آرزوی بالا رفتن بهره‌وری صنعت خودرو تا دو سال آینده / شرکای خارجی معجزه می‌کنند؟

رقم بهره‌وری دومین صنعت بزرگ کشور هنوز مشخص نیست اما با این حال رئیس سازمان ملی بهره‌وری امیدوار است تا دو سال آینده و با ورود شرکای خارجی به صنعت خودروی ایران، میزان بهره‌وری و کیفیت در این صنعت افزایش یابد؛ امیدی که کارشناسان اقتصادی آن را بیشتر آرزو می‌دانند.

روزنامه «فرصت امروز» طی هفته جاری درباره پایین بودن سرانه نیروی کار به تولید خودرو در ایران گزارشی را منتشر کرد. پیش از این نیز بارها درباره پایین بودن میزان بهره‌وری در دومین صنعت بزرگ کشور گزارش‌های متعددی نوشته شده است.

در این مورد سال گذشته رؤیا طباطبایی، رئیس سازمان ملی بهره‌وری در پاسخ به «فرصت امروز» گفته بود که برنامه‌هایی برای بهبود وضعیت بهره‌وری در صنعت خودروسازی در حال پیگیری است. حالا حدود یک‌سال پس از این ماجرا همچنان نتیجه مشخصی از این برنامه‌ها در دسترس نیست و گویا زور سازمان ملی بهره‌وری نیز به خودروسازان نرسیده است. با این حال سازمان ملی بهره‌وری امیدوار است که با ورود شرکای خارجی تغییری در اوضاع بهره‌وری صورت بگیرد.

طباطبایی درباره آخرین وضعیت بهره‌وری صنعت خودروی ایران، به «فرصت امروز» می‌گوید: «باتوجه به قراردادهایی که با صنایع خودروسازی روز جهان بسته شده به‌زودی باید تکنولوژی روز صنعت خودرو‌سازی به ایران آورده شود. یکی از شروط قراردادهایی که با پژو و سایر خودروسازهای بزرگ جهان بسته شده، کیفیت بالای محصولات تولیدی است، زیرا باید کیفیت تولیدات به‌گونه‌ای باشد که امکان صادرات و ارائه خودروهای تولیدی در بازارهای جهانی وجود داشته باشد. طبق قراردادهای منعقد شده باید این تولیدات ظرف دوسال آماده تحویل شود که تا امروز شش ماه از آغاز این قرارداد گذشته و امیدواریم تا یک سال و نیم آینده شاهد ورود خودروهای تولیدی با کیفیت بالا و استاندارد جهانی از نظر امنیت و آلودگی باشیم.»

او ادامه می‌دهد: «ورود تکنولوژی روز تولید خودرو برای ما اهمیت زیادی دارد. پس از اعمال تحریم‌ها ارتباط ما با تولیدکنندگان جهانی قطع شد و خودروسازهای داخلی با مشکلات عدیده و جدی مواجه شدند که یکی از نتایج آن تولید خودروهایی فاقد کیفیت بود. اما امیدواریم با اجرای این قراردادها و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته تا یک سال و نیم آینده شاهد تولید خودروهایی با کیفیت بالا باشیم.»

طباطبایی درباره ضریب بهره‌وری صنعت خودرو تصریح می‌کند: «‌با توجه به شرایط تحریم‌ها و حساسیتی که در جامعه و اقتصاد وجود داشت و از سویی با توجه به اینکه میزان بهره‌وری خودروسازهای کشور رقم بالایی نبود تاکنون این رقم اعلام نشده است اما برنامه‌ای داریم تا با اجرای برجام و مهیا شدن این فضا نسبت به اعلام بهره‌وری صنعت خودرو‌سازی در کشور اقدام کنیم.‌»‌ ‌

1مکان بهبود بهره‌وری فنی با ورود شرکای خارجی

اکنون چند پرسش مطرح است؛ نخست اینکه چرا نباید رقم بهره‌وری دومین صنعت بزرگ کشور که دولت در برنامه‌هایش به آن به‌عنوان یکی از پیشران‌های رشد اقتصادی می‌نگرد، مشخص نباشد آن هم درحالی‌که معضل پایین بودن بهره‌وری مسئله‌ای نیست که بتوان به راحتی از آن چشم پوشید و در حقیقت دست‌کم اگر صنعت خودروی ایران در آرزوی جهانی شدن به سر می‌برد، نمی‌تواند بدون حل این مشکل پا در بازارهای رقابتی بگذارد. نکته دیگر این است که آیا واقعاً ورود صرف شرکای خارجی برای صنعت خودروی ایران معجزه می‌کند و می‌توان امید داشت که طی دو سال اوضاع بهره‌وری این صنعت بهبود پیدا کند؟

جمشید پژویان، اقتصاددان و کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش به «فرصت امروز» می‌گوید: «اگر با ورود شرکای خارجی سرمایه‌گذاری مستقیم صورت بگیرد و تکنولوژی‌های جدید وارد شوند می‌توان امیدوار بود اما واقعیت این است که چنین اتفاقی رخ نخواهد داد. 50 سال است که روند خودروسازی ما همین بوده و قطعاً در دوسال معجزه‌ای رخ نخواهد داد. همچنین تاکنون هیچ سرمایه‌گذاری مستقیمی صورت نگرفته است. برای سرمایه‌گذاری نیاز به شرایطی است که اگر فراهم باشد طبیعتا ابتدا سرمایه‌گذاران داخلی اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند.‌»‌ ‌

او می‌افزاید: «تأثیر پایین بودن بهره‌وری بر صنعت خودروی ما بسیار قابل توجه است اگر یک خودروی داخلی را با یک خودروی خارجی مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که هزینه تمام شده ما در تولید به‌شدت بالاست و این موضوع ناشی از پایین بودن بهره‌وری و حیف و میل‌هایی است که در این صنعت و همه صنایعی که به نوعی به دولت وابسته هستند، رخ می‌دهد.‌»‌ ‌

محمــد قلـی یوسفی، اقتصاددان و کارشناس بخش صنعت نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این زمینه اظهار می‌کند: «بالا رفتن بهره‌وری آرزوی همه ماست اما آرزو کجا و عمل کجا. بهره‌وری دو بخش دارد؛ یکی تخصیص و دیگری کارایی فنی. حالا با ورود شرکای خارجی می‌توان امیدوار بود که در صورت ورود تکنولوژی‌های جدید، در بخش کارایی فنی شاهد بهبود باشیم اما کارایی تخصیص برمی‌گردد به سیاست‌های کلان اقتصادی که به این راحتی قابل بهبود نیست. صنعت خودرو از این منظر روبه افول است و متأسفانه هیچ‌کس هم پاسخگوی این افول نیست.‌»‌ ‌

ارتباط با نویسنده : dadashloo@gmail.com