ایران می‌تواند ابرقدرت اقتصادی شود

رابرت جوردن سفیر پیشین آمریکا در عربستان سعودی در دوران جورج بوش در بخش نظرگاه‌های وب‌سایت نشریه تایم درباره توافق هسته‌ای نوشت: این توافق به ایران فرصت می‌دهد تا در مقایسه با اقتصادهای کُندپا و سرمایه‌های انسانی در دیگر نقاط خاورمیانه، به ابرقدرتی اقتصادی تبدیل شود. به گزارش ایرنا، نویسنده کتاب «دیپلمات بیابان: عربستان سعودی از درون پس از 11 سپتامبر» که به تازگی منتشر شد، در این مقاله نوشت: شاید مردم ایران از حیث زمان دست‌یابی به منافع اقتصادی توقع‌هایی غیرواقعی داشته باشند اما وقتی که این توقعات برآورده شد، دیگر امری واقعی خواهد بود. 

وی با بیان اینکه واکنش آنی من به توافق، واکنشی تردیدآمیز بود؛ افزود: این توافق بر بازرسی‌هایی متکی است که به نظر نمی‌رسد سرزده و از همه جا باشد، بلکه در مقاطع زمانی که تا حدودی توسط ایران تعیین می‌شود، انجام می‌شود. صدای آمریکا به نقل از جوردن افزود: به علاوه، سازوکار اجرایی ما کُند است و کار را به تأخیر و ابهام می‌کشد و نیز سازوکار ما برای بازگشت به تحریم‌ها چندان مؤثر نیست. علامت‌های امیدوار‌کننده‌ای از سوی مذاکره کنندگان می‌رسد که این توافق می‌تواند در طول زمان به کاهش تنش‌ها با ایران منجر شود. وی گفت که بیشتر تحلیلگران از ورود ایران به رقابت اقتصادی با عربستان سعودی و دیگر کشورها، پس از حذف تحریم‌ها، غفلت کرده‌اند. سعودی‌ها توافقی را ترجیح می‌دهند که خطر ایران برای منافع آنان را در خاورمیانه کاهش دهد. 

جوردن در ادامه با اشاره به اینکه عربستان بر اقتصاد تک‌بعدی متمرکز بر نفت متکی است، می‌نویسد: برنامه صدور نفت ایران، به دلیل تحریم‌ها تا به حال محدود بوده است اما ایران دارای نیروی انسانی قابل‌توجه، جمعیتی تحصیلکرده، طبقه متوسطی واقعی و تلاش برای سر برآوردن از میان تحریم‌ها و یافتن جایگاه خود به منزله مهم‌ترین رقیب در منطقه است. این توافق به ایران فرصت می‌دهد تا در مقایسه با اقتصادهای کُندپا و سرمایه‌های انسانی در دیگر نقاط خاورمیانه، به ابرقدرتی اقتصادی تبدیل شود. شاید مردم ایران از حیث زمان دستیابی به منافع اقتصادی توقع‌هایی غیرواقعی داشته باشند اما وقتی که این توقعات برآورده شد، دیگر امری واقعی خواهد بود.

به نوشته رابرت جوردن، از نظرگاه آمریکا هم که بنگریم، شرکت‌هایی هستند که از معامله با ایران خرسند می‌شوند. تأثیر این توافق برای شرکت‌های نفتی در آینده، بسیار مثبت‌تر از معاملات فعلی با تولیدکنندگان گران‌فروش است زیرا به احتمال زیاد وقتی ایران بتواند منابع و محصولات نفتی بیشتری به بازار ارائه دهد، قیمت نفت کاهش می‌یابد. وی گفت که گزینه‌های دیگر چندان جالب به نظر نمی‌رسند؛ یک گزینه آن است که کنار بکشیم و به تحریم‌ها ادامه دهیم و امیدوار باشیم که ایرانیان را با انعطاف بیشتری به میز مذاکره بازگردانیم؛ به نظر من چنین امری امکان ناپذیر است. نگه داشتن اروپا و روسیه و چین بر سر تحریم‌های موجود کاری بسیار دشوار است و اگر آمریکا کنار بکشد، نمی‌توان بقیه را متقاعد کرد که تحریم‌ها را به‌صورت یک جانبه لغو نکنند. جوردن در پایان می‌نویسد: گزینه دیگر مداخله نظامی خواهد بود که میل چندانی به آن وجود ندارد.