توافق هسته‌ای، افزایش نفت مازاد در بازار

هرگونه دستیابی ایران و قدرت‌های عمده جهانی به یک توافق جامع هسته‌ای سیل نفت‌خام ایران را به بازارهای جهانی سرازیر خواهد کرد. این در حالی است که پیش از این به دلیل تولید حداکثری کشورهای عضو اوپک و همچنین افزایش تولید نفت شِیل در آمریکای شمالی حجم قابل توجهی از نفت مازاد در بازار وجود دارد. با این وجود کارشناسان معتقدند که لغو تحریم‌ها درها را برای واردات سیمان و فولاد توسط ایران خواهد گشود چرا که این کشور پس از رفع تحریم‌ها بلافاصله برای بازسازی اقتصاد آسیب دیده خود اقدام خواهد کرد.

به گزارش رویترز و به نقل از مقامات حاضر در مذاکرات و 1+5 طرفین روز یکشنبه به توافق جامع به منظور رفع تحریم‌های علیه ایران در مقابل اعمال برخی محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای این کشور بسیار نزدیک شدند اگرچه انتظار نمی‌رود که طرفین تا پیش از دوشنبه هفته جاری توافق را به‌طور رسمی امضا و اعلام کنند.

در شرایطی که تحلیلگران روی بازارهای انرژی و تأثیر لغو تحریم‌های ایران در صورت حصول توافق جامع تمرکز کرده‌‌اند، زمانبندی رفع تحریم‌هایی که صادرات نفت ایران را به‌شدت کاهش داده‌اند و قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت در زمینه اعمال تحریم و محدودیت بر برنامه‌های موشکی ایران از جمله موضوعات اصلی بر سر راه دستیابی به یک توافق جامع هسته‌ای بوده‌اند.

در ارتباط با مسئله لغو تحریم‌ها در‌صورت حصول توافق جامع، کارشناسان معتقدند ایران برای صادرات حجم وسیعی از نفت خود، به زمان نیاز خواهد داشت. چرا که ابتدا تحریم‌ها باید به‌صورت رسمی لغو شوند و زیرساخت‌های فرسوده نفتی ایران مدرن و به روز شوند. در رابطه با مسئله افزایش تولید نفت ایران نیک شارما، مدیرعامل شرکت تحقیقاتی و مشاوره‌ای IHS معتقد است‌: «ایرانی‌ها می‌توانند به میزان روزانه200 هزار بشکه بر تولید فعلی خود بیفزایند که این حجم قابل توجهی به شمار نمی‌رود.» براساس تخمین‌های مؤسسه IHS ایران برای افزودن روزانه یک میلیون بشکه به صادرات روزانه نفت‌خام خود به 18 ماه زمان نیاز خواهد داشت. در این راستا مؤسسه دولتی اقتصاد انرژی در ژاپن می‌گوید: در صورت رفع تحریم‌ها ایران قادر خواهد بود تا نیمه دوم سال 2016 میلادی روزانه 700 تا 800 هزار بشکه در روز به حجم نفت تولیدی خود اضافه کند. 

کارشناسان معتقدند افزایش متوسط تولید نفت به حجم نفت‌خام مازاد در بازار که بیش از تقاضای جهانی تولید شده و هم‌اکنون حجم آن به 2 میلیون و 600 هزار بشکه در روز رسیده است خواهد افزود و این موضوع ممکن است موجب افزایش فشار بر ظرفیت ذخیره‌سازی این محصول در خشکی و دریا شود. تحلیلگران معتقدند افزایش تولید نفت‌خام موجب کاهش قیمت این محصول و برابری آن با قیمت نفت در سال‌های اوج بحران اقتصادی جهانی در سال‌های 2008 و 2009 خواهد شد.

نیاز ایران به فولاد، سیمان و غذا

درحالی‌که اغلب کارشناسان بر رفع تحریم‌های ایران و تأثیر آن بر بازارهای جهانی انرژی متمرکز شده‌اند، تحلیلگران می‌گویند بخش‌های دیگر نظیر سیمان، فولاد و بازارهای محصولات کشاورزی نیز از اثرات لغو تحریم‌های ایران بی‌نصیب نخواهند ماند. در همین ارتباط یان کلاکستون، مدیرعامل شرکت حمل‌و‌نقل دریایی Thai ship owner Thoresen Shipping می‌گوید: «پس از سال‌ها بی‌توجهی، در صورت لغو تحریم‌های ایران، این کشور برای گسترش و نوسازی زیرساخت‌های صادرات نفت خود برنامه‌ریزی خواهد کرد و به این منظور به سیمان، فولاد و برق نیاز خواهد داشت.» کلاکستون ادامه داد: «ایران در حال حاضر توانایی تولید سیمان را ندارد و واردات فله یا کیسه‌ای سیمان به همراه افزایش واردات فولاد به منظور ساخت‌و‌ساز موجبات اثرگذاری بر بازارهای این قبیل محصولات را فراهم خواهد کرد.»

کلاکستون اظهار داشت: «نیاز ایران به واردات عمده گندم، ذرت، برنج و سویا سبب افزایش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی و افزایش درآمد قابل تصرف کشورهایی نظیر تایلند، هند، آمریکا، کشورهای آمریکای جنوبی و همچنین کشورهای حوزه دریای سیاه خواهد شد.»

لازم به ذکر است که ایران پیش از این از صادر‌کنندگان عمده سنگ آهن به چین بوده که با توجه به کاهش شدید قیمت این محصول و عرضه بیش از نیاز آن در بازار، بعید است ایران به دنبال از سرگیری صادرات سنگ آهن به چین باشد.