بر این در طول دوره شتاب‌دهی امکان دسترسی به سرمایه‌گذاران برای این تیم‌های کسب‌و‌کاری فراهم است. 

مدیر‌عامــل آواتــــک در رابطه با درصد موفقیت استارت‌آپ‌ها می‌گوید: در دنیا معمولا استارت‌آپ‌ها شکست می‌خورند، اما تمام کمکی که شتاب‌دهنده‌ها انجام می‌دهند این است که اولا در‌صد شکست را کم کنند. ثانیا سرعت شکست را بالا ببرند، بنابراین شکست در مسیر کارآفرینی است و در شکل‌گیری استارت‌آپ‌ها امری طبیعی به شمار می رود. نکته مهم این است که در شتاب‌دهنده‌های خوب دنیا درصد شکست به مرور زمان کاهش می‌یابد. 

وی می‌افزاید: در ایران چون نخستین دوره شتاب‌دهی‌ها در حال برگزاری است بنابراین در رابطه با درصد موفقیت این استارت‌آپ‌ها خیلی نمی‌توان اظهارنظر کرد. با توجه به اینکه در‌حال‌حاضر در سومین‌ماه از نخستین دوره برگزاری قرار داریم و تیم‌های منتخب در حال پیگیری فعالیت‌های خود هستند باید منتظر ماند و دید که چه بخشی و چه در‌صدی از این گروه‌ها در پایان موفق خواهند شد. 

وی در رابطه با منبع درآمد شرکت می‌افزاید: برای نخستین دوره برگزاری بیشتر از سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی استفاده شده، اما در مورد منبع اصلی درآمد خود شرکت آواتک در این مرحله به ازای ارائه این خدمات به تیم‌های کار‌آفرین، حدود 15‌در‌صد از سهام این استارت‌آپ‌ها به شرکت می‌رسد. وی در پایان می‌گوید: علاوه برتقویت تیم‌های کار‌آفرین و کسب‌و‌کاری باید روی جذب و تقویت سرمایه‌گذاران هم کار کرد تا بتوان در بخش سرمایه‌گذاری موفق‌تر عمل کرد. باید بتوانیم از الگوهای به‌روز سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها استفاده کنیم.