آیا بانک مرکزی در کار مجمع بانک‌ها دخالت کرده است؟

هنگامی که بازار سهام در حال از سر گذراندن بهار گرم پایتخت در شرایط زمستانی شاخص کل بود، رییس پژوهشکده پولی و بانکی با اظهاراتی درباره تقسیم سود بانک‌ها، سطل آب یخی بر سر سهامداران تالار حافظ ریخت: «بانک مرکزی اجازه برگزاری مجامع سال 93 بانک‌ها و تقسیم سود را نخواهد داد.»

این اظهارات زودهنگام فرهاد نیلی در حالی که حدود دو ماه به موعد برگزاری مجامع بانک‌ها مانده بود با واکنش منفی بازار سرمایه مواجه شد، به‌گونه‌ای که محمد فطانت‌فرد، رییس سازمان بورس مجبور شد برای از بین بردن اثرات این اظهارات اعلام کند که این نظر شخصی فرهاد نیلی است و بانک مرکزی چنین قصدی ندارد. اما در این میان بانک مرکزی با در پیش گرفتن سیاست سکوت به این ابهام دامن زده است. به‌گونه‌ای که درست پس از توافق لوزان، با فرا‌رسیدن زمان مجامع بانک‌ها، این ابهام بانک‌ها را در وضعیت ریزشی قرار داد و با عرضه‌های فراوان در این گروه مواجه کرد.

در این رابطه خبرنگار «فرصت امروز» برای ابهام‌زدایی از سیاست بانک مرکزی تلاش کرد با مسئولان بانک مرکزی سخن بگوید اما تنها پاسخی که از روابط عمومی سازمان دریافت داشت این بود که بانک مرکزی دخالتی در این کار ندارد و سیاست کاهش سود تقسیمی توسط مجامع خود بانک‌ها اتخاذ شده است. این نحوه پاسخ دهی بانک مرکزی نشان می‌دهد که این بانک علاقه ندارد تا رد پایش در این موضوع دیده شود و ترجیح می‌دهد که بانک مرکزی از طریق غیرمستقیم و با هدایت بانک‌ها و به دست مجامع آنها این سیاست را اعمال کند.

مجامعی که به‌موقع برگزار نشدند

حسین ثلاثه، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: پر واضح است که بانک‌ها تمایلی به این سیاست ندارند. یکی از جذابیت‌های مهم بانک‌ها در بورس، سیاست تقسیم سود آنها و پرداخت به‌موقع آن به سهامداران بود. در عمل با این سیاست گروه بانک دیگر ارزندگی سابق خود را در بورس از دست می‌دهد و تنها نوسان‌گیرها و سفته‌بازها وارد این گروه می‌شوند و سهام این گروه برای افراد بلند‌مدتی که معمولا با این گروه به مجمع می‌روند جذابیتی ندارند. وی افزود: اما نکته مهم این است که اگر بانک مرکزی قصد اعمال این سیاست را داشت چرا سازمان بورس مجامع این بانک‌ها را به‌گونه‌ای مدیریت نکرد تا پیش از زمان توافق برگزار شود و با اعلام توافق، ضرر سهامداران با اخبار مثبت هسته‌ای و رشد قیمت سهام آنها جبران شود. 

این کارشناس تاکید کرد: از منظر درون بانکی به نظر می‌رسد که در طولانی مدت این اقدام به نفع منابع بانک‌ها باشد چون با این کار جلوی خروج برخی منابع بانک‌ها گرفته شده است اما از سوی دیگر خود بانک‌ها از خرید و فروش سهام‌شان در بورس کسب درآمد می‌کنند اما با افت قیمت سهام این گروه که احتمالا تا یک سال آینده گریبانگیر آنها خواهد بود، ضرری را متوجه بانک‌ها می‌کند. وی ادامه داد: تاکنون بانک مرکزی اظهار نظر صریحی در این مورد نکرده است اما در صورت دخالت بانک مرکزی در این امر، این موضع از اختیارات بانک مرکزی خارج است، چرا که براساس قانون این مجامع بانک‌ها هستند که علاوه بر تعیین هیات‌مدیره تصمیم می‌گیرند سودی به سهامداران پرداخت شود یا نشود و در‌صورتی که بانک مرکزی چنین اقدامی انجام داده باشد یک کار فرا‌قانونی انجام داده و دخالت در کار مجامع بوده است.

رویکرد بانک مرکزی درست است

محمد حسن‌نژاد، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در پاسخ به این سوال که مخالفان تقسیم سود توسط بانک‌ها به چه دلیلی چنین استدلالی را مطرح کرده‌اند؟ گفت: معضل معوقات بانکی در بانک‌ها بسیار جدی است. اگر چه بانک‌ها توانسته‌اند قدم‌هایی را در جهت کاهش آن بردارند اما وضعیت بدهی‌ها هشدار‌دهنده است. اتفاقی که افتاده این است که بانک‌ها در صورت‌های سود و زیان، سود حاصل از تسهیلاتی را که به‌عنوان معوقه محسوب می‌شوند در سودهای کسب شده منظور می‌کنند، در‌صورتی‌که چنین سودی واقعی نیست و بانک‌ها نمی‌توانند آن را به سهامدارانشان پرداخت کنند.

وی افزود: بانک مرکزی سیاست درستی را اعمال کرده و از بانک‌ها خواسته است تا قبل از برگزاری مجامع صورت‌های مالی خود را برای بررسی به بانک مرکزی بفرستند تا معلوم شود که سودهای اعلامی بر چه اساسی در نظر گرفته شده‌اند. این کارشناس در مورد سهامداران گروه بانک گفت: سهامداران در شرایط فعلی متضرر می‌شوند. آنها انتظار دریافت سود داشتند و نه تنها سود به دست نیاوردند بلکه قیمت سهام آنها هم ریزش کرده است اما این ریزش موقت است و به نظر من با شفاف شدن صورت‌های سود و زیان بانک‌ها، سهامداران می‌توانند در مجمع سال آینده با دید بازی نسبت به خرید سهام این گروه اقدام کنند و به مجمع بروند و سودی که دریافت خواهند کرد یک سود واقعی خواهد بود.