کابل‌های دفنی مقاوم جایگزین تونل‌های گران‌قیمت شود

وزارت نیرو برای جلوگیری از ریسک خاموشی به دلیل ورود آسیب به کابل‌های فشار قوی، در برخی کلانشهرهای کشور اقدام به حفر تونل زیرزمینی برای انتقال این کابل‌ها می‌کند. فعالان صنعت برق بر این باورند که به دلیل هزینه‌های بالای ساخت این تونل‌ها، ایجاد زیرساخت‌های این چنینی با هدف عبور کابل‌های برق غیر‌اقتصادی است، بنابراین بهتر است دولت چنین رویکردی را از دستور کار خود خارج کند. رئیس سندیکای صنعت برق بر این باور است که به جای ایجاد تونل‌های زیرزمینی بهتر است از کابل‌های دفنی که هزینه‌های کمتری دارند، استفاده شود.

تونل زیرزمینی انتقال برق شهر اصفهان هفته گذشته با حضور معاون وزیر نیرو در امور برق افتتاح شد. هوشنگ فلاحتیان در مراسم افتتاح این تونل، ایجاد تونل زیرزمینی را برای خطوط انتقال برق فرآیند پرهزینه‎ای برای وزارت نیرو اعلام کرد. وی در پاسخ به «فرصت‌امروز» درباره اینکه آیا ایجاد تونل زیرزمینی یکی از سیاست‌های اصلی وزارت نیرو است، می‌گوید: در جاهایی که امکان احداث خطوط هوایی فشار قوی وجود نداشته باشد و نیاز به برق زیادی در کلانشهرها داشته باشیم، احداث تونل‌های زیرزمینی اجتناب ناپذیر است.

معاون وزیر نیرو در امور برق با اشاره به اینکه وزارت نیرو در کلانشهرهایی نظیر تهران، اصفهان و مشهد اجرای تونل زیرزمینی خطوط انتقال را در دستور کار دارد، از تلاش این وزارتخانه برای ایجاد تونل در سایر کلانشهرهای کشور نظیر تبریز خبر می‌دهد. اما وی تأکید می‌کند: تونل‌های زیرزمینی حداقل 20 برابر شبکه‌های هوایی هزینه دارند. ایجاد این تونل‌ها برای اینکه همه خطوط فشار قوی شهرها از داخل آن عبور کند با وضعیت اقتصادی صنعت برق کشور سازگار نیست. هزینه ایجاد هر کیلومتر تونل زیرزمینی حدود 10میلیارد تومان با احتساب کابل در می‌آید. این در حالی است که شبکه هوایی 230کیلوولت را با صرف 500 تا 600 میلیون‌تومان به ازای هر کیلومتر می‌توان اجرا کرد. البته وی به این نکته هم اشاره دارد که در هیچ نقطه‌ای از دنیا همه خطوط برق را به داخل زمین نمی‌برند. مگر اینکه هیچ راه دیگری وجود نداشته باشد.

تونل‌های زیرزمینی یک عادت قدیمی

عـلـیرضا کلاهی، رئیس سندیکای صنعت‌برق ایجاد تونل‌های زیرزمینی برای خطوط انتقال برق شهری در ایران را ناشی از یک عادت قدیمی دانسته و به «فرصت‌امروز» می‌گوید: استفاده از تونل برای انتقال کابل‌های برق به زمانی بازمی‌گردد که کابل‌ها روغنی بود. این کابل‌ها نیاز به تعمیر و نگهداری دائمی داشته و آسیب‌پذیر بودند. زیرا در ساختار کابل‌‎های روغنی از کاغذ اشباع استفاده می‌شد. این کابل‎ها برای اینکه قابلیت دسترسی و تعمیر داشته باشند، در تونل نصب می‌شدند. وی اضافه می‌کند: در 10 سال اخیر در سطوح 400 تا 500 کیلوولت هم کسی کابل روغنی استفاده نمی‌کند. همچنین با مرسوم شدن استفاده از کابل‌های پلیمری در صنعت برق، به دلیل افزایش مقاومت طبیعی این محصولات و قابلیت حفاظتی آنها، دیگر کسی هزینه تونل نمی‌دهد.

البته کلاهی به این نکته هم اشاره دارد که در سایر نقاط دنیا تونل‌های زیرزمینی با هدف عبور کابل‌های برق ساخته نمی‌شوند و اگر چنین تونل‌هایی احداث می‌شود، قطعا سایر تأسیسات شهری‌نظیر لوله‌های آب و غیره هم از این تونل‌ها عبور داده می‌شود. وی برای کاهش هزینه‌های انتقال کابل‌های هوایی به زیر زمین پیشنهاداتی را هم به دولت ارائه می‌کند.

رئیس سندیکای برق بیان می‌کند: شرکت سیم و کابل ابهر در بصره و مشهد پروژه برق‌رسانی شهری اجرا کرد. در هر دو پروژه مکانیزم مورد استفاده دفن مستقیم نبود، بلکه کابل‌ها درون لوله‌های بتنی قرار گرفتند. مفصل کابل که آسیب‌پذیر بود و احتمالا نیاز به تعمیر پیدا می‌کرد هم در حوضچه‌های بتنی که در تقاطع‌های خیابان‌ها قرار داشت، جاگرفتند تا در صورت نیاز به تعمیر قابل‌دسترسی باشند. وی اضافه می‌کند: برای اجرای این روش به ازای هر کیلومتر شبکه حدود یک و نیم تا دو میلیارد تومان هزینه صرف شد. هزینه‌های اجرای این روش یک چهارم تا یک پنجم حفر تونل است. 

کلاهی عنوان می‌کند: به دلیل قرار گرفتن کابل درون لوله‌های بتنی، دیگر لازم نیست از کابل‌های مقاوم به ضربات مکانیکی و غیره در درون لوله‌ها استفاده شود. اما اگر بخواهیم از روش دفنی استفاده کنیم قطعا از کابل‌هایی استفاده خواهیم کرد که در لایه حفاظت مکانیکی آنها، تدابیری برای افزایش مقاومت در برابر رطوبت، جوندگان و حتی ضربات مکانیکی اندیشیده شده باشد. وی اضافه می‌کند: از آنجا که تکنولوژی تولید کابل‌های مقاوم دفنی در کشور وجود دارد، بهتر است به جای هزینه کردن برای حفاظت مکانیکی از کابل‌ها، محصولات بهتری طراحی شود تا هزینه نصب ارزان تمام شود.

تونل‌ها انتقال‌دهنده کابل‌های با ولتاژ بالا

فلاحتیان در پاسخ به پیشنهاد بخش‌خصوصی برای استفاده از روش‌های کم‌هزینه‌تر نظیر آنچه در بصره رخ داده، می‌گوید: دفن کردن کابل‌ها اصولا از ولتاژ 20 تا 63 کیلوولت انجام می‌شود. دفن کابل‌های 132 کیلوولت هم در دست انجام است. هیچ وقت هم استفاده از کابل‌های 230 کیلوولت در شبکه برق به صورت دفنی، در ایران اجرا نشده‌است. البته دفن این کابل‌ها در دنیا به صورت معدود و با تکنولوژی خاصی انجام می‌شود.

فلاحتیان اضافه می‌کند: حساسیت شبکه 230 و 400 کیلوولت بسیار بالاست. بنابراین تلاش می‌کنیم با تدابیر خاص آسیب پذیری کابل‌ها را به حداقل برسانیم تا وقفه‌ای در برق‌رسانی ایجاد نشود. وی تأکید می‌کند: هیچ وقت توصیه نمی‌کنیم که کابل‌های 230 کیلوولت به صورت دفنی اجرا شود، زیرا اگر یک بیل‌مکانیکی در حین حفاری با این کابل‌ها برخورد کند، عملا برق یک شهر قطع می‌شود و ترمیم آن یک ماه طول می‌کشد. وزارت نیرو نمی‌تواند هیچ ریسکی را در این زمینه بپذیرد. بنابراین تونل احداث می‌کند که هم ایمن باشد و هم امکان دسترسی مهندسان به شبکه برای تعمیرات وجود داشته باشد. وی می‌گوید: در این تونل‌ها تاسیسات فشار ضعیف هم نصب می‌شود، در صورت صلاح‌دید مخابرات شبکه فیبر نوری را از داخل این مسیرها می‌توان عبور داد.

تونل‌های زیرزمینی برای شهرها الزامی است

حمید رضا صالحی، عضو سندیکای صنعت برق نیز با احداث تونل‌های زیرزمینی برای انتقال کابل‌های برق موافق است و تأکید می‌کند: نباید هزینه‌های احداث تونل ملاک تصمیم‌سازی دولت باشد. انتقال کابل‌های برق به زیر زمین علاوه بر زیباسازی شهرها در حفظ سلامت شهروندان و جلوگیری از خطر برق گرفتگی تأثیرگذار است. وی اضافه می‌کند: اگر کابل‌های برق را به زیرزمین انتقال دهیم، با جایگزین کردن کابل‌های فرسوده از هدر رفت برق جلوگیری می‌شود و دولت از درآمدهای ناشی از کاهش هدر رفت بهره‌مند خواهد شد.

صالحی بیان می‌کند: دولت برای انتقال کابل‌ها به زیر زمین می‌تواند از فرصت کاهش قیمت مس و آلومینیوم در بازار استفاده کند. زیرا در چنین مواقعی می‌تواند کابل‌ها را ارزان‌تر تهیه کند. وی اضافه می‌کند: از آنجا که کابل‌های مسی و آلومینیومی قابل بازیافت است، حذف کابل‌های هوایی و بازیافت مس و آلومینیم آن برای دولت درآمد ایجاد می‌کند. عضو سندیکای صنعت برق تأکید می‌کند: تونل‌های زیرزمینی جزو زیرساخت‌های شهری هستند که می‌توان از آنها برای عبور لوله آب، ساختارهای مخابراتی و غیره استفاده کرد. به این تونل‌ها باید از منظر زیباسازی شهری توجه کرد.