«فرصت امروز» تأثیر تغییرات سیاسی آمریکا در قراردادهای ایران را بررسی می کند / تجارت جهانی، هواپیماهای ایران را می رساند

«نتیجه انتخابات آمریکا، نشان التهابات و عدم ثبات داخلی آمریکا تا مدت ها باقی خواهد ماند و زمان زیادی می برد که این اختلافات و مشکلات داخلی حل شود. نتیجه انتخابات آمریکا، اثری در سیاست های جمهوری اسلامی ایران ندارد.»

این نخستین اظهارنظر رئیس جمهوری ایران در قبال تغییرات سیاسی جدیدی است که در ایالات متحده آمریکا رقم خورده، تغییراتی که نتیجه آن روی کار آمدن دونالد ترامپ جمهوریخواه به جای باراک اوبامای دموکرات است.

هرچند اوباما در چند هفته آینده نیز همچنان به عنوان رئیس جمهوری آمریکا کار خود را ادامه خواهد داد و پیش بینی می شود در طول همین زمان بخشی از توافق های اقتصادی پسابرجامی ایران از جمله قراردادهای خرید هواپیما اجرایی می شود اما تغییرات جدی به وجود آمده این سوال و نگرانی را به وجود آورده که شاید توافق هسته ای ایران متزلزل شود و نتیجه آن برای اقتصاد کشور منفی باشد.

نخستین مبنا و پایه این نگرانی ها از اظهاراتی بیرون آمده که از چند ماه قبل ترامپ درباره توافق هسته ای ایران مطرح کرده بود. رئیس جمهوری منتخب آمریکا در ابتدا مواضع سختی علیه برجام گرفت؛ اما رفته رفته مواضعش نسبت به آن نرم تر شد. با وجود آنکه او هنوز دل خوشی از این توافق ندارد اما به نظر می رسد راه چندان بازی برای بر هم زدن پایه های این توافق نخواهد داشت.

برجام که با حضور مقامات شش کشور قدرتمند جهان نهایی شد، خیلی زود از سوی سازمان ملل متحد و شورای امنیت به خود شکلی رسمی گرفت تا اجرای آن به یکی از محورهای اصلی مشترک میان کشورهای جهان بدل شود.

با توجه به اهمیت اجرای دقیق مفاد این توافق و تأثیری که بر اقتصاد ایران دارد طرفین نظارت بر چگونگی اجرای این طرح را به نهادهایی بین المللی سپرده اند و هرگونه تخطی از مفاد آن برای کشور یا کشورهای خاطی جریمه ای سنگین به همراه خواهد داشت.

از آنجایی که طبق برآوردهای انجام گرفته ایران در طول این مدت به تمام تعهدات بین المللی خود عمل کرده و البته همچنان در انتظار اجرایی شدن تعهدات طرف مقابل است، رئیس جمهوری جدید آمریکا فارغ از آنکه وابسته به کدام یک از احزاب است توان آن را نخواهد داشت که بدون متحمل شدن فشارهای شدید جهانی تغییری در روند اجرای برجام به وجود آورد.

فعالان اقتصادی پیشگام رابطه با ایران

فارغ از تحولات سیاسی و تأثیر احتمالی آنها در فرآیند اجرای برجام، آنچه در حال حاضر توافق با ایران را تحت الشعاع خود قرار داده است مسائل اقتصادی وابسته به اجرای این توافق است.

ایران در طول سال های گذشته به طور جدی از ارتباط با بازارهای بین المللی محروم بوده و همین امر باعث شده بسیاری از طرح ها و برنامه های کشور برای ارتباط گرفتن با خارجی ها محدود شود. در کنار آن مطرح شدن نام ایران به عنوان یکی از مهم ترین کشورهای خاورمیانه که ظرفیت بالقوه فراوانی برای نقش آفرینی در عرصه بین المللی دارد سرمایه گذاران خارجی را نیز به شدت جذب بازار جدید کرده است.

رفت و آمدهای دنباله دار سرمایه گذاران بین المللی از کشورهای مختلف جهان باعث شده حضور در ایران به رقابتی جدی برای تمام طرف ها تبدیل شود و این امر در عرصه حمل و نقل ایران که امکان سرمایه گذاری های کلان را به وجود آورده به شکل قابل توجهی بالاتر از بخش های دیگر است.

یکی از پرسروصداترین طرح هایی که در طول این ماه ها کلید خورده و به نظر در روزهای پایانی خود به سر می برد، طرح ایران برای خرید حدود 250 فروند هواپیما از بویینگ و ایرباس است. این قراردادها در حالی مراحل پایانی خود را پشت سر می گذارد که در دولت اوباما با سنگ اندازی های جدی مواجه شده بود و پس از چند ماه سرانجام مجوز لازم را از اوفک دریافت کرد.

با تغییر در تیم هدایت کاخ سفید این ابهام به وجود آمده که شاید ورود هواپیماهای جدید به ایران نیز با مسائلی جدید همراه شود. با وجود آنکه تا زمان ورود قطعی ترامپ به کاخ سفید نمی توان از سیاست های او تحلیلی جدی به دست داد اما واقعیت های نظام اقتصادی بین الملل نشان از آن دارد که تصمیم هایی برخلاف آنچه تا امروز اتخاذ شده چندان خوشایند دولت آمریکا نخواهد بود.

علت نخست این امر در نیاز بازار تجارت جهانی به ایران است. ایرباس و بویینگ در طول سال های گذشته با مشکلات اقتصادی درگیر بوده اند و قطعاً برای آنها سفارش بیش از 100 فروند هواپیمای جدید می تواند گره گشایی بزرگی تلقی شود. در کنار آن ورود هواپیماهای جدید می تواند فضا را برای سرمایه گذاری های جدید در عرصه فرودگاهی و زیرساختی ایران فراهم کند و این راه جدید برای تمام شرکای تجاری آمریکا اهمیت بسیار زیادی دارد.

در کنار آن تاکنون خزانه داری آمریکا مجوز فروش تمام هواپیماهای بویینگ خریداری شده از سوی ایران و 17 فروند از ایرباس ها را صادر کرده و پس گرفتن این مجوز تبعات منفی بزرگی برای آمریکا خواهد داشت.

هرچند با نهایی شدن پیروزی ترامپ در انتخابات بسیاری از بازارهای جهانی عکس العمل هایی جدی از خود نشان داده اند اما آمارهای قطعی خبر از آن می دهند که تا مستقر شدن رئیس جمهوری جدید باید صبر کرد؛ رئیس جمهوری که مانند تمام گذشتگان خود ارثیه هایی از رؤسای جمهور قبل دارد و اجرای برجام و پایبندی به توافق های اقتصادی گذشته قطعاً بخشی از آن خواهد بود.

ارتباط با نویسنده : j.hashemi1992@gmail.com