مسکن مهر؛ طرحی که تمام نشده، به مازاد رسیده است

حسن روحانی، رئیس‌جمهوری در دیدار معاونان و مدیران ارشد بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، به مناسب سالروز تاسیس بنیاد مسکن ضمن انتقاد از پروژه مسکن مهر، گفت:

اینکه تنها یک ساختمان دیواردار و سقف‌دار ساخته شود بدون آنکه نیازمندی‌هایی مثل امنیت، بهداشت، آموزش، آب، برق، گاز و غیره در نظر گرفته شود درست نیست و مردم چطور می‌توانند از ساختمانی که در بیابان ساخته و رها شده استفاده کنند، بنابراین برای حل مسئله مسکن باید راه صحیح را انتخاب کنیم. در دولت یازدهم در زمینه مسکن برنامه‌های مختلفی در نظر گرفته شده و دولت می‌داند که مسئله مسکن اهمیت خاصی دارد و به هر حال مسکن مهر را هم با هر مشکلی که دارد تکمیل می‌کند و تحویل مردم می‌دهد. از طرفی تلاش دولت بر این است که طرح‌های عمرانی نیمه تمام را ولو با قیمت صفر به مردم واگذار کند که اجرای آن می‌تواند تحول خوبی در زمینه ساخت‌و‌ساز و خروج از رکود مسکن به وجود بیاورد.

در این سال‌ها مسئله مسکن فراز و فرودهایی داشته، سرمایه‌گذاری کشور در این زمینه که حدود 30 تا 35 درصد در مسکن صرف می‌شد یک دفعه در اواخر دهه 80و اوایل دهه 90 به دو برابر رسید و بخش بزرگی از آن برای خانه‌های مجلل، لوکس و مراکز تجاری صرف شد. از طرفی تورم به‌شدت بالا رفت و از طرف دیگر سود پس از آن به‌صورت دستوری کاهش یافت و سرمایه‌گذاری برای تولید نیز به دلیل واردات بی‌رویه دچار معضل شد. زمانی که سود بانکی کمتر از تورم بود و به دلیل واردات زیاد تولید صرفه اقتصادی نداشت یکی از راه‌هایی که مردم برای پس‌انداز پیدا کرده بودند مسکن بود آن هم نه به‌عنوان جایی برای زندگی، بلکه جایی برای تفنن. به همین دلیل مسکن حالت خاصی پیدا کرد. بنابراین سرمایه‌گذاری بزرگی به این سمت رفت و قیمت مسکن نیز به طور مداوم در حال افزایش بود. در این زمان می‌بینیم که در سال 91 و اوایل 92 با مسکن فراوان و شروع رکود، خانه‌های خالی، مراکز تجاری و برج‌های نیمه تمام مواجه می‌شویم.

رئیس‌جمهور در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به تاریخچه تاسیس بنیاد مسکن گفت: اینکه می‌بینیم یکی از نهادهایی که درهمان ماه‌های آغازین انقلاب، حضرت امام دستور تشکیل آن را دادند بنیاد مسکن انقلاب اسلامی است، نیاز جامعه به مسکن و اهمیت مسکن در زندگی مردم را نشان می‌دهد و در حکم امام کاملا روشن است که حضرت امام از اینکه اقشار کم درآمد جامعه مسکن مناسب ندارند، در رنج است. از آن فرمان امام بر می‌آید که اراده ایشان بر این بوده در زمان کوتاهی افراد نیازمند را برای تامین مسکن یاری کنیم. البته از حکم امام این گونه برداشت می‌شود که امام می‌خواسته دولت در زمینه تامین زمین و ثروتمندان در تامین سرمایه در کنار بنیاد مسکن قرار بگیرند تا مسئله مسکن را در حد زیادی حل کند. ‌مسکن مثل امنیت، سلامت و آموزش جزو نیازهای عام و فراگیر جامعه است.

در فرهنگ ایرانی نیز مسکن هم به‌عنوان محل زندگی و هم به‌عنوان پس‌انداز اصلی خانواده بوده است. البته مسکن تنها به معنای محل خواب شبانه یا خوابگاه نیست. بیت و خانه باید محل آرامش و سکون باشد. برخی از افراد جامعه بیشتر عمرشان را در محیط خانه می‌گذرانند. مثل خانم‌های خانه دار یا افرادی که شغل‌شان در همان خانه است. علاوه بر این مسکن تنها محل استراحت نیست، بلکه محل عبادت، دعا و توسل هم به حساب می‌آید. تربیت فرزندان نیز از همان مسکن آغاز می‌شود به همین دلیل مسکن یک مکان جامع و برای یک مسلمان یک مکان مقدس است.

روحانی ادامه داد: اساس بنیاد مسکن برای روستاها و شرایط خاص غیر‌قابل پیش‌بینی و افرادی که شرایط درآمدی‌شان به هیچ عنوان اجازه نمی‌دهد روزی صاحب مسکن شوند بنیان نهاده شده است. در بسیاری از موارد درآمد افراد به‌گونه‌ای نیست که قدرت تهیه مسکن را داشته باشند و در اینجا دولت، بانک و خیرین باید به کمک بیایند. در بخش مسکن ما هنوز در بخش خصوصی توانمندی اینکه این بخش بتواند بار مسکن را به دوش بکشد در کشور نداریم.

در بسیاری از کشورهای دنیا بخش خصوصی عهده‌دار مسئله مسکن است و در ساخت، حفظ، کاهش انرژی، بهره‌برداری از فضا و نوع مصالح پیشرفت‌های زیادی در دنیا وجود داشته است. امروزه انواع مصالح و سبک‌های مختلف در زمینه مسکن در دنیا در حال تولید است و ما هم باید در زمینه تحقیقات جلو برویم تا بتوانیم مسکن ارزان، مقاوم در برابر حوادث غیر‌مترقبه و کاهنده مصرف انرژی داشته باشیم و حتی دراین زمینه جنبه‌های فرهنگی را نیز باید در نظر بگیریم.

رئیس دولت یازدهم با بیان اینکه بنیاد مسکن در طول تاریخ فعالیتش موفقیت‌های خوبی داشته است، گفت: برای بازسازی و بهسازی مسکن‌ها و سامان دهی روستاها فعالیت‌های خوبی در بنیاد مسکن انجام شده و پوشش 38 هزار روستای بالای 20 خانوار و طرح هادی برای آینده و سامان دهی روستاها مسیر خوبی است. ما در دولت برای کل مسکن صندوق پس‌انداز قرار می‌دهیم که افراد به‌ویژه زوج‌های جوان و مسکن اولی‌ها بتوانند با پولی که پس‌انداز می‌کنند و وامی که معادل آن را از بانک مسکن می‌گیرند مسکن خود را تامین کنند. البته تامین مسکن در محدوده شهر که امکانات دارد خیلی با مسکن مهر وسط بیابان تفاوت می‌کند.

شاید با صرفه‌ترین کار این بود که به بافت فرسوده رسیدگی می‌شد، چون آنجا امکانات وجود دارد و تنها باید بافت فرسوده را ترمیم کرد. در بسیاری از کشورها نیز در این زمینه بخش خصوصی فعالیت می‌کند. ما هم در این زمینه خیلی نیاز به سرمایه داریم که باید از طریق بخش خصوصی داخلی و خارجی جذب شود و حتی می‌تواند در همین تهران ظرف دو سال اگر مشکلات حقوقی حل و فصل شود مسئله بسیاری از بافت‌های فرسوده را حل کرد. اگر بنیاد مسکن در این امور طرح‌هایی داشته باشد مشروط بر اینکه بخش خصوصی را جذب کند و هدف حل و فصل مشکل مردم در زمینه مسکن باشد، دولت از آن استقبال می‌کند.

به هر حال بودجه دولت محدود است و می‌توان در محدوده خاصی حرکت کرد در حالی که نیاز جامعه زیاد است. ‌کار دیگری که می‌توان در زمینه مسکن انجام داد آماده کردن مکان‌هایی برای ساخت شهرک و شهر است، چرا که خیلی فرق می‌کند یک شهر از ابتدا طراحی شود و اگر بتوانیم مکان‌های مناسبی پیدا و آب و امکان آن را تامین کنیم تحول بزرگی درزمینه مسکن به وجود می‌آید که البته فعالیت‌هایی هم در این زمینه صورت گرفته باید توجه کرد که رکود مسکن بخش بزرگی ازرکود ما را دربر می‌گیرد و اگر حل شود می‌تواند بخشی از مشکلات اشتغال را حل کند.

روحانی در بخش پایانی سخنانش گفت: دولت امسال بیش از پارسال به بنیاد مسکن کمک می‌کند و من هر جایی که فعالیت‌های بنیاد مسکن را دیده‌ام تحسین برانگیز بوده که به طور مثال می‌توان به بازسازی حرم حضرت احمدبن موسی شاه چراغ که خود من از آن بازدید کردم اشاره کرد. به هر حال بخش بزرگی از تمدن یک ملت را آثار و ابنیه آنها معرفی می‌کند.

در طرح تحول بافت‌های فرسوده نیز اگر بنیاد مسکن طرحی دارد به شرطی که با کمک بخش خصوصی باشد دولت از آن استقبال می‌کند. ‌دراین زمینه یکی از مسئولیت‌های دولت خروج از رکود است. البته آمارها نشان می‌دهد که حرکتی برای خروج از رکود در مسکن آغاز شده است، اما هنوز مسیر زیادی در پیش داریم. امیدواریم بتوانیم حساب صد امام و آرمانی را که در ذهن حضرت امام بود برآورده کنیم و امسال در زمینه مسکن پیشرفت داشته باشیم.